Չորեքշաբթի, 13 Հոկտեմբերի 2021 13:39

Արմինֆո.Հնդկաստանի և Հայաստանի արտգործնախարարներ Սուբրամանիամ Ջայշանքարը և Արարատ Միրզոյանը քննարկել են Չաբահար նավահանգստի շուրջ վերջին դրական զարգացումները։ Այդ մասին հոկտեմբերի 13-ին Երեւանում Հնդկաստանի ԱԳ նախարարի հետ համատեղ մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտարարել է Հայաստանի արտգործնախարար Արարատ Միրզոյանը։

 

"Անշուշտ, մենք անդրադարձել ենք մեծ տարածաշրջանում ենթակառուցվածքների հարցին, և դա վերաբերում է նաև Հյուսիս-Հարավ միջանցքին։ Նախարար Ջայշանկարն ինքն ասեց, որ և՛ Հայաստանը, և՛ Հնդկաստանը հետաքրքրված են այս նախաձեռնության կատարելագործման և կյանքի կոչման մեջ։ Մենք բնականաբար քննարկել ենք նաև Չաբահար նավահանգստի շուրջ ընթացող վերջին դրական զարգացումները, Հնդկաստանի և Հայաստանի միջև ճանապարհային ուղիղ հաղորդակցության հաստատման խնդիրը և արդեն Հայաստանից դեպի հյուսիս՝ Վրաստանով դեպի Ռուսաստան, և գուցե նաև՝ Սև Ծովով դեպի Եվրոպա հետագա տարանցիկ փոխանցումների հարցը։ Սա մեր օրակարգի կաևոր բաղկացուցիչ մասն է։ Ինչ վերաբերում է Պարսից Ծոց-Սև Ծով նախաձեռնությանը, ապա ես կարող եմ թերևս ամենաթարմ տեղեկությունն ասել, որ երեկ իրանական կողմի հետ քննարկել ենք այս հարցը, և կարող եմ ասել, որ այս ծրագրի, համաձայնագրի առումով ևս իրադարձությունները բավականին դինամիկ են զարգանում, և հուսամ՝ մոտ ապագայում կունենանք ստորագրված համաձայնագիր", - հայտարարել է Հայաստանի արտգործնախարարը:

 

Հնդկաստանի ԱԳ նախարարն, իր հերթին, նշել է, որ ժամանակակից աշխարհում փոխկապակցվածությունն ավելի ու ավելի մեծ նշանակություն է ստանում հարաբերություններում: "Մենք բոլորս նոր շփումների կարիք ունենք, քանի որ աշխարհում նոր արտադրական կենտրոններ են առաջանում։ Մենք տեսել ենք, թե ինչ է տեղի ունեցել Սուեզի ջրանցքում ոչ վաղ անցյալում, որքան դժվարացել էր Եվրոպայի եւ Ասիայի միջեւ առեւտուրը: Միջազգային փոխադրամիջանցքների հարցն առանցքային նշանակություն ունի մեզ համար, եւ դրանց վրա է շեշտը դրվում", - ասել Է Հնդկաստանի արտգործնախարարը, արժեվորելով Հայաստանի մասնակցությունն այդ նախագծերին,  ինչն, իր հերթին, լրացուցիչ հնարավորություններ կբացի։

 

Նշենք, որ Իրանի հարավ-արեւելքում գտնվող Չաբահար ռազմավարական նավահանգիստը հատուկ տեղ է զբաղեցնում երկրի  "Հայացք դեպի Արեւելք" ռազմավարությունում եւ կարող է Հնդկաստանը կապել Կենտրոնական Ասիայի, Կովկասի եւ Պարսից ծոցի առափնյա պետությունների հետ: Չաբահար նավահանգիստը, որպես Մակրանի ափին գտնվող Իրանի միակ օվկիանոսային նավահանգիստը, ոչ միայն կարեւոր է Արեւմտյան Ասիայում Հնդկաստանի աշխարհաքաղաքական շահերի համար, այլեւ կարող է առանցքային դեր խաղալ նրա ներկայիս աշխարհագրական փակուղուց Աֆղանստանի դուրս բերման գործում եւ Հնդկաստանի համար հեշտ եւ էժան մուտք ապահովել դեպի իր հարեւանները: Բացի այդ, նավահանգստի կարեւորությունը կրկնապատկվել է Հնդկաստանի համար՝ նրա հարեւանների վրա իր ազդեցությունը մեծացնելու Չինաստանի ջանքերի պատճառով: Չինաստանը փորձում է սահմանափակել Պակիստանում Հնդկաստանի ազդեցության ոլորտը՝ գործարկելով "Մեկ գոտի ՝ մեկ ճանապարհ" նախաձեռնությունը եւ ներդնելով Պակիստանի Գվադար նավահանգստում: Հենց այդ պատճառով էլ Նյու Դելին որոշել է խոշոր ներդրումներ կատարել Չաբահար նավահանգստում։ Հնդկաստանի համար Չաբահարի կարեւորությունն այնքան լուրջ է, որ նա շուրջ երեք տասնամյակ զբաղվում է Իրանի այդ հարավային նավահանգստի զարգացմամբ: Իրականում, Չաբահարի նախագծի զարգացումը դուրս է գալիս դեպի Իրան առևտրային հարաբերությունների և արտահանման մեծացման շրջանակներից։

 

Հնդկաստանի առաջին խնդիրն է մրցակցել Չինաստանի եւ Պակիստանի ռազմավարական դաշինքի հետ եւ գտնել այլընտրանք Գվադար նավահանգստին: Գվադարն իրանական Չաբահարի գրեթե պակիստանյան "կողմնակի նավահանգիստ" է եւ գտնվում է Պակիստանի սահմանի մյուս կողմում՝ Բելուջիստանում: Երկու նավահանգիստների միջեւ հեռավորությունը 170 կմ է, եւ Չինաստանը նույն դերն է խաղում Գվադարում, ինչ Հնդկաստանը՝ Չաբահարում:

 

Հնդկաստանի համար Չաբահարը նաեւ առանցքային կետ է իր հավակնոտ "Հյուսիս-Հարավ միջազգային փոխադրամիջանցք" նախագծում: Համաձայնագիրը հրաշքի է սպասում 2000 թվականից, որպեսզի ճանապարհ հարթի նոր առեւտրային եւ հաղորդակցային գծի համար, որը Հնդկաստանը հյուսիսի հետ կկապի Չաբահար նավահանգստի միջոցով:

 

Փորձագետների կարծիքով, Չաբահար նավահանգստի միջոցով Հնդկաստանի արտահանումը Կենտրոնական Ասիա, Կովկաս եւ, նույնիսկ, Ռուսաստան կտնտեսի այդ երկրներ ապրանքների փոխադրման արժեքի եւ ժամանակի մոտ մեկ երրորդը, եւ այդ գործոնը կարող է դեր խաղալ հնդկական ապրանքների գների իջեցման գործում: