Վերլուծաբան. Հայաստանի ռազմավարական շահերը պահանջում են Իրանի վերադարձ Հարավային Կովկաս

Արմինֆո. Իրանի վերադարձը Հարավային Կովկաս բխում է Հայաստանի ռազմավարական շահերից։ Ավելի կոնկրետ՝ խոսքը հայկական ռազմավարական պլանավորման մասին է, որից այդքան հեռու են ներկայիս հայկական քաղաքական դասի ներկայացուցիչները։ ԱրմԻնֆո-ին այդպիսի կարծիք է հայտնել անկախ վերլուծաբան Սարո Սարոյանը։

"Ես ոչ մի կերպ նկատի չունեմ Հայաստանում ինչ-որ իրանամետ տրամադրությունների խթանում։ Բայց, ես գտնում եմ, որ այսօր ժամանակն է կյանքի կոչել այնպիսի արտաքին քաղաքականություն, որն իրական աջակցություն կցուցաբերի Իրանի վերադարձին մեր տարածաշրջան՝ գրեթե 200 տարվա ընդմիջումից հետո։ Քաղաքականություն, որը թույլ կտա իրանցիներին անցնել Արաքս գետը և գլխիվայր շրջել Անդրկովկաս կամ Հարավային Կովկաս կոչվող 200-ամյա խաղատախտակը։

Այս լույսի ներքո՝ վերլուծաբանը հիշեցրել է, որ 1828 թվականից ի վեր Իրանը ոչ մի կերպ ներկա չէ Հարավային Կովկասում՝ տարածաշրջանում արտաքին ներկայության մենաշնորհացմանն ու տարածաշրջանի բացառապես սեփական ազդեցության գոտու վերածմանն ուղղված Ռուսաստանի քաղաքականության իրականացման արդյունքում։ Ընդ որում, վերջին 150 տարիների ընթացքում սահմանների փոխակերպման, էթնիկ զտումների, ոչնչացման եւ այլնի հետեւանքով հայ ժողովրդի բնակության արեալը սեղմվել է մինչեւ 30 հազար, լավագույն դեպքում ՝ 40 հազար քառակուսի կիլոմետր:

Հայ-ռուսական բարեկամության և հայ - թուրքական հաշտեցման վերաբերյալ Հայաստանում ընթացող քննարկումները Սարոյանը համարում է Մոսկվայի կողմից իրականացված բազմամյա ռազմավարական պլանավորման ուղղակի հետևանք՝ Անդրկովկաս-Հարավային Կովկասի դիսկուրսի շրջանակներում: Նրա կարծիքով, այսօր էլ, մոտ 200 տարի անց, տարածաշրջանում իրադարձությունների ընթացքը խոսում է այն նույն աշխարհաքաղաքական հունում, նույն քաղաքական մոդելի շրջանակներում նրա գտնվելու մասին։ Վերջինս, ըստ նրա կանխատեսումների, էկզիստենցիալ սպառնալիք է ստեղծում հայ ազգի գոյության համար, ընդ որում ՝ արդեն առաջիկա տասնամյակներում։

"Համապատասխանաբար, Արաքս գետի մոտ Իրանի ընթացիկ զորավարժությունները մեզ համար նշանակություն ունեն ոչ այնքան կարճաժամկետ, որքան միջնաժամկետ հեռանկարում։ Նշանակություն ունի այնպիսի զարգացումների և ազդակների համատեքստում, որոնք մեր ժողովրդին թույլ կտան ձևավորել և հաստատել սեփական գիտակցությունն ու վճռականությունը՝ կոտրելու այսօր մեր շահերին հակասող այս 200-ամյա ստատուս քվոն",- ամփոփել է վերլուծաբանը։

Իրանը դեռևս սեպտեմբերի կեսերին սկսել է զորքեր տեղակայել Ադրբեջանի սահմանին՝ Արաքս գետի մոտ։ Արձագանքելով այդ կապակցությամբ Ալիեւի վրդովմունքին՝ Իրանի ԱԳ նախարարությունը հայտարարել է, որ զորավարժությունների անցկացումը յուրաքանչյուր պետության ինքնիշխան իրավունքն է: Զորավարժություններից մեկ օր առաջ Իրանի ԶՈՒ ցամաքային զորքերի հրամանատար, բրիգադի գեներալ Կիոմարս Հեյդարին պաշտոնական հայտարարություն է արել՝ պարզաբանելով զորավարժությունների նպատակներն ու խնդիրները։ Ըստ էության, այդ մասին խոսում է ինքն զորավարժությունների անվանումը՝  "Հայբարի նվաճողները": 629 թվականին Մեդինայից հյուսիս հուդայականների հենարան Հայբար օազիսը գրավվել է մահմեդականների բանակի կողմից, որը գլխավորել է Մուհամեդ մարգարեն: