ԵԽԽՎ-ում քննարկում են Լեռնային Ղարաբաղի աշնանային պատերազմի հումանիտար հետեւանքները

Արմինֆո. Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հումանիտար հետեւանքների հարցով ԵԽԽՎ զեկուցող Փոլ Գեւանը կառույցի աշնանային նստաշրջանում իր ելույթում, ներկայացնելով Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում հումանիտար իրավիճակը, ափսոսանք է հայտնել, որ Հարավային Կովկաս կատարած այցի ընթացքում իրեն չի հաջողվել այցելել Արցախ:

Նրա խոսքով, այդ փաստն, անշուշտ, անդրադարձել է իր պատրաստած զեկույցի որակի վրա, որն այդ առումով ամբողջական չէ, եւ կոչ է արել ապագայում լուծել, այսպես կոչված, գորշ գոտիներ մուտք գործելու հարցը: Գեւանը հավելել է, որ իր զեկույցում փորձել է խուսափել քաղաքական հարցերից եւ սահմանափակվել  հումանիտար բնույթի եւ մարդու իրավունքների հետ կապված հարցերով:

"Իմ զեկույցը վերաբերում է ութ թեմաների, որոնցից առաջնայինը զոհերն են, անհետ կորածները և վիրավորները։ Ավելի քան 3900 հայ զինվորականներ եւ 2900 ադրբեջանցիներ զոհվել կամ անհետ կորել են նախորդ տարվա մարտական գործողությունների ժամանակ: Կան զոհեր քաղաքացիական բնակչության շրջանում։ Բաց է մնում անհայտ կորածների հարցը։ Ընդ որում, դա վերաբերում է ինչպես առաջին ղարաբաղյան պատերազմի ժամանակ, այնպես էլ երկրորդ:

Հաջորդ հարցը վերաբերում է պատերազմի բանտարկյալներին և նրանց, ովքեր շարունակում են մնալ գերության մեջ։ ՄԻԵԴ - ը դիմել է ԵԽ մարդու իրավունքների կոմիտեին 180 հայերի առնչությամբ, որոնք իբր գտնվում են ադրբեջանական գերության մեջ։ Մենք մտահոգված ենք այդ անձանցից շատերի ճակատագրով այժմ ՝ պատերազմի ավարտից գրեթե մեկ տարի անց", - նշել Է խորհրդարանականը, հավելելով, որ մտահոգություն է հայտնում նաեւ 2020թ. նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության ստորագրումից հետո ադրբեջանական գերության մեջ հայտնված եւս 50 հայերի ճակատագրի առնչությամբ, որոնց դատապարտել են Ադրբեջանում։

Նրա խոսքով ՝ զեկույցի եւս մեկ թեմա պատերազմի ժամանակ կատարված ռազմական հանցագործություններն են ։ "Լուրջ մեղադրանքներ կան։ Դաժանության շատ ակտեր են ներկայացվել  սոցիալական հարթակներում: Դա տեղի է ունենում ինչպես հակամարտության գոտում, այնպես էլ ադրբեջանական քաղաքներում, որոնք գտնվում են հեռու, օրինակ, Գյանջայում։ Կան նաև հաղորդումներ Թուրքիայի աջակցությամբ Ադրբեջանի կողմից սիրիացի վարձկանների օգտագործման մասին", - նշել է նա՝ նաև բարձրաձայնելով հակամարտության գոտում տարածքների ականազերծման խնդիրը։

Բանախոսը ուշադրություն է հրավիրել նաև փախստականների խնդրին, փաստելով, որ 34 000 հայեր չեն կարողացել վերադառնալ իրենց տները. նրանք ապրում են բարդ իրավիճակում, և նրանց պետք է կացարան, հատկապես տուժում են կանայք: Գեւանի խոսքով ՝ միջազգային հանրությունը հակամարտության գոտի մուտքի հնարավորություն չունի, սակայն Ռուսաստանն ու Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեն այն ունեն եւ կարեւոր դեր են խաղում հումանիտար օգնություն տրամադրելու գործում:

Միեւնույն ժամանակ, նա մտահոգություն է հայտնել Հայաստանի եւ Ադրբեջանի սահմանին տիրող իրավիճակի կապակցությամբ, նշելով սահմանազատման անհրաժեշտությունը, հնարաավոր է, նույնիսկ, բուֆերային գոտիների ստեղծում, ինչպես նաեւ իրավիճակի մոնիթորինգի իրականացում: "Եւս մեկ կարեւոր հարց է հակամարտության գոտում մշակութային ժառանգության ոչնչացումը։ Ինձ անհանգստացնում են նոր ավերածությունների մասին հաղորդագրությունները, եւ հայկական ժառանգությունը Ալբանականով փոխարինելու մմիտումը։ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն պետք է մուտք ունենա տարածաշրջան եւ իր դերը խաղա մշակութային ժառանգության պահպանման գործում", - նշել է ԵԽԽՎ զեկուցողը, եզրափակիչ հարց անվանելով ատելության լեզուն, հատկապես՝ Ադրբեջանում։

Նրա խոսքով՝ այդ խնդիրը տասնամյակներ շարունակ գոյություն ունի Ադրբեջանում։ Այս համատեքստում նա մտահոգություն է հայտնել Բաքվի, այսպես կոչված, ավարների զբոսայգում հայ զինվորականների մոմե մանեկենների ցուցադրման կապակցությամբ, որոնք ներկայացվել են մարդու արժանապատվությունը նվաստացնող կերպարներով։ "Այդ հարցը պետք է լուծել հանուն ապագա սերունդների", - ամփոփել է Գեւանը։

Իր հերթին՝ ԵԽԽՎ պատգամավոր Ժակ Մայրը (Ֆրանսիա) ելույթ ունենալով ԵԽԽՎ նիստում, ընդգծել է, որ ռազմագերիներին վերաբերող հարցը պետք է լուծել բարի կամքի առկայության դեպքում: "Պետք է լուրջ վերաբերվել այդ հարցին։ Մենք տեսնում ենք, որ տասնյակ հայ զինվորներ այսօր մնում են ադրբեջանական գերության մեջ։ ՄԻԵԴ-ում բողոքները բազմապատկվում են", - արձանագրել է Մայրը։

Նա կոչ է արել պաշտպանել Լեռնային Ղարաբաղի բնակչությանը եւ թույլ չտալ իրավիճակի դեգրադացիա։ Նա նաեւ աջակցություն է հայտնել ռուսական խաղաղապահ զորախմբի եւ ԿԽՄԿ-ի գործունեությանը: "Մենք հասկանում ենք, որ դա շատ կարեւոր է, որպեսզի հակամարտության գոտում ավելի դրամատիկ իրավիճակի չհանգեցնի", - ամփոփել է նա: Իր հերթին՝ պատգամավոր Բեռնար Ֆուրնիեն (Ֆրանսիա) փաստել է, որ հակամարտությունն իր հետքերն է թողել: "Մենք պետք է օգնենք հակամարտության մասնակիցներին երկխոսություն վարել։ Ռազմագերիների հարցերը շատ բարդ են, թեև համաձայնագրով նախատեսվում է պատերազմի գերիների փոխանակում։ Հայաստանը կարծում է, որ ոչ բոլոր բանտարկյալներն են ազատ արձակվել ։ Իրավիճակը մտահոգիչ է։ Ցանկալի է, որ Ադրբեջանն ազատ արձակի բոլոր ռազմագերիներին", - նշել է պատգամավորը։ Նրա խոսքով ՝ մտահոգիչ է նաև չպայթած զինամթերքի հարցը և ականազերծման խնդիրը։ Մեկ այլ խնդրահարույց հարց էլ այն է, որ հայ փախստականների մի մասը չի կարողացել վերադառնալ հայրենիք և չի վերադառնա, քանի դեռ անվտանգությունն ապահովված չէ։ Միաժամանակ, նա արձանագրեց ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի կարեւոր դերը։