Արմինֆո. ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ, ԵԽԽՎ և ԵԱՀԿ ԽՎ դիտորդներն, ընդհանուր առմամբ, դրական են գնահատում Հայաստանում արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների կազմակերպման և անցկացման ընթացքը:
Հունիսի 21-ին Երևանում կայացած մամլո ասուլիսում ԵԱՀԿ Խորհրդարանական վեհաժողովի պատվիրակության ղեկավար Կարի Հենրիկսենը հայտարարել է, որ իշխանությունները
ընտրությունները կազմակերպել են պրոֆեսիոնալ եւ թափանցիկ, չնայած ընտրական օրենսգրքում կատարված փոփոխությունների հետ կապված աննշան իրավական անորոշությունների առկայությանը, դրանց ընդունման սուղ ժամկետի պատճառով:
Նա, ընդսմին, հավաստիացրել է, որ ընտրողներին բավական լայն ընտրություն է տրվել, հիմնական իրավունքները հարգվել են, քաղաքական ուժերը հավասար հնարավորություններ են ունեցել քարոզարշավ իրականացնելու համար: Նրա խոսքով ՝ անձնավորված եւ բացասական քարոզչությունն, ընդհանուր առմամբ, ազդել է քաղաքական բանավեճերի մթնոլորտի վրա։ Ընդ որում, ԵԱՀԿ ԽՎ ներկայացուցիչը նշել է ընտրարշավի ողջ ընթացքում կանանց ակտիվացումը։
"Ընդհանուր առմամբ դրական են գնահատել քվեարկության օրը տեղի ունեցած ընտրական գործընթացները ։ Մեզ համար հաճելի էր ղեկավարել 79 դիտորդների 24 երկրներից։ Նրանք՝ բոլորը, ընդհանուր առմամբ, դրական են գնահատել ընտրությունների կազմակերպման եւ անցկացման գործընթացը, իհարկե, առանց հաշվի առնելու, որ իշխանություններին քիչ ժամանակ է տրվել ընտրական բարեփոխումների իրականացման համար: Սակայն այդ փոփոխությունների շնորհիվ կանանց ավելի լայն հնարավորություն է ընձեռվել մասնակցելու ընտրական գործընթացներին, սակայն կանայք ակտիվ հետաքրքրություն չեն ցուցաբերել ։ Չնայած շոգ եղանակին ՝ իրավիճակը կարող էր շատ թեժանալ, ինչը տեղի չունեցավ, և ես բարձր եմ գնահատում ձեր աշխատանքը ՝ ուղղված ընտրությունների պատշաճ կազմակերպմանը", - ասել է Հենրիկսենը, իր ելույթի վերջում մատնանշելով այն փաստը, որ շատ ընտրատեղամասեր հասանելի չեն եղել սահմանափակ հնարավորություններով մարդկանց համար։
Իր հերթին՝ ԵԽԽՎ պատվիրակության ղեկավար Ջորջ Կատրուգալոսը նշել է, որ ինքը, որպես հույն, առաջին հերթին կցանկանար հույն ժողովրդից աջակցությունը հայտնել Հայաստանին: "ԵԽԽՎ-ն հանդիսանում է ժողովրդավարական արժեքների եւ մարդու իրավունքների պաշտպան պետություններում ։ Հայաստանը 2001 թվականից միացել է մեր կազմակերպությանը, բայց մենք 1995 թվականից հետեւում ենք Հայաստանում ընտրություններին եւ ժողովրդավարության էվոլյուցիային ։ Չնայած դժվարություններին ու կարճ ժամկետներին, մի կողմ դնելով բավական բևեռացված քաղաքական դաշտը, կազմակերպվեցին արդար, դրական ընտրություններ ՝ առանց դրանց ժողովրդավարական էությանը խոչընդոտելու փորձերի։ Իհարկե, եղել են որոշ տեխնիկական խախտումներ, աննշան, բայց դա կասկածի տակ չի դնում ժողովրդավարական եւ սահմանադրական կարգը, որն անհրաժեշտ է նման ընտրություններ կազմակերպելու համար", - ասել է նա, համոզմունք հայտնելով, որ այդ ընտրությունների արդյունքները բոլոր կողմերը պետք է ընկալեն որպես առաջընթաց քայլ է և հնարավորություն ' մասնակցելու հաջորդ ընտրություններին: Ամփոփելով ՝ նա հավելել է, որ չնայած քաղաքական բևեռացումներին, ԵԽԽՎ-ում ընդունում են այդ ընտրությունների արդյունքները, և ավելի ուշ ամբողջական զեկույց կներկայացվի ընտրությունների գնահատականով ։
ԵԱՀԿ ժողովրդավարական հաստատությունների եւ մարդու իրավունքների գրասենյակի պատվիրակության ղեկավար Օուեն Մերֆին, իր հերթին, հիշեցրել է, որ իրենց թիմը ընտրությունների դիտարկման իր գործունեությունն սկսել է ավելի քան մեկ ամիս առաջ, ուսումնասիրել է ողջ գործընթացը եւ կմնա Հայաստանում մինչեւ այդ ընտրությունների վերջնական արդյունքների ամփոփումը: "Մեր աշխատանքի համար Հայաստանում գտնվելու ընթացքում ոչ մի խոչընդոտ չի ստեղծվել ։ Իշխանությունները բաց եւ թափանցիկ համագործակցել են մեզ հետ ։ Մենք նաեւ համագործակցել ենք քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչների, բոլոր քաղաքական ուժերի հետ ։ Բոլոր մակարդակներում մենք բախվել ենք մասնագիտական գործունեության: Թեկնածուները կարողացել են իրականացնել իրենց նախընտրական քարոզարշավը, և նրանց տրամադրվել են հավասար պայմաններ, իշխանություններն իրենց մանդատն, ընդհանուր առմամբ, կատարել են, և գործընթացն արդյունավետ է կազմակերպվել։ Անշուշտ, առկա թշնամանքը կարող է հանգեցնել որոշ խնդիրների։ Չի կարելի նաև չնշել, որ երկրում առկա բևեռացումը կարող է կառուցողական համարվել", - ասել է նա, նաեւ նշելով, որ կանայք լիարժեք չեն օգտվել իրենց հնարավորություններից, որոնք ներկայացնում են օրենսդրությունը, եւ բավականաչափ ակտիվ չեն եղել: Մերֆին նաեւ նշել է մի շարք մտահոգիչ փաստերի առկայությունը, այդ թվում ՝ որոշ հեռարձակողների կողմնակալ վերաբերմունքը, ԶԼՄ-ների մի շարք ներկայացուցիչների նկատմամբ սպառնալիքները եւ այլն:
"Ընդհանուր առմամբ դրական ենք գնահատում ընտրությունների օրը ընտրական գործընթացների կազմակերպումը։ Թեև, գուցե թշնամանքն ու ատելությունն ինչ-որ չափով խոչընդոտում էին ընտրությունների ժամանակ կառուցողականության ձևավորմանը ։ Բայց իշխանությունները պատշաճ մթնոլորտ են ձևավորել ընտրությունների անցկացման համար, վստահ եմ, որ նրանք ևս կուսումնասիրեն արձանագրված բոլոր միջադեպերը", - ասել,է նա, հավելելով, որ բոլոր դիտողություններն ու թերությունները կներառվեն իրենց ամփոփիչ հաշվետվությունում, որը կհրապարակվի 2 ամիս անց։
Այն հարցին, թե արդյոք տեղական դիտորդների կողմից հնչեցված խախտումները կարող են ազդել ընտրությունների արդյունքների վրա, Մերֆին նշել է, որ ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ դիտորդները լսել են ընտրախախտումների առանձին դեպքերի մասին: Սակայն, ըստ նրա, այս գործընթացում ամենակարևորն այն է, որ իշխանությունները համապատասխան ընթացք են տվել այդ բոլոր հաղորդագրություններին ։
Ընդ որում, պատվիրակության ղեկավարը համոզմունք է հայտնել, որ հասկանալու համար, թե արդյոք այդ խախտումները կանդրադառնան ընտրությունների արդյունքների վրա, պետք է հասկանալ դրանց էությունը: "Բոլոր խախտումները եւ դիտողությունները կներառվեն ամփոփիչ հաշվետվությունում։ Այո, մենք նաև լսել ենք վարչական ռեսուրսի օգտագործման մասին, այդ մասին պատշաճ կառույցներին տեղեկացրել ենք, էլեկտրաէներգիայի անջատման մասին ։ Բայց, ընդհանուր առմամբ, ամեն ինչ դրական հունով է անցել, ընտրությունները պատշաճ կերպով են կազմակերպվել", - ասել է Մերֆին։
Իսկ Ջորջ Կատրուգալոսը հավելել է, որ իրենք տեղեկություններ են ստացել վարչական ռեսուրսի օգտագործման մասին, հատկապես, զինված ուժերի վերաբերյալ: "Բայց մենք համոզված ենք, որ այդ բոլոր խախտումներն, ընդհանուր առմամբ, լուրջ ազդեցություն չեն ունեցել ընտրությունների արդյունքների վրա", - նշել է ԵԽԽՎ դիտորդական առաքելության ղեկավարը:
Եվրոպացի դիտորդները նաև համակարծիք են եղել, որ այս ընտրություններն իրենց կազմակերպման որակով մոտ են եղել 2018 թվականի դեկտեմբերին Հայաստանում կայացած արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքներին: