Երկուշաբթի, 31 Մայիսի 2021 12:22

Արմինֆո.  Ադրբեջանն ուժային ճանապարհով առաջ է մղում Հայաստանի տարածքով միջանցքի կառուցումը, որը թույլ կտա կապել Թուրքիան ու Ադրբեջանը։

 

Մայիսի 12-ին Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից ՀՀ սուվերեն տարածք անօրինական ներխուժումից հետո, որը, ըստ փորձագիտական կարծիքների, նպատակ ունի արագացնել հայ-ադրբեջանական սահմանի սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացը, ինչպես նաև սկսել տրանսպորտային միջանցքի շինարարությունը, որը թույլ կտա Ադրբեջանը կապել Նախիջևանի հետ, որոշակի տեղաշարժեր են նկատվում այդ հարցի շուրջ։ Նման եզրակացության է դրդում Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի նախօրեին արած հայտարարությունը ՝ ՄԱԿ-ի անդամ մի պետության կողմից մյուսի տարածք ներխուժելու, հայ զինվորականներին իրենց իսկ հողի վրա գերեվարելու և Հայաստանի իշխանությունների կողմից ուժային կարգավորման գնալու ցանկության բացակայության ֆոնին։

 

Այս ֆոնին Բաքուն հայտարարում է, որ արդեն աշխատանքներ են տարվում միջանցք կառուցելու ուղղությամբ, որը Ալիևը անվանում է Զանգեզուրի։ Նա արձանագրել է, որ այդ միջանցքը նոր կապ կապահովի Թուրքիայի և Ադրբեջանի միջև։ "Ինչպես գիտեք, պատերազմից հետո առաջին փուլում Հայաստանն իր բողոքն էր արտահայտել այդ հարցի վերաբերյալ։ Սակայն վերջին շրջանում ինձ տեղեկացնում են, որ հայկական կողմն էլ արդեն ճիշտ է վերլուծում այդ միջանցքի անխուսափելիության հետ կապված հարցերը ։ Ինչպես հայտնի է, այժմ քննարկումներ են ընթանում եռակողմ ձևաչափով ։ Այդ հարցը քննարկվում է աշխատանքային խմբի շրջանակներում ՝ Ադրբեջանի, Ռուսաստանի, Հայաստանի փոխվարչապետների մակարդակով, և կան լավ արդյունքներ ։ Մենք տվել ենք Հորադիզից մինչև Հայաստանի հետ սահման երկաթուղու կառուցման մեկնարկը։ Ես վստահ եմ, որ առաջիկա երկու տարիներին, գուցե, երկուսուկես տարում, այդ երկաթուղին լիովին շահագործման կհանձնվի։ Նախիջևանի երկաթուղու մեծ մասը շահագործման մեջ է, պակասող մասը նույնպես կկառուցվի, տրված են բոլոր հրահանգները ։ Հայաստանի տարածքում պետք է կառուցվի Զանգեզուրի միջանցքի կարեւոր մասը։ Այսպիսով, կբացվի նոր միջանցք, եւ կապը Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի միջեւ ավելի ամուր կդառնա", - ասել Է Ադրբեջանի ղեկավարը Թուրքիայի տրանսպորտի եւ ենթակառուցվածքի նախարար Ադիլ Կարաիսմաիլօղլուի հետ հանդիպման ժամանակ, հաղորդել է «Ազերթաջը»:

 

Այս կտրվածքով բավականին հետաքրքիր են հնչում նաև Ադրբեջանի վարչապետի և ՀՀ փոխվարչապետի հայտարարությունները, որոնք արվել են անցնող շաբաթվա վերջին։  Օրինակ, Ադրբեջանի վարչապետ Ալի Ասադովը մայիսի 28-ին Մինսկում ԱՊՀ կառավարությունների ղեկավարների նիստում հայտարարել է, որ Բաքուն պաշտպանել է Հայաստանի հետ սահմանի սահմանազատման եւ սահմանագծման եռակողմ հանձնաժողով ստեղծելու Մոսկվայի առաջարկը: "Ադրբեջանը սկսել է իր սահմանային ենթակառուցվածքը որոշելու գործընթացը եւ պատրաստ է կառուցողական հունով լուծել Հայաստանի հետ սահմանային գծերի հարցը", - Ասադովի խոսքը մեջբերում է նրա մամուլի ծառայությունը: ԱՀ վարչապետը նշել է, որ սահմանային գծերը որոշելու գործընթացը պետք է հիմնված լինի միջազգային - իրավական լուրջ հիմքի վրա։

Իր հերթին ՀՀ փոխվարչապետի պաշտոնակատար Մհեր Գրիգորյանը նույն նիստում նշել է, որ այն, ինչ այսօր տեղի է ունենում հայ-ադրբեջանական սահմանին, ակնհայտ վտանգներ է պարունակում տարածաշրջանի համար, եւ, ի վերջո, բոլորիս համար: Փոխվարչապետի պաշտոնակատարը նաեւ ընդգծել է, որ Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքից ադրբեջանական զինված ուժերի անհապաղ եւ անվերապահ դուրսբերումը եւ մեր գերիների վերադարձը կարող են պայմաններ ստեղծել ծագող հարցերը քաղաքական-դիվանագիտական գործիքակազմի շրջանակներում քննարկելու համար: "Հայ-ադրբեջանական սահմանին իրավիճակի կարգավորման ռուսական առաջարկն ընդունելի է Հայաստանի համար, և հայկական կողմը մայիսի 19-ին գրավոր ձևով ռուս գործընկերներին ներկայացրել է իր դիրքորոշումը ։ Ընդ որում, հայ-ադրբեջանական սահմանին սահմանային կետերի հստակեցման հարցը կարող է քննարկվել միայն այն դեպքում, եթե ադրբեջանական ստորաբաժանումները լքեն Հայաստանի Հանրապետության տարածքը: Այս համատեքստում ընդգծել ենք նաև մեր գերիների վերադարձի կարևորությունը։ Հայաստանը նաեւ վերահաստատում է զորքերի հայելային դուրսբերման, մշտական տեղակայման վայրեր վերադառնալու, այնուհետև սահմանային կետերը հստակեցնելու մասին իր առաջարկը"։

 

Հարկ է նաև նկատել, որ ավելի վաղ ՀՀ վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանը ընտրողների հետ հանդիպման ժամանակ հայտարարել էր, որ Երևանը ցանկացած պահի պատրաստ է հետ քաշել զորքերը Ադրբեջանի հետ սահմանից, պայմանով, որ նման քայլեր արվեն նաև Բաքվի կողմից:

 

Փաշինյանի նման հայտարարությունը շատ հարցեր է առաջացնում, քանի որ հայկական զորքերը գտնվում են ՀՀ ինքնիշխան տարածքում, և այդ ադրբեջանական զորքերն են ներխուժել ՀՀ խորքը։ Նման հայտարարություններից կարելի է ենթադրել, որ Փաշինյանը պատրաստ է սահմանազատում իրականացնել հանրապետության տարածքների հաշվին։ Այսինքն ՝ միջդիրքային գոտին անցկացնել ոչ թե պարիտետային հիմունքով, ինչպես ընդունված է միջազգային պրակտիկայում, այլ զբաղեցրած դիրքերից հայկական ուժերը հետ քաշելու ճանապարհով։