Չորեքշաբթի, 3 Մարտի 2021 12:14

Արմինֆո. Քանի որ մահացու համաճարակը, տնտեսական եւ ֆիզիկական անապահովությունը եւ դաժան հակամարտությունը ամայացրել է աշխարհը 2020 թվականին, ժողովրդավարության պաշտպանները կրել են նոր ծանր կորուստներ իրենց պայքարում ավտորիտար թշնամիների դեմ, տեղափոխելով միջազգային հավասարակշռությունը հօգուտ բռնապետության: Այս մասին ասվում է Freedom House միջազգային կազմակերպության "Ազատությունն աշխարհում - 2021.ժողովրդավարությունը պաշարման մեջ" զեկույցում։

 

Զեկույցում նշվում է, որ պետությունների գործող առաջնորդներն ավելի ու ավելի հաճախ են ուժ կիրառել ընդդիմախոսներին տապալելու եւ հաշվեհարդար տեսնելու համար, երբեմն հանուն հանրային առողջապահության, մինչդեռ պաշարված ակտիվիստներին, առանց միջազգային արդյունավետ աջակցության, սպառնում էին խիստ բանտային ժամկետներ, խոշտանգումներ կամ սպանություններ բազմաթիվ իրավիճակներում: " Երկրների թիվը, որոնցում նկատվել է վատթարացում, գերազանցել է այն երկրների թիվը, որտեղ նկատվել է բարելավում, ամենամեծ տարբերությամբ, որը գրանցվել է 2006 թվականին բացասական միտումների սկսվելու պահից ի վեր: Շարունակական Ժողովրդավարական անկումը խորանում է", - գրում են կազմակերպության վերլուծաբանները, հավելելով, որ աշխարհի բնակչության գրեթե 75 տոկոսն ապրում էր այն երկրներում, որտեղ արձանագրվել է անցյալ տարի Ազատության վատթարացում։

 

Կազմակերպության փորձագետները գրում են, որ ավտորիտար կառավարման ընդլայնումը միջազգային ասպարեզում զգալի հետեւանքներ է ունեցել մարդկանց կյանքի եւ անվտանգության համար, ներառյալ քաղաքական վեճերի լուծման համար ռազմական ուժի հաճախակի կիրառումը: "Անցյալ տարի Եթովպիայի եւ Ադրբեջանի առաջնորդները պատերազմներ են սանձազերծել Թիգրայ եւ Լեռնային Ղարաբաղի շրջաններում, համապատասխանաբար, հենվելով Էրիթրեայի եւ Թուրքիայի ավտորիտար հարեւանների աջակցության վրա, այդպիսով ապակայունացնելով նաեւ հարակից շրջանները։ Ռազմական գործողությունների հետեւանքները վերացրել են փորձնական բարեփոխումների հույսերը Հայաստանում, որը հակամարտության մեջ է մտել ադրբեջանական ռեժիմի հետ՝ Լեռնային Ղարաբաղի պատճառով",-Նշվում է Freedom House - ի զեկույցում։

 

Փոփոխվող միջազգային հավասարակշռության համատեքստում միջազգային կազմակերպության մասնագետները կրկին անդրադարձել են Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում տեղի ունեցող իրադարձություններին, նշելով, որ ժողովրդավարական նորմերի գլոբալ անկման եւս մեկ ախտանիշ է դարձել անցյալ տարի Լեռնային Ղարաբաղում ավտորիտար պետությունների կողմից ռազմական ուժի կիրառումը: Կազմակերպության փորձագետները հիշեցրել են, որ նոր ռազմական գործողությունները բռնկվել են 2020 թվականի սեպտեմբերին, երբ ադրբեջանական ռեժիմը Թուրքիայի վճռական աջակցությամբ հարձակումներ է սկսել տարածքային վեճի կարգավորման նպատակով, որը այս տարիների ընթացքում չի հաջողվել լուծել Հայաստանի հետ դիվանագիտական ճանապարհով:

"Առնվազն 6500 զինվորական և հարյուրավոր խաղաղ բնակիչներ սպանվել են, իսկ տասնյակ հազարավոր մարդիկ ստիպված են եղել լքել իրենց տները ։ Միջազգային նշանակալի մասնակցություն չի եղել, և պատերազմը դադարել է միայն այն ժամանակ, երբ Մոսկվան պարտադրեց խաղաղապահության ծրագիր երկու կողմերին ՝ արձանագրելով ադրբեջանական զինված ուժերի տարածքային նվաճումները, բայց շատ այլ հարցեր թողնելով անպատասխան", - արձանագրել են Freedom House-ում ։

 

Ընդ որում, վերլուծաբանները հավելում են, որ ռազմական գործողությունները Լեռնային Ղարաբաղում ազդեցություն են գործել ժողովրդավարության վրա: Նրանց համոզմամբ ՝ հակամարտությունը ոչ միայն ամրապնդել է Ադրբեջանի ավտորիտար նախագահ Իլհամ Ալիևի իշխանությունը, այլև սպառնում է ապակայունացնել իշխանությունը Հայաստանում։

 

Freedom House-ում հավաստիացնում են, որ Հայաստանում ազատության հետ կապված բարելավումներ էին սկսել ի հայտ գալ 2018 թվականի թավշյա հեղափոխությունից հետո, երբ քաղաքացիները կողմ էին քվեարկել բարեփոխումների առավել կողմնորոշված կառավարությանը: "Սակայն վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կապիտուլյացիան պատերազմում բուռն արձագանք է առաջացրել նրա որոշ ընդդիմախոսների շրջանում, որոնք նոյեմբերին գրոհել էին խորհրդարանը եւ հարձակվել խորհրդարանի խոսնակի վրա ։ Նման անկարգությունը վտանգի տակ է դնում երկրի դժվարությամբ ձեռք բերված առաջընթացը եւ կարող է սադրել իրադարձությունների շղթան, որը Հայաստանին կմերձեցնի հարեւանների ավտոկրատական միտումներին", - համոզված են միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպության մասնագետները։

 

Ըստ  կազմակերպության Ազատություն-2021 սանդղակի՝ Հայաստանը գտնվում է 55-րդ հորիզոնականում ՝ մտնելով մասամբ ազատ երկրների կազմի մեջ՝ Կոսովոյի և Նեպալի միջև ։ Հարևան Ադրբեջանն ու Իրանը, որոնք դասվել են ոչ ազատ երկրների շարքին, համապատասխանաբար, զբաղեցրել են 10-րդ և 16-րդ հորիզոնականները ։   Թուրքիան 32-րդն է անազատ պետությունների ցանկում։ Բոլորից լավ է Վրաստանի վիճակը, որը համարվում է ազատ երկիր։ ԵԱՏՄ գծով Հայաստանի գործընկերների մոտ գործերը լավատեսական չեն. նրանք բոլորն անազատ պետությունների շարքին են դասվում հետեւյալ արդյունքներով. Բելառուս ՝ 11-րդ տեղ, Ղազախստան ՝ 23 - րդ տեղ, Ղրղզստան ՝ 28-րդ տեղ, Ռուսաստան ՝ 20-րդ տեղ:

 

Freedom House-ն իր "Ազատությունն աշխարհում" ամենամյա զեկույցում գնահատում է 210 երկրներում և տարածքներում մարդկանց քաղաքական իրավունքների և քաղաքացիական ազատությունների հասանելիությունը: Անհատական ազատությունները ՝ ձայնի իրավունքից մինչեւ արտահայտվելու եւ օրենքի առջեւ հավասարություն, կարող են շոշափվել պետական կամ ոչ պետական սուբյեկտների կողմից: