Հինգշաբթի, 11 Փետրվարի 2021 12:46

Արմինֆո.Հայաստանն իր ունեցած բոլոր միջոցներով պետք է փորձի պայմանավորվել Վրաստանի հետ աբխազական ուղու բացման խնդրով։ Այս կարծիքին է Երևանի պետական համալսարանի արևելագիտության ֆակուլտետի իրանագիտության ամբիոնի վարիչ Վարդան Ոսկանյանը։

 

Նրա կարծիքով՝ վերջին օրերին տեղի են ունեցել միմյանց հետ փոխկապակցված երկու չափազանց կարևոր իրադարձություններ։

 

<Թուրքիայից առաջին բեռնատար գնացքը Կարս-Ախալքալաք-Բաքու երկաթգծով հասավ Ռուսաստան, ինչին անմիջապես հաջորդեց Սուխումի դիմումը Մոսկվային, որում պատրաստակամություն է հայտնվում Աբխազիայով բացել Ռուսաստան-Հայաստան երկաթուղային հաղորդակցությունը։

 

Ակնհայտ է, որ «հաղորդակցության ուղիների ապաշրջափակման» ծրագրի համատեքստում աշխարհաքաղաքական չափազանց ուշագրավ զարգացումներն այժմ ընթանում են Վրաստանի շուրջ, և խնդիրն ամենևին էլ միայն տնտեսական ոլորտում չէ։

Անկարան և Բաքուն դեպի Ռուսաստան առաջին գնացքով ցանկանում են հավաստիացնել Թբիլիսիին, որ Վրաստանը որևէ պարագայում չի կորցնելու իր տարանցիկ նշանակությունը, այլ նույնիսկ մեծացնելու է այն։

 

Մինչդեռ Մոսկվան, որն ի դեպ, մինչ աբխազական կողմի դիմումը, Սուխում-Թբիլիսի-Երևան երկաթգծի գործարկման հարցով ԶԼՄ-ներով արդեն իսկ որոշակի քարոզչական ազդեցություն էր գործադրում Վրաստանի վրա, ձգտում է, ըստ էության, զրոյացնել Ադրբեջանի տարածքով Հայաստանը Ռուսատանին կապելուն միտված երկաթուղային ծրագրի նշանակությունը և դրանով թուլացնել թուրք-ադրբեջանական ազդեցությունը։

 

Եթե հաշվի առնենք, որ ապաշրջափակման արդյունքում զուտ տեխնիկական իմաստով ամենաարագը կարող է գործարկվել Ջուլֆա (Իրան)-Նախիջևան-Երևան երկաթգիծը, ապա աբխազական երկաթուղու բացմամբ «մայրցամաքային» Արդբեջանով Իրան-Ռուսաստան երկաթուղային հաղորդակցության ծրագիրն էլ զգալիորեն կկորցնի իր արդիականությունը, հատկապես, որ իրանական կողմում Աստարայից մինչև Ռաշտ երկաթուղին առայժմ այդպես էլ չկա։

 

Ի՞նչ պետք է անի Հայաստանը։ Իր ունեցած բոլոր միջոցներով փորձի պայմանավորվել Վրաստանի հետ աբխազական ուղու բացման խնդրով, ինչը նաև լայն հանրավորություն կտա շատ ավելի կոշտ դիրքավորվել, այսպես կոչված, «Թուրանական միջանցքի» հարցում՝ բացելով հեռանկար հայ-վրաց-ռուս-իրանական համատեղ ջանքերով ընդհանրապես դա չեզոքացնելու>,- ամփոփել է իրանագետը։

 

Ավելի վաղ հայտնի էր դարձել, որ Աբխազիայի խորհրդարանը դիմել է Ռուսաստանի Պետդումային ՝ հայտարարելով, որ հանրապետությունը պատրաստ է իրավահավասար պայմաններով մասնակցել Աբխազիայի տարածքով Ռուսաստանի եւ Հայաստանի միջեւ երկաթուղային հաղորդակցության բացման նախագծին:

 

Բրիտանական International Alert ոչ կառավարական կազմակերպության հետազոտությունների համաձայն,  1991 թվականից ի  վեր չգործող Երևան-Թբիլիսի-Սուխում-Սոչի երկաթուղու վերակառուցումը կարժենա  277,5 մլն դոլար, որը կհաջողվի վերադարձնել 100 տարուց ոչ շուտ: 251 մլն դոլար պահանջվում է Փսոու-Ինգուր 190 կմ աբխազական հատվածի  վերականգնման համար: Իսկ Զուգդիդից Թբիլիսի և այնուհետև մինչև Երևան երկաթուղին աշխատում է: Ուշագրավ է, որ  աբխազ փորձագետների պաշտոնական եզրակացությունների համաձայն, այդ գումարը կազմում է 350-400 մլն դոլար, մինչդեռ նրանց վրացի գործընկերները կարծում են, որ դրա համար կպահանջվի 73 մլն դոլարից ոչ ավելի: