Արմինֆո. Հայաստանում 16 պետական և մի շարք մասնավոր բուհերի առկայությունն անթույլատրելի ճոխություն է ։ Այս մասին փետրվարի 10-ին Ազգային ժողովի ամբիոնից հայտարարել է ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի եւ սպորտի նախարար Վահրամ Դումանյանը, որն առաջին ընթերցմամբ ներկայացրել է <Բարձրագույն կրթության եւ գիտության մասին> օրենքի նախագիծը եւ հարակից օրենքների փաթեթը ։
<Չեմ կարծում, որ փոքր երկրում այդքան մեծ թվով բուհերը պարտադրված անհրաժեշտություն են>, - նշել է նախարարը: Նա հավելել է, որ ներկայացված փաթեթը, որը համապատասխանեցվում է մի շարք միջազգային համաձայնագրերի եւ ծրագրերի, կոչված է կարգավորելու բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների եւ գիտական կազմակերպությունների գործունեությունը: Մասնավորապես, նախատեսվում է, որ երկու և ավելի բուհեր համատեղ ծրագրեր մշակելու և կիրառելու իրավունք կստանան ։ Այս բուհերի շրջանավարտները ուսումնական ծրագրի ավարտից հետո ստանում են դրանցից մեկի դիպլոմ կամ յուրաքանչյուրի՝ առանձին-առանձին: Այդ կապակցությամբ նախատեսվում է իրականացնել կրթական ծրագրերի հավատարմագրում։ Ներկայումս այդ գործընթացը տեղի է ունենում կառավարության համապատասխան որոշումների հիման վրա, որոնց համաձայն բուհերի ինստիտուցիոնալ հավատարմագրումը պարտադիր պայման է, իսկ ծրագրային հավատարմագրումը պարտադիր չէ ։ Ինստիտուցիոնալ հավատարմագրման շրջանակներում բուհը գնահատման է ներկայացնում երեք կրթական ծրագիր: Այժմ բոլոր ծրագրերը պետք է անցնեն պարտադիր հավատարմագրում։ Ներդրվում են նաև բարձրագույն ուսումնական հաստատություններ ընդունելության նոր մեխանիզմներ։ Յուրաքանչյուր տարվա համար սահմանվում է վճարովի և անվճար տեղերի քանակը ՝ ըստ բուհերի կրթական ծրագրերի։ Օրինակ ՝ բակալավրիատում ընդունելությունն իրականացվում է պետական միասնական քննությունների հիման վրա ։ Ընդ որում, հայոց լեզուն պարտադիր առարկա կդառնա ընդունելության քննություններին բոլոր մասնագիտությունների համար: Բուհերի ֆինանսավորումը կիրականացվի դրամաշնորհային հիմունքներով ՝ կախված հայտատուի հայտից։ Կանոնակարգվում է նաև բուհի կառավարման խորհրդի հետ կապված հարցը, որի կազմում 24-ի կամ 32-ի փոխարեն ներկայումս ներկայացվելու է ընդամենը 9 հոգի ։ Այդ թվից 4 մարդ ներկայացնելու է բուհի ակադեմիական խորհուրդը և 5 - ը ՝ լիազոր մարմինը ։ Այս համամասնությունը պայմանավորված է այն բանով, որ 16 պետական բուհերի հիմնադիրը ՝ ի դեմս պետության, 100 տոկոսով պետք է պատասխանատվություն կրի դրանցից յուրաքանչյուրում տիրող իրավիճակի համար ։ Փաթեթով սահմանվում է նաև ռեկտորի ընտրության նոր կարգը, որը կիրականացվի ընտրովի հիմունքներով ։ Կառավարման խորհրդում առավել ձայներ ստացած մինչեւ երեք հոգի հաստատման կներկայացվեն Կրթության, գիտության, մշակույթի եւ սպորտի նախարարությանը: Այդ երեք հավակնորդներից գերատեսչությունն իր ընտրությունը կանգնեցնում է դրանցից մեկի վրա, ում հետ աշխատանքային համաձայնագիր է կնքվում հինգ տարի ժամկետով: Ներդրվում են նաեւ բուհի ղեկավար կազմի սահմանափակումներ։ Բուհը չի ղեկավարելու քաղաքական կառույցի ղեկավարներից մեկը հանդիսացող մարդը ։ Օրինագծով հատուկ կարգավիճակ կստանա Երեւանի պետական համալսարանը:
Ինչ վերաբերում է գիտությանը, ապա, ինչպես նշել է Դումանյանը, գիտական ինստիտուտները կստանան ինքնավար կարգավիճակ: Նրանք կունենան իրենց գիտական խորհուրդները, որոնք բաղկացած կլինեն 8 հոգուց․ 4-ը՝ գիտական խորհրդից, 3 - ը ՝ լիազոր մարմնից և 1-ը ՝ ԳԱԱ նախագահությունից։ Ինստիտուտների ֆինանսավորումն իրականացվելու է ուղղակի։ Ընդ որում, կֆինանսավորվեն նպատակային ծրագրերը։ ԳԱԱ նախագահությունը մնում է, ուղղակի ֆինանսավորման հարցերում մասնակցություն չի ունենա։ Ակադեմիական ինստիտուտներին իրավունք է տրվում ձևավորել ցանցեր, որոնք իրավունք կստանան ձևավորելու իրենց խորհուրդները ։ Այդ ցանցային խորհուրդների կազմում կարող են ներգրավվել ԳԱԱ նախագահության անդամները։ Նախարարն ընդգծել է, որ ներկայումս գիտության ֆինանսավորմանը տարեկան պետական բյուջեից ուղղվում է պետական գանձարանի ծախսային մասի 1% - ը, եւ անհրաժեշտություն կա այդ ցուցանիշը հասցնել 4% - ի: Այս տարի դրան հասնելն իրատեսական չէ, բայց գերատեսչությունը ձգտելու Է դրան ։