Ռոբերտ Քոչարյան. Գործող իշխանությունները գիտակցաբար կամ ոչ գիտակցաբար ամեն ինչ արեցին այս պատերազմն անխուսափելի դարձնելու համար

Արմինֆո.Գործող իշխանությունները գիտակցաբար կամ ոչ գիտակցաբար ամեն ինչ արեցին, որպեսզի այս պատերազմն անխուսափելի դարձնեն։ 5-րդ ալիքին տված հարցազրույցում նման կարծիք է հայտնել Հայաստանի երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը, արձանագրելով, որ ճշմարտությունն այն մասին, թե որքանով է դա գիտակցված, թե ոչ, հնարավոր կլինի իմանալ միայն գործող իշխանությունների հեռանալուց հետո։

Նա հավելել է, որ հայկական իշխանությունների կողմից ստեղծվել է այնպիսի իրավիճակ, որ Ադրբեջանը հնարավորություն չունենա դիվանագիտական ճանապարհով կարգավորել Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը: Իր քաղաքական գծով, "Ղարաբաղը Հայաստանն է և վերջ" կարգախոսով իշխանությունները հակամարտության էությունը ազգերի ինքնորոշման իրավունքի սկզբունքից տեղափոխել են սահմանների անխախտելիության սկզբունքի հարթություն: Դրանով նրանք փաստացի սառեցրել են բանակցային գործընթացը և մոլորեցրել միջազգային միջնորդներին ։ Արդյունքում ՝ մնում էր միայն պատերազմը ։ Քոչարյանը կարծում է, որ Հայաստանի ղեկավարության այս անհիմն ու դատարկ հայտարարությունները, իրենց հերթին, Բաքվին դրդեցին ամրապնդել ռազմաքաղաքական հարաբերությունները Անկարայի հետ:

ՀՀ երկրորդ նախագահը կարծում է, որ հակամարտող կողմերից մեկը կարող է իրեն այդպես պահել, երբ նա բացարձակապես թքած ունի հետևանքների վրա, և դրա համար անհրաժեշտ ռեսուրսներ և ուժ ունի ՝ ֆինանսներ, սպառազինություն, ՀՆԱ ծավալ և այլն, թեև հայկական դեպքում դա այդպես չէր ։

Դրա հետ մեկտեղ Քոչարյանը համոզված է, որ կարելի էր այդ պատերազմում բոլորովին այլ արդյունքներ ունենալ ։

"2016 թվականի ապրիլյան պատերազմից հետո մենք մոտավորապես գիտեինք, թե ինչ տեսակի պատերազմի հետ ենք գործ ունենալու ։ Հայտարարվում էր, որ ԼՂՀ-ի երկինքը 100 տոկոսով փակ է եղել, իրականում օդային սահմանները 100 տոկոսով բաց են եղել", - ասել է Քոչարյանը։ Հայաստանի երկրորդ նախագահն ընդգծել է, որ վերջին 2,5 տարում այս իշխանությունները նույնիսկ չեն էլ փորձել ամբողջությամբ փակել երկինքը, ինչը հնարավոր էր անել: "Օրինակ, պաշտոնյաներին 120 մլն դոլար հատկացնելու փոխարեն կարելի էր գնել համակարգեր, որոնք թույլ են տալիս չեզոքացնել անօդաչուների աշխատանքը կամ ձեռք բերել ՏՕՌ համակարգը, որը նույնպես արդյունավետ է անօդաչու սարքերի դեմ պայքարում ։ Դրա փոխարեն գնվել են Սու-30ՍՄ կործանիչներ, այն էլ առանց հրթիռների, որոնք այդպես էլ ոչ մի թռիչք չեն կատարել ։ Եվ հրթիռները ձեռք չեն բերվել, քանի որ դրանց ռուսական կողմը չի վաճառում այլ պետությունների։ Գնվել է 30-40 տարվա վաղեմության մետաղի ջարդոն ՝ Oca-Oca համակարգեր, որոնք պարզապես չեն աշխատել ։ Այդ գործարքը Քոչարյանը համարել է կոռուպցիոն ։ Ռուսական կողմի հետ ավելի վաղ պայմանավորվածություններ էին ձեռք բերվել ՏՕՌ ձեռք բերելու համար, սակայն մեկ մարդու ՝ վարչապետի որոշմամբ ամեն ինչ փոխվեց ։ Փոխվել է գնումների պլանը։ Եվ որպես արդյունք ՝ երկինքը փակ չէր", - ասել է Քոչարյանը։

Երկրորդ նախագահը այս պատերազմում եւս մեկ սխալ է համարում զորահավաքը դադարեցնելու եւ կանոնավոր բանակը կամավորական ջոկատներով փոխարինելու որոշումը: "Ես Լեռնային Ղարաբաղում էի, հասկանում էի, որ ինչ-որ բան սխալ է, եւ միայն վերջերս իմացա մանրամասները ։ Դա խայտառակություն է ։ Մենք 1992 - 94թթ. պատերազմը շահեցինք այն բանի շնորհիվ, որ մեկ տարի առաջ անցանք կանոնավոր բանակի ձևավորմանը ։ Եվ 27 տարի անց, ամեն ինչ հետ է շրջվում: Որքան ոչ կոմպետենտ, բանակից հեռու պետք է լինի, ինչ մտածողություն պետք է ունենա գերագույն գլխավոր հրամանատարը, որպեսզի ամեն ինչ շրջվի, հետ պտտվի, որքան պետք է հեռու լինել անվտանգության հարցերից, որպեսզի նման հիմարություն թույլ տալ ։ Կամավորական ջոկատները կարեւոր դեր են խաղում, բայց նրանք պետք է լրացնեն կանոնավոր բանակը, այլ ոչ թե փոխարինեն այն: Դա ճակատագրական սխալ էր ՝ այդ պատերազմում նման ելքի պատճառներից մեկը", - կարծում է երկրորդ նախագահը ։

Դրա հետ մեկտեղ նա արձանագրել է, որ հիմնականում չդիմացան հարավային եւ հյուսիսային թեւերը, սակայն եթե հյուսիսում հաջողվեց կանգնեցնել եւ վերականգնել դիրքերը, ապա հարավում միայն 14 կմ հատվածում չդիմացան, իսկ Ադրբեջանի զինված ուժերը զարգացրեցին  այդ առավելությունը եւ առաջ գնացին այդ հատվածում ՝ ավելի ու ավելի շատ տարածքներ գրավելով: Նրա խոսքով ՝ հարավում հայկական կողմին չի հաջողվել պաշտպանության նոր գիծ կառուցել շատ կասկածելի ռազմական գործողության արդյունքում, որը կասկածելի էր դեռ այն ժամանակ շատ հայ զինվորականների համար, եւ որի մասին վարչապետ Փաշինյանը ոգեւորությամբ էր խոսել հոկտեմբերի 7-ին ՌԲԿ-ին տված հարցազրույցում: Քոչարյանի խոսքով ՝ անձամբ Փաշինյանի առաջարկած այդ գործողության պատճառով ոչնչացվել է Ստեփանակերտի գնդի բանակային կորպուսը, իսկ դրանից հետո այդպես էլ չի հաջողվել արդեն հուսալի պաշտպանական գիծ կառուցել ՝ այդ ուղղությամբ պատշաճ ուժի բացակայության պատճառով։