Հինգշաբթի, 22 Հոկտեմբերի 2020 18:58

Արմինֆո.Խաղաղապահների տեղակայումը Ղարաբաղում մոտ ժամանակներս քիչ իրատեսկան սցենար է, հնարավոր է միայն դիտորդների տեղակայման քննարկում, եւ այդ նպատակով անհրաժեշտ է կողմերի համաձայնությունը, կարծում է ՌԳԱ ՄՏՀԻ Կովկասի գծով առաջատար գիտաշխատող Վադիմ Մուխանովը:

 

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւը հայտարարել է, որ դեմ չէ Ղարաբաղում դիտորդների եւ խաղաղապահների տեղակայումը, սակայն Բաքուն առաջ  կքաշի իր պայմանները: Նա նաեւ հավելել է, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը հանդես կգա Ղարաբաղում դիտորդների եւ խաղաղապահների կազմի, ժամկետների եւ թվի վերաբերյալ առաջարկություններով:

 

Ինչպես ասել է փորձագետը "ՌԻԱ Նովոստի"-ին, հարցը շատ բարդ է, քանի որ նախկինում Ադրբեջանը դրական չի պատասխանել դիտորդների եւ խաղաղապահների վերաբերյալ հարցին, թեեւ այդ թեման բավական վաղուց է բարձրացվել, սակայն ավելի վաղ հակամարտության կողմերը համաձայնության չեն եկել դիտորդների եւ, առավել եւս, խաղաղապահների հարցի շուրջ:

 

"Ինչպես տեսնում եք, ղարաբաղյան հակամարտության ժամանակակից փուլն արդեն ավելի քան 30 տարի է ձգվում։ Այս ընթացքում ոչ մի անգամ չի իրականացվել ոչ դիտորդների, ոչ էլ, առավել եւս, խաղաղապահների հարցը։ Համաձայնեք, որ աննախադեպ սրացման ֆոնին, որին ականատես ենք հիմա, խոսել այն մասին, որ այժմ կողմերն անսպասելիորեն առաջ են շարժվում այդ հարցում, ինձ թվում է, այնուամենայնիվ, քիչ իրատեսական սցենար է", - ասել է Մուխանովը։ Նրա խոսքով, խաղաղապահների հարցը որակապես ավելի լուրջ է, քան դիտորդների հարցը, եւ մոտ ապագայում կարող է լինել միայն Ղարաբաղում դիտորդների հարց:

 

"Այդ պատճառով մերձավորարևելյան օրակարգում այժմ կարող է լինել միայն դիտորդների հարցը ։ Քանի որ խաղաղապահ զորակազմը պետք է ինչ-որ տեղ տեղակայել, պետք է լինի որոշակի չեզոք գոտի, իսկ այդ ամենը չկա։ Ուստի, ինձ թվում է, խաղաղապահների մասին խոսելը մոտակա օրակարգի հարց չէ ։ Խաղաղապահների հարցը հնարավոր է, բայց այդ դեպքում պետք է լինի հակամարտության երկու կողմերի ընդհանուր օրակարգի ըմբռնում", - պարզաբանել է նա։

 

Փորձագետը հավելել է, որ Ղարաբաղում դիտորդների հարցը չի կարող լուծվել այլ օրակարգից առանձին, իսկ դրա հետ կապված մեծ խնդիրներ կան, քանի որ առանցքային հարցերի շուրջ կողմերը պատրաստ չեն ոչ մի փոխզիջման եւ պատրաստ չեն նստել բանակցությունների սեղանի շուրջ՝ շարունակվող ռազմական գործողությունների լույսի ներքո:

 

Ինչպես նշել է Մուխանովը, դիտորդների  հարցը առաջնային չէ ոչ Հայաստանի, ոչ Ադրբեջանի համար, կողմերն այդ հարցով պարզապես այլ հարցեր են քողարկում՝ առանցքային թեմաների ֆոնին: "Իսկ առաջնայինն այս կամ այն տարածքի նկատմամբ վերահսկողության ամրագրումն է։ Ընդհանուր առմամբ, այն, որ Ադրբեջանը նախաձեռնեց ռազմական գործողություններ, որոնք ընթանում են արդեն երրորդ շաբաթը, հաստատում է այն միտքը, որ, իրոք, ադրբեջանական կողմը ցանկանում է նախքան բանակցությունների սեղանի շուրջ  ինչ-որ բանի մասին խոսելը, պարզապես, արձանագրել իր փաստացի ներկայությունը հակամարտության գոտում, իսկ հետո արդեն խոսել  վերահսկողության մասին, իսկ հետո արդեն, նույնիսկ ոչ թե երկրորդական, այլ երրորդական է դիտորդների մասին խոսելը", - պարզաբանել է փորձագետը:

 

Ինչպես նշել է Մուխանովը, որպեսզի Ղարաբաղում հայտնվեն դիտորդներ կամ խաղաղապահներ, անհրաժեշտ են միջնորդների ջանքերը: "Այդ պատճառով, իհարկե, հրակավոր են միջնորդների, խաղաղարար գործունեության մեդիատորների՝ Ռուսաստանի և Մինսկի խմբի մյուս համանախագահ երկրների լուրջ ջանքերը, որպեսզի այդ հարցն անցնի ինչ-որ գործնական հարթություն։ Առայժմ, տեսնում եք, մենք, պարզապես, քննարկում ենք դա խոսակցությունների մակարդակով, գործնական քայլեր չկան", - հավելել է փորձագետը։

 

Նա պարզաբանել է, որ հակամարտության գոտում խաղաղապահների կամ դիտորդների տեղակայման համար անհրաժեշտ է ընդհանուր ըմբռնում, ինչպես դա եղել է հակամարտության այլ գոտիներում, այդ թվում ՝ վրաց - աբխազական եւ վրաց-օսական հակամարտությունում:

 

"Այն ժամանակ կար խաղաղապահ զորակազմ: Բայց այն ժամանակ, մինչ այդ, հակամարտող կողմերը հասել էին ըմբռման, որ գոնե դիտորդները, իսկ հետո խաղաղապահները պետք է այնտեղ լինեն", - ասել է Մուխանովը ։