ՀՀ նախագահ Թուրքիան չի կարող միջնորդ լինել, նա բացահայտորեն աջակցում է Ադրբեջանին

Արմինֆո.Ռուսաստանն արդեն իսկ շատ բան է անում, քանի որ այս տարիների ընթացքում եղել է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներից մեկը, ի դեպ, ակտիվ համանախագահը: Այն փաստը, որ 26 տարիների ընթացքում քիչ թե շատ մեծ պատերազմներ չեն եղել նույնպես Ռուսաստանի Դաշնության վաստակն է։

26 տարի շարունակ մարդիկ խաղաղ կառուցել են իրենց կյանքը և երազել, որ հարցը կլուծվի բանակցությունների միջոցով, որ կգա մի օր, երբ կողմերը կհամաձայնեցնեն Ղարաբաղի վերջնական կարգավիճակի հարցը, և կսկսվի երկու կողմերի հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը: Բանակցություններն ուղղված են ոչ միայն ընդհանուր լուծում գտնելուն: Այդ գործընթացն ինքնին շատ կարևոր է և վստահության ձևավորման ուղին է: Այս մասին ռուսաստանյան «Կոմերսանտ» պարբերականին հարցազրույցում ասել է Հայաստանի նախագահ Արմեն Սարգսյանը։

Նրա խոսքով՝ Ղարաբաղյան խնդրի լուծման գործում խաղաղ բանակցություններին այլընտրանք չկա: <Ենթադրենք՝ նույնիսկ եթե Ադրբեջանին հաջողվի պատերազմի ինչ-որ պահին հաջողություն ունենալ կամ տարածքներ գրավել, միևնույն է, այդքանով այս ամենը չի ավարտվի: Մտքերի պատերազմը, պատմությունների պատերազմը, մարդկային հույզերի պատերազմը կշարունակվեն: Հայաստանում մարդիկ կմտածեն, որ սա հերթական ցեղասպանությունն է: Պատերազմը չի ավարտվի: Այսպիսով, կա միայն մեկ ճանապարհ՝ երբ բոլոր կողմերը պայմանավորվեն, թե ինչպես շարունակել ապրել>,- ասել է նա։

ՀՀ նախագահը չի համաձայնել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձեւաչափի բարեփոխման անհրաժեշտության մասին կարծիքի հետ։ < Չեմ համաձայնի ձեզ հետ: Նախ, սա «ամենաբարձր» ձևաչափերից մեկն է՝ ԵԱՀԿ-ի և համանախագահներ՝ Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի և Եվրոպայի, ի դեմս Ֆրանսիայի ներգրավմամբ: Որտե՞ղ կարող եք ավելի լավ տարբերակ գտնել: Երկրորդ, Մինսկի խումբը շատ բան է արել: Կան հարյուրավոր փոքր և միջին խնդիրներ: Այնպես որ, այս բոլոր տարիների ընթացքում Մինսկի գործընթացի մասնակիցներն աշխատում էին կողմերի միջև վստահություն ձևավորելու ուղղությամբ, ինչի մասին արդեն նշել եմ։ Քայլեր արվել էին, որոնք ցույց էին տվել, որ վստահությունն աճում է: Օրինակ՝ կազմակերպվում էին այցելություններ՝ Հայաստանից մի խումբ մտավորականներ և լրագրողներ այցելեցին Բաքու և հակառակը՝ մտավորականներ ու լրագրողներ Ադրբեջանից եկան Հայաստան, իսկ հետո բոլորը միասին գնացին Ղարաբաղ:

Այսինքն՝ մինչև սեպտեմբերի 27-ը շատ հարցերի շուրջ պայմանավորվածություններ ձեռք էին բերվել: Մնացել էին մի քանի սկզբունքային մեծ հարցեր, որոնք միշտ էլ քաղաքական փոխզիջման մաս են կազմում: Այնպես որ, ասել, թե Մինսկի գործընթացը ոչինչ չի տվել՝ մեծ սխալ է>,- ասել է նա։ Նրա խոսքով՝ Թուրքիան չի կարող միջնորդ լինել, նա բացահայտորեն աջակցում է Ադրբեջանին, ինչը անում է շատ կոպիտ և, սկզբունքորեն, արդեն իսկ հակամարտության կողմ է դարձել: <Թուրքական զինուժը և տեխնիկան մասնակցում են այդ գործողություններին (ադրբեջանական բանակի - «Կոմերսանտ»): Թուրքական անօդաչու թռչող սարքերն ամեն օր թռչում են այդ սարերի վրա: Թուրքական ռազմական ինքնաթիռներն ամեն օր թռչում են: Ինչպե՞ս կարող են թուրքերը միջնորդ լինել:

Երբ խոսում ենք ներկայիս պատերազմի մասին, չպետք է մոռանանք, որ այն տարբերվում է առաջինից: Ռազմական գործողությունների ինտենսիվությունը շատ ավելի բարձր է, փոխվել է հակամարտության բնույթը: Ռազմական գործողությունները սկսվել են սեպտեմբերի 27-ին՝ ղարաբաղյան խնդիրը ռազմական ճանապարհով լուծելու պատրվակով: Բայց իրականում, եթե նայեք ադրբեջանա-թուրքական կողմի նպատակներին, ապա ակնհայտ է, որ խոսքը միայն Ղարաբաղի մասին չէ:

Թուրքիան իբր թե եկել է օգնելու «եղբայրական Ադրբեջանին»՝ ասելով, թե՝ «տղաներ, չեք կարող ինքնուրույն լուծել Ղարաբաղի հարցը, եկեք ցույց տանք, թե ինչպես պետք է հարցը լուծել»: Մենք լսում ենք տարբեր արհեստական պատրվակներ՝ «եղբայրական հանրապետության» մասին, իբր հայկական կողմում կռվող քուրդ զինյալների մասին … Նրանք ասում են նաև, թե անհրաժեշտ է «ապահովել էներգետիկ երթուղիների անվտանգությունը»: Բայց սա բացարձակ անհեթեթություն է, քանի որ եթե հայերը ցանկանային կրակել էներգետիկ խողովակաշարերի վրա, ինչպիսիք են նավթի կամ գազի խողովակները, ապա դա կարող էին անել 20 տարի առաջ: Բայց ոչ մի կրակ չի արձակվել: Մինչդեռ, Ադրբեջանը Կասպից ծովից գազ ու նավթ է ստացել, միլիարդավոր դոլար վաստակել ու դրանցով զենք գնել: Եվ հիմա այդ զենքն օգտագործում է հայերին սպանելու համար:

Կարիք չկա ձեւացնել և ասել, թե իբր «մենք այստեղ ենք՝ ադրբեջանցիներին պաշտպանելու համար»: Թուրքիան այնտեղ է, քանի որ ցանկանում է կառավարել այդ խողովակաշարերը (նավթատար, գազատար - «Կոմերսանտ»): Եվ որքան հակամարտությունը երկար ձգվի, այնքան խորը կլինի Թուրքիայի ներկայությունն Ադրբեջանում: Եվ դա կփոխի ամբողջ տարածաշրջանային աշխարհաքաղաքականությունը: Թուրքիան կդառնա Ռուսաստանի հարևանը, որի հետ, ըստ էության, կունենա ցամաքային սահման: Թուրքիան կկառավարի դեպի Եվրոպա ձգվող նավթատարներն ու գազատարները: Սա նշանակում է, որ Թուրքիան հսկայական ազդեցություն կունենա Եվրոպայի էներգետիկ անվտանգության վրա: Նա նաև հսկայական ազդեցություն կունենա Կենտրոնական Ասիայի և կասպիական տարածաշրջանի վրա, քանի որ գազի և նավթի մի մասն այնտեղից է գալիս: Այսինքն՝ կհայտնվի մեջտեղում և կորոշի՝ «կուզեմ ձեզ նավթ կմատակարարեմ, չեմ ուզի՝ չեմ մատակարարի»: Կամ եվրոպացիներին կասի՝ «եթե ձեզ լավ պահեք, այնպես կանեմ, որ գազն ու նավթը ձեզ կհասնեն»: Այսինքն՝ Թուրքիան կկառավարի գազն ու նավթը, որոնք իրեն չեն պատկանում: Եթե նա նախկինում եղել է սպառող, այդ ժամանակ կդառնա կառավարող։

Դա նաև ժամանակակից Թուրքիայի տարածաշրջանային քաղաքականության ավելի ընդարձակ մասն է կազմում: Եթե ձեզ հետաքրքրում է, կարող եմ նաև դրա մասին խոսել: Նայեք Թուրքիային: Եթե մի կողմ թողենք այն, ինչ ասում են իրենց «էթնիկ եղբայրների» մասին, այժմ ամենուր ոտնահարում են ստատուս քվոն և ստեղծում անկայունության օջախներ: Նրանք Եգիպտոսում ներգրավված էին հակամարտության մեջ «Մահմեդական եղբայրների» հետ: Նրանք այժմ Լիբիայում են: Որտե՞ղ է Թուրքիան, իսկ որտե՞ղ է Լիբիան, նրանց «էթնիկ եղբայրները» այնտե՞ղ են: Թուրքերն այնտեղ են առնվազն երկու նպատակով ՝ վերահսկողություն հարուստ էներգետիկ ռեսուրսների վրա և վերահսկողություն Աֆրիկայից դեպի Եվրոպա միգրացիոն դարպասի վրա: Թուրքիան ցանկանում է Եվրոպան պահել իր տնտեսական և հումանիտար տեսադաշտում: Այժմ այնտեղ մեծ թվով միգրանտներ են ապրում, ինչն իր մեջ այսպիսի ազդանշան ունի՝ «Ահա, պարոնայք Եվրոպայում, դուք խոսում եք մարդասիրական արժեքների մասին, և մենք մի քանի միլիոն միգրանտներ կուղարկենք ձեր երկրներ»: Թուրքերը ցանկանում են նաև վերահսկել Կասպից ծովի և Հյուսիսային Աֆրիկայից էներգետիկ հոսքերը: Այսինքն՝ սա մեծ խաղ է>,- ասել է ՀՀ նախագահը։

Նա նաեւ նշել է երրորդ երկրներում ՆԱՏՕ-ի երկրների սպառազինության եւ տեխնոլոգիաների օգտագործման անթույլատրելիությունը: <Հատկանշական է, որ Թուրքիան ՆԱՏՕ-ի անդամ է: Իսկ ի՞նչ է անում ՆԱՏՕ-ի անդամ երկիրը Ադրբեջանում, և ինչու՞ է կռվում Ղարաբաղում: Հարց՝ ՆԱՏՕ-ն Թուրքիային կանաչ լույս տվե՞լ է դրա համար: ՆԱՏՕ-ի կանոնադրությունը թույլ տալի՞ս է դաշինքի անդամներին՝ օգտագործել դաշինքին պատկանող կամ երրորդ երկրներում ՆԱՏՕ-ի օժանդակությամբ ստեղծված զենքեր և տեխնոլոգիաներ, ներգրավել ՆԱՏՕ-ի շրջանակում վերապատրաստված մարդկանց։ Եթե խոսում ենք F-16-ի մասին, ապա առաջին փաստաթղթերը պետք է ներկայացվեն ՆԱՏՕ: Մենք պետք է պարզաբանում ստանանք, թե արդյո՞ք դաշինքի ղեկավարությունը Թուրքիային կանաչ լույս ցույց տվել է, որ նա անի այն, ինչ հիմա է անում: Խոսքը միայն F-16- ի մասին չէ: Թուրքական արտադրության ՝ Bayraktar ԱԹՍ-ները, ամեն օր ինտենսիվորեն օգտագործվում են ոչ միայն ռազմաճակատում, այլ նաև խաղաղ բնակիչների դեմ: Այդ ԱԹՍ-ները ՆԱՏՕ-ի արտադրանք են, քանի որ դրանց առանձին բաղադրիչները ստեղծվել են ՆԱՏՕ-ի տարբեր երկրներում ՝ Ավստրիայից մինչ Կանադա>,- հիշեցրել է ՀՀ նախագահը։