Երկուշաբթի, 11 Մայիսի 2020 17:04

Արմինֆո. Խորհրդարանական և նախագահական ընտրությունների արդյունքներն ամփոփելուց հետո Արցախը հայտնվեց քաղաքական-համակարգային քառուղում։ ԱրմԻնֆո-ին այդպիսի կարծիք է հայտնել Ռազմավարական և ազգային հետազոտությունների հայկական կենտրոնի տնօրեն Մանվել Սարգսյանը։

 

"Ըստ այդմ՝ այսօր Արցախում առավել բանավիճելի թեման քաղաքական համակարգի ապագան է։ Հիմնական խնդիրն այն է, որ Արցախի նոր նախագահ Հարությունյանը շատերի կողմից դիտվում է որպես օլիգարխ։ Եվ արցախցիների ազատ կամքը ճնշելու մեքենայի վերջնական ապամոնտաժման հնարավորությունը նրա անվան հետ,  գործնականում, չի կապվում։ Լուրջ մտավախություններ կան, որ նոր նախագահը կորդեգրի այդ մեքենայի արդյունավետության վերականգնման ճանապարհը։ Այսօր իրավիճակն օդում կախված է, և դրա պարզաբանման համար քիչ ժամանակը է մնում", - կարծում է նա։

 

Առկա իրավիճակի հիմքում, ըստ վերլուծաբանի, ընկած է փոփոխությունների հնարավորության արդիականացումն է՝ Արցախում կոշտ ռազմաքաղաքական ռեժիմի գոյության 28 տարիներից հետո, որը հասարակությանը հետ է մղել սեփական ճակատագրի վրա ազդելու որևէ հնարավորությունից: Այդուհանդերձ, հենց անցած համապետական ընտրությունները ցույց տվեցին, որ հասարակությունը, Արցախի և Հայաստանի իշխանությունները պատրաստ չեն ազատ ընտրությունների միջոցով պետական կառավարման մարմինների ձևավորմանը։ Ըստ Սարգսյանի՝ ընտրակաշառքի և ընտրակեղծիքների մեքենան կրկին դրսևորեց իր արդյունավետությունը՝ կրկին վտանգելով քաղաքական համակարգի ապագան։

 

Սարգսյանը հիշեցրել է, որ Արցախում իրավական պետության կառուցման գործընթացը խեղաթյուրվել է 1992 թվականի կեսերից, առաջին հերթին, Հայաստանի եւ Արցախի իշխանությունների հակասությունների եւ տարբեր կուսակցական պատկանելության պատճառով: Իսկ Ադրբեջանի հետ պատերազմն այդ առումով միայն վատթարացրեց իրավիճակը։ Հաջողությամբ չպսակվեց նաև պատերազմի ավարտից հետո ֆորմալ պետական ինստիտուտների վերականգնման փորձը։ Իրական իշխանությունը կենտրոնացավ ոչ թե ընտրված նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի, այլ ԼՂՀ պաշտպանության բանակի հրամանատար Սանվել Բաբայանի ձեռքում։ Վերջինս շատ արագ ռազմաքրեական բռնապետություն հաստատեց, և ճնշումների մեքենան վերջնական տեսք ստացավ։

 

Վերլուծաբանի խոսքով՝ պետական ինստիտուտների օրինական գործառույթների վերականգնման եւ հասարակական-քաղաքական կյանքի ժողովրդավարացման հերթական հնարավորություն առաջացավ 1999 թվականի հոկտեմբերի 27-ի ահաբեկչությանը զուգընթաց Բաբայանի տապալումից հետո: Այդ ժամանակաշրջանը շարունակվեց միայն մինչև անկախ թեկնածու Էդուարդ Աղաբեկյանի հաղթանակը Ստեփանակերտի քաղաքապետի 2004թ. ընտրություններում։ Ինչից հետո, իրենց դիրքերն ամրապնդելու նպատակով, իշխանությունները նոր կուսակցություն ձևավորեցին՝ գործարար Արայիկ Հարությունյանի գլխավորությամբ, որը 2005-ի ընտրություններում ձայների մեծամասնությամբ ձևավորեց կառավարություն։

 

"Բակո Սահակյանի՝ նախագահի պաշտոնին գալուց հետո բռնաճնշումների մեքենան շատ արագ վերականգնվեց ՝ ընդլայնելով իր գործառույթները նույնիսկ Հայաստանում։ Մենք բոլորս ականատես եղանք գազանի երախին 2008 թվականի մարտի 1-ին Երեւանում, Բերձորի դեպքերի ընթացքում, Հայկ Խանումյանին ծեծելու ժամանակ։ Հայաստանում իշխանափոխության հանգեցրած "թավշյա հեղափոխությունը" հանգեցրել է Արցախում բռնաճնշումների մեքենայի զգալի խափանման։ Սակայն Հայաստանի հեղափոխական իշխանությունների թողտվությամբ 2020 թվականի համապետական ընտրություններում Հարությունյանը կարողացավ տիրանալ Արցախի նախագահի պաշտոնին և խորհրդարանում պատգամավորական մանդատների մեծամասնությանը՝ դրանից բխող բոլոր բացասական հետևանքներով և անցյալին վերադառնալու տագնապալի միտումներով ու ակնկալիքներով", - ամփոփել է Սարգսյանը։