Երկուշաբթի, 25 Նոյեմբերի 2019 14:54

Արմինֆո. Հայաստանի առողջապահության նախարարությունն առաջարկել է 2022 թվականից <կտրել> աշխատողների աշխատավարձի ևս 4-6 տոկոսը բժշկական ապահովագրության համար: Նոր <առողջապահական> հարկի հիմնավորումը փաստաթղթի նախաձեռնողը նոյեմբերի 22 - ին ներկայացրել է e-draft.am-ում:

 

Մինչեւ դեկտեմբերի 9-ը քաղաքացիները կարող են ոչ միայն ծանոթանալ, այլեւ իրենց կարծիքը հայտնել <Հայաստանի Հանրապետությունում Առողջության համապարփակ ապահովագրության ներդրման հայեցակարգին հավանություն տալու մասին> անվանմամբ փաստաթղթի առնչությամբ:

 

Որտեղ են հատվում Առողջապահության նախարարության բարի մտադրությունները և կոպիտ հաշվարկը

 

Փաստաթղթի հիմնավորման համաձայն ՝ հայեցակարգի մշակումը պայմանավորված է հանրապետության բոլոր քաղաքացիների համար որակյալ և ժամանակին բժշկական ծառայությունների մատչելիության ապահովման անհրաժեշտությամբ ՝ անկախ սեռից, տարիքից, բնակության վայրից և սոցիալական կարգավիճակից։ Այսօր, ինչպես նշում են փաստաթղթի հեղինակները, ֆինանսական մատչելիության ցածր մակարդակը բերել է բժշկական կազմակերպությունների թերի ծանրաբեռնվածությանը և ֆինանսական պատճառներով բնակչության շուրջ 20.1%-ը չի հաճախում առողջության առաջնային պահպանման բժշկի: Ֆինանսական միջոցների պակասը խոչընդոտում է համակարգի զարգացմանը և բուժօգնության որակի բարելավմանը, նպաստում է բազմաթիվ ընտանիքների աղքատացման առողջապահական աղետալի ծախսերի պատճառով, խոչընդոտում է բժշկական օգնության և սպասարկման ծառայությունների հասանելիության և ֆինանսական մատչելիության բարելավմանը: Բնակչության շուրջ 9%-ի մոտ սպառողական ծախսերի ավելի քան 25%-ը կազմում են առողջապահական ծախսերը, որի հետևանքով վերջիններիս շուրջ 6%-ը աղքատանում է՝ ինչն ամենաբարձր ցուցանիշն է տարածաշրջանում :

 

Նախագծի հեղինակների կարծիքով, դրական կլինի նաև գրեթե բոլոր բժշկական կազմակերպությունների բյուջեների վրա ազդեցությունը, քանզի գների համահարթեցման և ծառայությունների միևնույն փաթեթի նախատեսման դեպքում գրեթե 2,5 անգամ կավելանա բուժհիմնարկների շրջանառությունը: Համաձայն բժշկական կազմակերպությունների կողմից ներկայացված ֆինանսական ցուցանիշների, 2018 թվականին հիվանդանոցային և արտահիվանդանոցային ծառայություններից ստացված եկամուտը կազմել է շուրջ 82,0 մլրդ դրամ: Պետական տուրքերի և հարկերի մասով վճարումները կազմել են շուրջ 14.4% կամ 11,7 մլրդ դրամ: Նախնական գնահատականների հիման վրա, բացի առողջության հարկի տեսքով բյուջեի ավելացումից (շուրջ 122,8 մլրդ դրամ), բժշկական ծառայությունների մատուցման արդյունքում պետական բյուջե հարկերի և տուրքերի տեսքով կվերադառնա շուրջ 32,7 մլրդ դրամ: ԱՀԱ ներդրման ընդհանուր ծախսը կազմում է շուրջ 229,1 մլրդ:

 

Փաստաթղթի հեղինակները հիշեցնում են, որ Հայաստանում գործում է ապահովագրության եւ ապահովագրական գործունեության մասին օրենքը, որի շրջանակներում հանրապետությունում իրականացվում է կամավոր բժշկական ապահովագրություն, որին ուղղվում է առողջապահության ընդհանուր ծախսերի 1,5 տոկոսը: Այդ գործողությունները խրախուսելու նպատակով հարկային օրենսգրքով նախատեսված են արտոնություններ կազմակերպությունների համար՝ թույլ տալով տարեկան մինչև 120 հազար դրամի չափով բժշկական ապահովագրական փաթեթ ձեռք բերելու դեպքում տվյալ գումարի չափով նվազեցում կատարել հարկվող եկամտից։

 

ԱՀԱ ծածկույթը, թե ձեզ, թե մեզ

 

Աղբյուրի համաձայն, աահովագրական ծածկույթը կընդգրկի ամբողջ բնակչության համար սահմանված հիմնական (բազային) ծառայությունների փաթեթ (ՀԾՓ), որը կտարբերվի ըստ բնակչության սեռատարիքային խմբերի առանձնահատկությունների։ ԱՀԱ օրենքով կսահմանվեն ապահովագրական փաթեթում ընդգրկվող հիմնական ծառայությունները և բնակչության խմբերը։ Հիվանդությունների և վիճակների ցանկերը, ծառայությունների շրջանակներում տրամադրվող բուժօգնության ծավալները կհաստատվեն Կառավարության կողմից՝ ԱՆ ներկայացմամբ և Հիմնադրամի խորհրդի համաձայնությամբ:

 

Ապահովագրական ծածկույթի համար պահանջվող ծախսերի փոխհատուցումը կիրականացվի երկու հիմնական աղբյուրներից՝ պետական բյուջեի ընդհանուր եկամուտներից և առողջության հարկից:

 

ԱՀԱ գործառույթների իրականացումը, այդ թվում հատուցումների կառավարումը, ծառայությունների գնումը, ծառայությունների գների վերանայումը, մատակարարների ընտրությունը կիրականացվի Հիմնադրամի կողմից: Ծառայությունների փաթեթի ընդլայնման և ապահովագրավճարների չափի վերաբերյալ որոշումները կկայացվեն Կառավարության կողմից՝ ԱՆ կողմից ներկայացված և Հիմնադրամի խորհրդի հետ համաձայնեցված առաջարկությունների հիման վրա:

 

Հիմնադրամի գործառույթները պետք է սահմանվեն օրենքով, ինչպես նաև կառավարության որոշումներով: Հիմնադրամը կունենա կառավարման խորհուրդ, որի կողմից կիրականացվի հիմնական որոշումների ընդունումը: Կառավարման խորհրդին կից կգործեն երկու կոմիտեներ՝ ռազմավարական գնումների, ծառայությունների ձեռք բերման և կատարողականի գնահատման: Խորհրդի անդամները կաշխատեն հասարակական հիմունքներով: Կառավարման խորհրդում ընդգրկված կլինեն կառավարության անդամներ, գործատուների, աշխատողների և սպառողների շահերը ներկայացնող կազմակերպությունների անդամներ՝ հավասար ներկայացուցչականությամբ (50-ական տոկոս մասնակցությամբ կառավարության և մյուս ներկայացուցիչների համար):

Կառավարման խորհրդին կից կոմիտեներում կլինեն ներկայացուցիչներ բժշկական միություններից, հասարակական կազմակերպություններից, մասնագիտացված ասոցիացիաներից: Կարող են ընդգրկվել նաև փորձագետներ: Կառավարման խորհրդի կազմը կնշանակվի վարչապետի կողմից, ոչ պակաս քան 1 տարի և ոչ ավել քան 3 տարի ժամկետով: Կառավարման խորհրդի նախագահ ի պաշտոնե կնշանակվի առողջապահւթյան նախարարը:

 

Հարկեր + հարկեր + հարկեր. աշխատավարձի որ մասն ենք տուն տանելու

 

Նախնական հաշվարկների համաձայն, աշխատող բնակչության 41%-ից ավելի համար (ամսեկան 150.0 հազար դրամ և ավել եկամուտ ունեցողներ) առողջության հարկը չի դառնա լրացուցիչ բեռ։ Մնացած 59% աշխատողների համար, ինչպես առողջության հարկի ներդրումը մեղմվում է եկամտահարկի համահարթեցման արդյունքում՝ եկամտահարկի չափի նվազման միջոցով:

 

Այս պահին բոլոր աշխատողների աշխատավարձից եկամտահարկը պահում են պրոգրեսիվ հարկման սանդղակով. նրանք, ովքեր ամսական մինչև 150 հազար դրամ եկամուտ են ստանում, վճարում են 23 տոկոս, 150 հազարից մինչև 2 մլն դրամ ՝ 28 տոկոս, իսկ ավելի քան 2 մլն դրամ ՝ 36 տոկոս: (2019 թվականի մարտի դրությամբ երկրում եկամտահարկ վճարում է 534 588 մարդ-խմբ. ): Նախատեսվում է, որ արդեն 2020 թվականից Հայաստանը կանցնի բոլորի համար միասնական 23 տոկոսի դրուքաչափի:  Արդյունքում, ինչպես բազմիցս հայտարարել է վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, գրեթե 2320 հազար քաղաքացի կկարողանա զգալ աշխատավարձերի բարձրացումը, որը  անվանական չի կլինի:  Եկամտահարկի նվազումը կշարունակվի մինչեւ 2023 թվականը.

2021 թվականին եկամտահարկը կնվազի 22 տոկոսով, 2022 թվականին ՝ 21 տոկոսով, 2023 թվականի հունվարի 1 - ից ՝ 20 տոկոսով:

 

Դրա հետ մեկտեղ, երեք տարվա ընթացքում hանրապետությունը կվերադառնա պարտադիր կենսաթոշակային համակարգի նախկին պայմաններին, և դրանց գծով ամսական պարտադիր վճարները աշխատող քաղաքացու կողմից կկազմեն 5% (պետության համաֆինանսավորմամբ՝ 5%) ՝ 2018 թվականի հուլիսի 1-ից սահմանված աշխատավարձի 2,5% - ի եւ պետական գանձարանի կողմից 7,5% - ի փոխարեն: 

Հատկանշական է, որ ԱՀԱ հայեցակարգի հեղինակները կամ միտումնավոր մոլորության մեջ են գցում ընթերցողին, կամ սխալմամբ, բայց փաստաթղթում նշված է, որ Հայաստանն կանցնի եկամտահարկի 20 տոկոս դրույքաչափի արդեն 2021 թվականից։  Եվ դրա հիման վրա նրանք հաշվարկել են, որ նվազագույն աշխատավարձ ստացողների համար հարկման բազան կնվազի 4% - ով, և այդ ժամանակ <առողջության հարկի սահմանումը 4-6% - ի չափով էական բացասական ազդեցություն չի ունենա աշխատողի եկամուտների վրա> ։

 

Այսպիսով՝ ստացվում է, որ 2022 թվականին, եթե նոր հարկը, այնուամենայնիվ, կիրառվի, հաշվապահը աշխատողների աշխատավարձից միջոցներ է հատկացնելու հետեւյալ սխեմայով ՝ 21% եկամտահարկ + 5% ՊԿԿՀ գծով վճար + 6% առողջության հարկ + հիմնադրամի 1000 դրամ վճար:

 

Դրա հետ մեկտեղ, փաստաթուղթը պատասխան չի տալիս այն հարցին, թե ով է վճարելու թոշակառուների, ուսանողների և չաշխատող քաղաքացիների ԱՀԱ համար: Եթե նրանց համար էլ վճարումը լռելյայն կատարվի ընտանիքի աշխատող անդամի աշխատավարձից, ապա, ամենայն հավանականությամբ, ամսվա վերջին երկրի աշխատող, ոչ թե գողացող, քաղաքացիների մեծ մասը պարտք կմնա պետությանը: