Arminfo.info



 Չորեքշաբթի, 21 Օգոստոսի 2019 10:59
Դավիթ Ստեփանյան

Թուրքիան, հակակշիռ ստեղծելով 102-րդ ռազմակայանի նկատմամբ, Հարավային Կովկասից Ռուսաստանին դուրս մղելու հայտ կներկայացնի

Թուրքիան, հակակշիռ ստեղծելով 102-րդ ռազմակայանի նկատմամբ, Հարավային Կովկասից Ռուսաստանին դուրս մղելու հայտ կներկայացնի

Արմինֆո.Հայաստանի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Արեւելագիտության ինստիտուտի տնօրեն, ակադեմիկոս Ռուբեն Սաֆրաստյանը Արմինֆո-ին տված հարցազրույցում խոսում է Թուրքիայի տարածաշրջանային դերի մասին:

Կիսվում է հայ-թուրքական հարաբերություններում ռուսական գործոնի և աշխարհաքաղաքականության, ինչպես նաև Անկարայի կովկասյան քաղաքականության ձևավորման գործում Հայաստանի գործոնի տեսլականով ։  Մեկնաբանում է Արցախի հարցում թուրքական շահերը, ինչպես նաև Էրդողանի գործոնը թուրքական արտաքին քաղաքականության մեջ։

 

- Այսօրվա Թուրքիան շարունակում է մնալ բավականին անկանխատեսելի երկիր։  Մի կողմից՝ իզգոյ երկիր է, մյուս կողմից ՝ Անկարայի հետ հարաբերությունների զարգացման համար ակտիվորեն մրցակցում են ԱՄՆ-ն ու Ռուսաստանը։  Ընդ որում, Թուրքիան քրդերի դեմ  ռազմական գործողություններ է իրականացնում Սիրիայում, Իրաքում և

սեփական տարածքի։  Արդյո՞ք այսօր նման Թուրքիան իրական սպառնալիք է ներկայացնում Հայաստանի անվտանգությանը։

 

Կարծում եմ՝ ներկայացնում է, այդ թվում՝ ռազմական։  Հայաստանի հետ սահմանները փակ պահելով՝ Թուրքիան, օգտագործելով Հայաստանի աշխարհագրական և աշխարհաքաղաքական բարդ իրավիճակը, դրանով իսկ ճնշում է գործադրում Երևանի քաղաքական կուրսի փոփոխության հասնելու համար։ Նման քաղաքականությունը ժամանակակից աշխարհում հաճախ չի հանդիպում։ Եվ ճնշման նման քաղաքականությունը Ժամանակի ընթացքում կարող է ավելի ագրեսիվ դառնալ՝ իր մեջ ներառելով ռազմական բաղադրիչը։  Արդեն մի քանի տարի է, ինչ Թուրքիայի գլխավոր շտաբում հայերեն են ուսումնասիրում, ինչը խոսում է այն մասին, որ թուրք զինվորականները Հայաստանը դիտարկում են որպես ռազմական հակառակորդ։  Չմոռանանք նաև Թուրքիայի բարձրագույն քաղաքական ղեկավարության կողմից Հայաստանի դեմ ռազմական ուժի կիրառման ուղղակի սպառնալիքները, առաջին հերթին, նախագահ Թուրգութ Օզալի կողմից՝ 1992-93 թթ.:  Այդ ամենն ուղեկցվել է Թուրքիայի ԶՈՒ վերատեղաբաշխմամբ Հայաստանի սահմաններին ավելի մոտ: Այդպիսով, ոչ վաղ պատմությունը ստիպում է մեզ լինել զգոն, հատկապես մեծ բանակ ունեցող և հատկապես վերջին տարիներին արկածախնդիր արտաքին քաղաքականություն վարող երկրի հանդեպ։  Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի անկանխատեսելիությունն արդեն գերազանցել է բոլոր սահմանները։  Եվ, իհարկե, չի կարելի բացառել լայնամասշտաբ ռազմական գործողությունները Թուրքիայի դաշնակից Ադրբեջանի կողմից՝     Անկարայի դրդմամբ կամ ինքնուրույն։ Այդ դեպքում մենք պետք է ակնկալենք, որ Թուրքիան կփորձի այդ գործողություններին միջամտել։

 

- Ի՞նչ նշանակություն ունի Թուրքիայի համար այսօր Նախիջևանը, և որքանո՞վ են համակարգված Բաքվի և Անկարայի դիրքորոշումները ադրբեջանական այս էքսկլավի հարցում:

 

1920թ. հունվարին այն ժամանակ դեռ օսմանյան խորհրդարանը Մուսթաֆա Քեմալի ուղղակի հրահանգով ընդունեց, այսպես կոչված, "ազգային ուխտ", ուրվագծելով Թուրքիայի սահմանները  որպես մի պետության, որը պետք է հառներ Օսմանյան կայսրության ավերակների վրա։  20-ականների կեսերին Թուրքիայի խորհրդարանն արդեն հաստատել է այդ սահմանները։  Ես ունեմ համապատասխան քարտեզ, որտեղ Նախիջևանը Բաթումիի, Հալեպի, Մոսուլի, Կիպրոսի, Բալկանների մի մասի հետ միասին դիտարկվում է որպես Թուրքիայի տարածք։  Ադրբեջանում այդ քարտեզի մասին հիշատակումները սովորաբար շատ նյարդային են ընկալում, բայց դա փաստ է։   Հիմա պատմությունից հեռանանք դեպի ժամանակակից աշխարհաքաղաքականություն։  Իր սահմաններից դուրս Թուրքիան երկու ռազմակայան ունի Սուդանում եւ Քաթարում։  Եվ վերջին շրջանում հաճախակի են դարձել խոսակցությունները երրորդի հայտնվելու մասին՝ Նախիջևանում։  Ինձ շատ հետաքրքրեց այդ տեղեկատվության սկզբնաղբյուրը և, ինչպես ինձ թվում է, ինձ հաջողվեց գտնել այն։  2018-ի սեպտեմբերին թուրքական ոչ այնքան հայտնի մի թերթում հայտնվեց հրապարակում, ըստ որի, "Անկարայի իշխանության կուլիսներում քննարկվում է Նախիջեւանում ռազմակայանի ստեղծման հարցը"։  Ամենայն հավանականությամբ, այդ արտահոսքը հատուկ բնույթ է կրել և  նպատակն ունեցել հող նախապատրաստել։  Դրան ավելացնելով Նախիջեւանի տարածքում Բաքվի եւ Անկարայի ռազմական համագործակցության աշխուժացումը, համատեղ զորավարժությունները, խորհրդակցությունները, կարելի է արձանագրել նախիջեւանյան ուղղությամբ Թուրքիայի ակնհայտ ակտիվացումը։ Այս բոլոր գործոնների վերլուծության հիման վրա կարող եմ ենթադրել, որ այժմ Նախիջևանում թուրքական ռազմակայանի ստեղծման նախապատրաստական փուլ է ընթանում։ Դա շուտով չի լինի, բայց դրա նախապատրաստությունն արդեն ընթանում է։  Անկարայի հիմնական նպատակները աշխարհաքաղաքական բնույթ են կրում և բխում են ռուս-թուրքական մրցակցությունից՝ Հարավային Կովկասում ազդեցության համար։

 

- Այսինքն՝ թուրքերը հակակշի՞ռ են ստեղծում Գյումրիում ռուսական 102-րդ ռազմակայանին։

 

Կարծում եմ ՝ այո։ Դրանից հետո Թուրքիան Ռուսաստանին Հարավային Կովկասից դուրս մղելու հայտ կներկայացնի։  Ադսպիսով, Նախիջեւանի նկատմամբ Անկարայի մտադրությունները ես դիտարկում եմ որպես Մոսկվայի վրա աշխարհառազմավարական եւ աշխարհաքաղաքական ճնշման բաղադրիչներ։  Իհարկե, ռազմակայանը կդառնա նաև Հայաստանի վրա ռազմական ճնշման լրացուցիչ լծակ։ Բայց այս ամենը ապագայում: Հաշվի առնելով Թուրքիայի լուրջ ներգրավվածությունը մերձավորարևելյան գործերում, Ռուսաստանի հետ մերձեցումը տարբեր ոլորտներում, այդ հեռանկարը դեռևս  արդիական չէ։  Եվ այսօր աստիճանաբար միայն նախադրյալներ ու համապատասխան պայմաններ են ստեղծվում։  Իմ կարծիքով, Ռուսաստանը գաղտնի մակարդակով արդեն դժգոհություն է հայտնել Թուրքիային, ինչը հանգեցրել է նախիջեւանյան ուղղությամբ թուրքական ակտիվության որոշակի նվազման։   Բայց Թուրքիայի աշխարհաքաղաքական նպատակները, ընդ որում, մնացել են նախկինը։

 

- Թուրքիայի հետ հարաբերությունները վերականգնելու անհրաժեշտության թեման հայ հասարակության շրջանում բավականին նրբանկատ է և, ընդհանուր առմամբ, ժողովրդականություն չի վայելում։  Արդյո՞ք կան ինչ-որ ընդհանուր եզրեր, որոնց հիման վրա Հայաստանն ու Թուրքիան կարող են ինչ-որ համաձայնությունների գալ, ուղղակի, ասենք, Ադրբեջանի ու Ռուսաստանի շահերից դուրս։  Չէ որ գլոբալ առումով արևմտյան հարևանի հետ հարաբերությունների բացակայությունը չի բխում Հայաստանի շահերից:

 

Իհարկե, դա այդպես է։  Դա մեր շահերից է բխում, բայց՝ ոչ Թուրքիայի շահերից։  Հայաստանը ՀԱՊԿ անդամ է, Հայաստանի տարածքում տեղակայված է ռուսական ռազմակայան, Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև կնքվել է ռազմաքաղաքական, ռազմավարական դաշինք։   Ըստ այդմ, գոյություն ունեցող կոնֆիգուրացիայի պահպանման պայմաններում Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորումը Թուրքիայի համար հնարավորություն չի բացի ակտիվություն ցուցաբերել Հայաստանում և ավելի լայն՝ Հարավային Կովկասում։

 

- Այսինքն՝ Վրաստանում Թուրքիայի սցենարը Հայաստանում չի աշխատի:

 

Չի աշխատի։ Այն կարող է աշխատել բացառապես Հայաստանից Ռուսաստանի հեռանալու դեպքում. դա արդեն բոլորովին այլ իրավիճակ կլինի։  Առկա իրավիճակը միանշանակ չի հանգեցնի  տարածաշրջանում թուրքական ազդեցության ուժեղացման, նույնիսկ՝ Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման դեպքում։  Ինձ թվում է, որ Թուրքիան հաշվարկել է բոլոր այդ նրբությունները Հայաստանի նկատմամբ քաղաքականության մեջ ԽՍՀՄ փլուզումից անմիջապես հետո՝ 1991 թվականին առաջիններից մեկը ճանաչելով Հայաստանի անկախությունը և հրաժարվելով դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատել մեզ հետ։  Անկարան շտապեց ճանաչել Հայաստանի անկախությունը ՝ հաշվի առնելով իր համար բուֆերային գոտու առկայության կարևորությունը՝ Հարավային Կովկասը Թուրքիայի եւ Ռուսաստանի միջեւ։   Երկրորդ ՝ աշխարհառազմավարական իմաստով Թուրքիայի համար կարևոր է, որ այդ բուֆերային գոտին լինի իր, այլ ոչ թե Ռուսաստանի ազդեցության տակ։  Իսկ Հայաստանը Անկարայի կողմից դիտարկվում է որպես ավանդաբար ռուսամետ երկիր։ Ըստ այդմ, Հայաստանին անհրաժեշտ է հնարավորինս մեկուսացնել, ճնշում գործադրել ՝ խոչընդոտելով նրա հզորացմանը և, համապատասխանաբար, Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի դերի ուժեղացմանը։  Թուրքիան մի երկիր է, որն իր արտաքին քաղաքական գերակայությունները ձեւավորում է աշխարհառազմավարական եւ աշխարհաքաղաքական հաշվարկների, այլ ոչ թե այսրոպեական քաղաքական մոտեցման վրա։  Թուրքիայի համար Հայաստանը  տնտեսական հետաքրքրություն չի ներկայացնում, չափազանց փոքր շուկա է։

 

- Ձեր խոսքերից հետևում է, որ Անկարայում որոշակի առումով զգուշանում են Հայաստանից:

 

Հիմք ընդունելով սեփական բազմաթիվ հանդիպումներս թուրքական ղեկավարության, վերլուծական հանրության ներկայացուցիչների հետ, կարող եմ ասել, որ Թուրքիայում համոզմունք. եթե Հայաստանը գոնե ինչ-որ հնարավորություն ունենա,  կսկսի արագ զարգանալ։  Թուրքերը հայերիս լավ գիտեն  և համոզված են մեր արարչության մեջ ։  Մենք դեպի ծով  ելք չունենք, բայց նորմալ պայմաններում Հայաստանի դիրքը տարածաշրջանի կենտրոնում ենթադրում է, որ բոլոր կարևորագույն հաղորդակցությունները պետք է ընթանան մեր տարածքով։  Իսկ դա նաև հնարավորություն է Հայաստանի արագ զարգացման համար։  Իսկ ինչու՞ պետք է Թուրքիան զարգացման հնարավորություն տա Հայաստանին, եթե դա կուղեկցվի Ռուսաստանի տարածաշրջանային դիրքերի ուժեղացմամբ։

 

- Կրկին ձեր խոսքերից հետևում է, որ Թուրքիան ավելի լավ տարբերակ չունենալու պատճառով շահագրգռված է Արցախի շուրջ ստատուս քվոյի պահպանմամբ:

 

Շատ լավ հարց է ։  Ի՞նչ է նշանակում Արցախը Թուրքիայի համար: Աշխարհաքաղաքական առումով Թուրքիան Արցախով հետաքրքրվեց միայն 1992-ին մեր կողմից Շուշիի գրավելուց հետո։  Թուրքերը անհանգստացան, որովհետև բերդաքաղաքի գրավումը ցույց տվեց, որ Հայաստանն ունի ներուժ, որը թույլ է տալիս լուծել բարդ ռազմական խնդիրներ։  Իհարկե, Թուրքիայի համար իդեալական տարբերակ կլիներ Արցախը Ադրբեջանի կազմում։  Բայց նրան այնքան էլ չի մտահոգում առկա ստատուս քվոն։ Ինչ - որ չափով Անկարայի համար դա հնարավորություն է ավելի շատ ազդելու Ադրբեջանի վրա, ինչպես Ռուսաստանի համար՝ ազդելու Հայաստանի վրա։ Այնպես որ, այստեղ ամեն ինչ միանգամայն պարզ է։

 

- Հարցազրույցն ավարտենք նրանով, ինչից սկսեցինք։ Էրդողանի արկածախնդրությունը իմպուլսիվ է, թե՞, այնուամենայնիվ, խորապես մտածված։ Չէ որ հենց դրա արդյունքում է, որ Թուրքիան այսօր գտնվում է գլոբալ քաղաքականության առաջին պլանում՝ Թուրքիա-ԱՄՆ-Ռուսաստան, Թուրքիա-Կիպրոս-ԵՄ եռանկյունին և այլն:

 

Եթե այդ հարցն ինձ ուղղվեր մի քանի տարի առաջ, ես կասեի, որ Էրդողանի նման քաղաքականությունը դիմադրություն է առաջացնում, առաջին հերթին, զինվորականների շրջանում։  Հենց Թուրքիայի գլխավոր շտաբը, նրա վերլուծաբաններն են իրավիճակը միշտ առավել սթափ և օբյեկտիվորեն գնահատել։   Սակայն Թուրքիայի ռազմաքաղաքական իշխանության կենտրոններից մեկի գոյության դադարեցման պայմաններում ամեն ինչ մնացել է Էրդողանի ձեռքում։  Եվ Թուրքիայի ներսում հաղթանակների շարքը, բացառությամբ Ստամբուլի ընտրությունների արդյունքների, այս տարիների ընթացքում նա պարտություն չի կրել, Էրդողանի մոտ մեծապետական բռնապետական հակումներ է առաջացրել։ Ասենք, ուղղակի՝ ոչ բոլորովին անհիմն։  Այս ամենը հանգեցրել է այն համոզման, որ նա շատ բան կարող է իրեն թույլ տալ նաև արտաքին քաղաքականության մեջ, հատկապես Ահմեդ Դավութօղլուի ապահոված նեոօսմանիզմի գաղափարական հիմքի վրա։ Այսպիսով, հաջող ներքաղաքական փորձը գաղափարական կառուցվածքների հետ միասին, որոնք, դատելով ըստ ամենայնի, իր գլուխը լցրել Էրդողանը, հանգեցնում են Թուրքիայի արտաքին քաղաքականության ձեւավորմանը, որը ես բնութագրում եմ որպես արկածախնդիր։  Այդուհանդերձ, հենց դրա արդյունքում՝  Թուրքիայի ներուժի հետ անհամեմատելի ներուժ ունեցող գերտերությունները ինչ-որ չափով կախված են Էրդողանից։  Այդ թվում ՝ ԱՄՆ-ը և Ռուսաստանը, էլ չենք խոսում եվրոպական երկրների մասին։  Էրդողանը, իրոք, իրեն շատ բան է թույլ տալիս, և առայժմ այդ ամենը նրան հաջողվում է։

 

- Էրդողանի արկածախնդրությունը դրսևորվում է խաղադրույքներն անընդհատ բարձրացնելու նրա խաղու՞մ:

 

Միանգամայն ճիշտ է։  Նա անընդհատ ռիսկի է դիմում և իր քաղաքականության մեջ կիրառում մեթոդներ, որոնք կարող են շատ թանկ նստել Թուրքիայի վրա։  Բայց նա տեսնում է, որ դա տեղի չի ունենում, և շարունակվում է և շարունակում է՝ բարձրացնելով Թուրքիայի աշխարհաքաղաքական նշանակությունը։  Այդ առումով նա իսկապես խաղ է վարում խաղադրույքի բարձրացման վրա։  Այս խաղը վտանգավոր է, այն կարող է Թուրքիայի համար շատ վատ ավարտ ունենալ, բայց առայժմ Էրդողանին հաջողվում է ։  Ընդ որում, հենց Թուրքիայում տնտեսական իրավիճակն աստիճանաբար վատանում է. ըստ որոշ գնահատականների՝ երկրում գնաճը հասնում է 40 տոկոսի։  Այս ամենը հանգեցնում է Էրդողանի մերժմանը, հատկապես՝ խոշոր քաղաքներում, երկրում տիրող իրավիճակն իրապես քիչ թե շատ համարժեք ընկալող մարդկանց շրջանում։

 

- Բոլոր վերջին ընտրությունների արդյունքներից մենք տեսնում ենք, որ այդպիսիք Թուրքիայում փոքրամասնություն են։

 

Դա այդպես է։  Լուռ մեծամասնությունը շարունակում է աջակցել նրան։  Էրդողանը գտնել է այնպիսի բարենպաստ խորշ, ինչպիսին իսլամն է, իսկ Թուրքիան, այնուամենայնիվ, մահմեդական է։ Դրանք մեծամասնություն են:

ԿԱՐԴԱԼ ԲՈԼՈՐ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Давид Маркарян
Я читал что Московский,Карсский Договоры создали Нахичеванскую АССР как автономию для армян и турок. Там запрещается держать армию иТурции и Азербайджана.Гарантами Московского договора являются Россия и Турция. Надо просить Россию потребовать от Азербайджана убрать армию из Нахичевани и вернуть туда армян.Наконец Армения плохо работает со странами от США-Европы до Китая. Турция и Азербайджан хотят строить Тюркскую империю от Европы до Китая,и от Казани до Тебриза.Все страны против этого .Все эти страны друзья и потенциальные инвесторы и донорыАрмении. МИД Армении должен быть активнее
Тигран_Мазманян
Традиционно благословенысапохачатурабовян..ХВАТИТ тень на плетень наводить..ЕДИНСТВЕННАЯ миссия 102-й базы оккупантов - гарантии выполнения условий Московского договора 1921 г. Россия и Турция союзники с 1724 г, Константинопольский договор, Босфорская экспедиция 1833, и вброс ТРЁХ милл мухаджиров для изменения этноконфессионального баланса Зап. Армении обернувшегося Геноцидом.
Сямо Бабаев
Спасибо Президенту Российской Федерации Владимиру Влдимировичу Путину за мирное небо над головой детей Армении, за то, что народ Армении может спокойно жить и трудиться на своей Родине не боясь турецкого ятагана и азербайджанского топора! Здоровья и счастья Вам, дорогой Владимир Владимиривич!

ԱՎԵԼԱՑՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
Ներմուծեք թվանշաններն     

Նորություններ
Այս տեմպերով Այս տեմպերով "դեմարկացիան" կհասնի նաև Երևան. Փաշինյանը տավուշցիներին նշել է անհապաղ Ադրբեջանին 4 գյուղ հանձնելու անհրաժեշտությունը
Փաշինյանը, ինչպես ավելի վաղ խոստացել էր, հանդիպել է տավուշցիների հետ. հանդիպման մանրամասներն առայժմ չեն հաղորդվումՓաշինյանը, ինչպես ավելի վաղ խոստացել էր, հանդիպել է տավուշցիների հետ. հանդիպման մանրամասներն առայժմ չեն հաղորդվում
Ստոլտենբերգ. Թուրքիայի ԶՈՒ-ի հետ ադրբեջանական զինված ուժերի սերտ համագործակցությունն ամրապնդում է Ադրբեջան-ՆԱՏՕ հարաբերություններըՍտոլտենբերգ. Թուրքիայի ԶՈՒ-ի հետ ադրբեջանական զինված ուժերի սերտ համագործակցությունն ամրապնդում է Ադրբեջան-ՆԱՏՕ հարաբերությունները
ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար. Հայաստանն ու Ադրբեջանը տեւական հակամարտությունից հետո կայուն խաղաղության հասնելու հնարավորություն ունենՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար. Հայաստանն ու Ադրբեջանը տեւական հակամարտությունից հետո կայուն խաղաղության հասնելու հնարավորություն ունեն
Իրավապաշտպաններ. Միջազգային ատյաններում Ադրբեջանի դեմ Հայաստանի գանգատներից հրաժարումն անվերականգնելի վնաս կհասցնի Հայաստանի Հանրապետությանն ու հայ ժողովրդինԻրավապաշտպաններ. Միջազգային ատյաններում Ադրբեջանի դեմ Հայաստանի գանգատներից հրաժարումն անվերականգնելի վնաս կհասցնի Հայաստանի Հանրապետությանն ու հայ ժողովրդին
Արդշինբանկի քարտապանները կարող են ստանալ 10 % cashback   Արդշինբանկի քարտապանները կարող են ստանալ 10 % cashback  
Երևանում բուհերի շենքերը կմիավորվեն մեկ կազմակերպությունում և կհանձնվեն միջազգային հեղինակություն ունեցող ընկերության կառավարմանը. ՓաշինյանԵրևանում բուհերի շենքերը կմիավորվեն մեկ կազմակերպությունում և կհանձնվեն միջազգային հեղինակություն ունեցող ընկերության կառավարմանը. Փաշինյան
Հայաստանի ԿԸՀ ներկայացուցիչները հետևել են ԱՄՆ նախագահի նախնական ընտրություններինՀայաստանի ԿԸՀ ներկայացուցիչները հետևել են ԱՄՆ նախագահի նախնական ընտրություններին
Հնդիկ ժամանակակից գրող Արջուն Կրիշնա Լալը գիրք է հրատարակել Հայաստանում իր արկածների մասինՀնդիկ ժամանակակից գրող Արջուն Կրիշնա Լալը գիրք է հրատարակել Հայաստանում իր արկածների մասին
Հայաստանի ԱԳ նախարարը Ղազախստանի գործընկերոջը պատմել է հայ-ադրբեջանական կարգավորման գործընթացի վերջին զարգացումների մասինՀայաստանի ԱԳ նախարարը Ղազախստանի գործընկերոջը պատմել է հայ-ադրբեջանական կարգավորման գործընթացի վերջին զարգացումների մասին
Տավուշի նախկին ղեկավարը պետությանը կվերադարձնի ավելի քան 1,5 մլն դոլարՏավուշի նախկին ղեկավարը պետությանը կվերադարձնի ավելի քան 1,5 մլն դոլար
Ջո Բայդեն. ԱՄՆ-ը հանձնառու է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև տևական և արժանապատիվ խաղաղության հասնելունՋո Բայդեն. ԱՄՆ-ը հանձնառու է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև տևական և արժանապատիվ խաղաղության հասնելուն
ԱԳ նախարարի տեղակալ. Հայ-հնդկական հարաբերությունների զարգացման խորացումն ու առաջընթացը Հայաստանի արտաքին քաղաքական առաջնահերթություններից էԱԳ նախարարի տեղակալ. Հայ-հնդկական հարաբերությունների զարգացման խորացումն ու առաջընթացը Հայաստանի արտաքին քաղաքական առաջնահերթություններից է
ՌԴ ԱԳՆ. Մոսկվան Երեւանի հետ հարաբերություններում ՌԴ ԱԳՆ. Մոսկվան Երեւանի հետ հարաբերություններում "ամրության ստուգում" է անցել
Զախարովա. ՀԱՊԿ-ից Հայաստանի հնարավոր դուրս գալը պետք է հիմնված լինի  երկրի իրական կարիքների, այլ ոչ թե Արևմուտքի հետ Զախարովա. ՀԱՊԿ-ից Հայաստանի հնարավոր դուրս գալը պետք է հիմնված լինի երկրի իրական կարիքների, այլ ոչ թե Արևմուտքի հետ "սիրախաղի" վրա
Ալիևը հավաստիացնում է. այսօր տարածաշրջանն ավելի մոտ է աշխարհին, քան երբևէԱլիևը հավաստիացնում է. այսօր տարածաշրջանն ավելի մոտ է աշխարհին, քան երբևէ
Երեք տխուր պատմություն զեղծարարների մասինԵրեք տխուր պատմություն զեղծարարների մասին
Եվրոթերմ ընկերության պարտատոմսերը ցուցակվել են Հայաստանի ֆոնդային բորսայումԵվրոթերմ ընկերության պարտատոմսերը ցուցակվել են Հայաստանի ֆոնդային բորսայում
Պարույր Հովհաննիսյան. ԵՄ-ի հետ Հայաստանի վիզային ռեժիմի դյուրացման հարցում հետընթաց էՊարույր Հովհաննիսյան. ԵՄ-ի հետ Հայաստանի վիզային ռեժիմի դյուրացման հարցում հետընթաց է
Ընդդիմությանն արգելվում է ծանոթանալ Ադրբեջանի հետ պայմանագրի տարբերակին. պատգամավորԸնդդիմությանն արգելվում է ծանոթանալ Ադրբեջանի հետ պայմանագրի տարբերակին. պատգամավոր
Ստոլտենբերգ. ՆԱՏՕ-ն 2023 թվականին ձգտել է ավելի ամուր գործընկերային հարաբերություններ պահպանել Հայաստանի և Ադրբեջանի հետՍտոլտենբերգ. ՆԱՏՕ-ն 2023 թվականին ձգտել է ավելի ամուր գործընկերային հարաբերություններ պահպանել Հայաստանի և Ադրբեջանի հետ
Պետեր Ստանո. Հայաստանը կարող է Եվրամիությանն անդամակցելու հայտ ներկայացնելՊետեր Ստանո. Հայաստանը կարող է Եվրամիությանն անդամակցելու հայտ ներկայացնել
Ադրբեջանցիները ոչնչացրել են օկուպացված Արցախի Ծար գյուղում գտնվող 13-րդ դարի խաչքարըԱդրբեջանցիները ոչնչացրել են օկուպացված Արցախի Ծար գյուղում գտնվող 13-րդ դարի խաչքարը
Զատուլին. Հայաստան-ԵՄ հարաբերությունների ամրապնդումը կպահանջի ԵԱՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցության վերանայումԶատուլին. Հայաստան-ԵՄ հարաբերությունների ամրապնդումը կպահանջի ԵԱՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցության վերանայում
Հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման հիմնարար սկզբունքները մնացել են անփոփոխ. ԱԳՆՀայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման հիմնարար սկզբունքները մնացել են անփոփոխ. ԱԳՆ
Ընդդիմադիր. Հայաստանի կառավարությունը տապալել է իր ծրագիրը, այդ թվում ՝ ՀԱՊԿ գծովԸնդդիմադիր. Հայաստանի կառավարությունը տապալել է իր ծրագիրը, այդ թվում ՝ ՀԱՊԿ գծով
Ֆիդանը հավաստիացնում է. Ի հայտ է եկել Հարավային Կովկասը խաղաղության և կայունության տարածաշրջանի վերածելու հիանալի հնարավորությունՖիդանը հավաստիացնում է. Ի հայտ է եկել Հարավային Կովկասը խաղաղության և կայունության տարածաշրջանի վերածելու հիանալի հնարավորություն
ՀՀ ԱԳՆ ղեկավար. Մենք Տավուշի մարզի գյուղերն Ադրբեջանին հանձնելու շուրջ բանակցություններ չենք վարումՀՀ ԱԳՆ ղեկավար. Մենք Տավուշի մարզի գյուղերն Ադրբեջանին հանձնելու շուրջ բանակցություններ չենք վարում
ՀՀ ԱԳՆ. տարածքային ամբողջականության փոխադարձ ճանաչման հարցում Երևանի և Բաքվի միջև փոխըմբռնումն այսօր ավելի մեծ է, քան մեկ ամիս առաջՀՀ ԱԳՆ. տարածքային ամբողջականության փոխադարձ ճանաչման հարցում Երևանի և Բաքվի միջև փոխըմբռնումն այսօր ավելի մեծ է, քան մեկ ամիս առաջ
Արամ Ավետիսն իր 4-րդ գիրքը նվիրել է Արցախյան 44-օրյա պատերազմինԱրամ Ավետիսն իր 4-րդ գիրքը նվիրել է Արցախյան 44-օրյա պատերազմին
Մարսելում տեղի է ունեցել Սողոմոն Թեհլիրյանի հուշարձանի հանդիսավոր բացումըՄարսելում տեղի է ունեցել Սողոմոն Թեհլիրյանի հուշարձանի հանդիսավոր բացումը
"Նիկոլ դավաճան". ՀՅԴ-ի ակցիան՝ Լոս Անջելեսում Հայաստանի հյուպատոսության շենքի դիմաց
Փորձագետ. Իրանի եւ Ադրբեջանի միջեւ կոնֆլիկտը կանխորոշված է, խնդիրը ժամանակի եւ ներգրավվող ուժերի կազմի մեջ էՓորձագետ. Իրանի եւ Ադրբեջանի միջեւ կոնֆլիկտը կանխորոշված է, խնդիրը ժամանակի եւ ներգրավվող ուժերի կազմի մեջ է
Վարդգես Սուրենյանցի Վարդգես Սուրենյանցի "Սալոմե" գլուխգործոցը վերադառնում է Ազգային պատկերասրահ
Մուրադ Մերզուկին՝ Մուրադ Մերզուկին՝ "Նռան գույնը" ներկայացման մասին. "Ես հավատարիմ եմ մնացել Փարաջանովի վիզուալ մտածողությանը, բայց, միևնույն ժամանակ, պահպանել եմ իմ անձնական մեծ ազատությունը"
ՀՀ մշտական ներկայացուցիչ. ՄԱԿ-ը և ԱԽ-ը դեռ պետք է ընդունեն հայերի նկատմամբ Ադրբեջանի իրականացրած խախտումների լրջությունը և մտածեն դրանք կանխելու անկարողության մասինՀՀ մշտական ներկայացուցիչ. ՄԱԿ-ը և ԱԽ-ը դեռ պետք է ընդունեն հայերի նկատմամբ Ադրբեջանի իրականացրած խախտումների լրջությունը և մտածեն դրանք կանխելու անկարողության մասին
Գեներալ. Հայկական կողմին պարտադրում են հայ-ադրբեջանական սահմանի արագ սահմանազատումԳեներալ. Հայկական կողմին պարտադրում են հայ-ադրբեջանական սահմանի արագ սահմանազատում
Միրզոյանը ողջունել է նախօրեին Եվրախորհրդարանի ընդունած բանաձևըՄիրզոյանը ողջունել է նախօրեին Եվրախորհրդարանի ընդունած բանաձևը
Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ. Հույս ունենք, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանն այս տարվա նոյեմբերին կստորագրեն խաղաղության պայմանագիրըՄեծ Բրիտանիայի վարչապետ. Հույս ունենք, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանն այս տարվա նոյեմբերին կստորագրեն խաղաղության պայմանագիրը
Հնդկաստանի դեսպան. Հայաստանի հետ պաշտպանական ոլորտում համագործակցության զարգացումն ավելի ամուր հիմք է տվել երկկողմ հարաբերություններինՀնդկաստանի դեսպան. Հայաստանի հետ պաշտպանական ոլորտում համագործակցության զարգացումն ավելի ամուր հիմք է տվել երկկողմ հարաբերություններին
Լևոն Ստեփանյանը չի բացառել Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև երկրում ռուս սահմանապահների  գտնվելու մասին պայմանագրի չեղարկումըԼևոն Ստեփանյանը չի բացառել Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև երկրում ռուս սահմանապահների  գտնվելու մասին պայմանագրի չեղարկումը
ԿԳՄՍՆ-ը Հայաստանի դպրոցներում ԿԳՄՍՆ-ը Հայաստանի դպրոցներում "Մարտական փառքի անկյունները" հեռացնելու վերաբերյալ որևէ հրաման չի արձակել
Նախարար.  պետական բուհերի խոշորացումն օրենքի պահանջ էՆախարար.  պետական բուհերի խոշորացումն օրենքի պահանջ է
Գեներալ. Գեներալ. "Զվարթնոց"-ից ռուս սահմանապահների դուրս բերման հարցը քաղաքականացվում է
Նախարար. նոր համակարգի կիրառման արդյունքում արդեն դուրս է գրվել ավելի քան 90 հազար էլեկտրոնային դեղատոմսՆախարար. նոր համակարգի կիրառման արդյունքում արդեն դուրս է գրվել ավելի քան 90 հազար էլեկտրոնային դեղատոմս
Երեխայի մահվան պատճառը պարզելու համար պետք է սպասել դատաբժշկական փորձաքննության արդյունքներին. նախարարԵրեխայի մահվան պատճառը պարզելու համար պետք է սպասել դատաբժշկական փորձաքննության արդյունքներին. նախարար
ԱԱԾ. անհրաժեշտ է Ադրբեջանի հետ բանակցություններ սկսել գերիների և անհետ կորածների հարցի շուրջԱԱԾ. անհրաժեշտ է Ադրբեջանի հետ բանակցություններ սկսել գերիների և անհետ կորածների հարցի շուրջ
Հայ թյուրքագետը Սյունիքի համար Նախիջևանի ճակատագիրն է կանխատեսումՀայ թյուրքագետը Սյունիքի համար Նախիջևանի ճակատագիրն է կանխատեսում
Հայաստանի ԱԳ փոխնախարարը վերահաստատել է Կայուն զարգացման նպատակների իրականացման Երևանի հանձնառությունըՀայաստանի ԱԳ փոխնախարարը վերահաստատել է Կայուն զարգացման նպատակների իրականացման Երևանի հանձնառությունը
Փաշինյանը լայն հանրային քննարկման կոչ է արել՝ Հայաստանի կողմից ԵՄ անդամի թեկնածուի կարգավիճակ ստանալու հայտ ներկայացնելու առնչությամբՓաշինյանը լայն հանրային քննարկման կոչ է արել՝ Հայաստանի կողմից ԵՄ անդամի թեկնածուի կարգավիճակ ստանալու հայտ ներկայացնելու առնչությամբ
Հայտարարություն. Առանց խոչընդոտների և միջազգային երաշխիքներով իր հազարամյակների հայրենիքում ազատ ապրելն Արցախի ժողովրդի անքակտելի իրավունքն էՀայտարարություն. Առանց խոչընդոտների և միջազգային երաշխիքներով իր հազարամյակների հայրենիքում ազատ ապրելն Արցախի ժողովրդի անքակտելի իրավունքն է
Ամերիկայի հայկական համագումարը հիասթափված է ֆինանսական օգնության չափից, որը Բայդենի վարչակազմն առաջարկում է տրամադրել Հայաստանին 2025 թվականինԱմերիկայի հայկական համագումարը հիասթափված է ֆինանսական օգնության չափից, որը Բայդենի վարչակազմն առաջարկում է տրամադրել Հայաստանին 2025 թվականին
ՊԵԿ-ը տեղեկացնում է առցանց խանութներից պատվերի ստացման նոր կարգի մասինՊԵԿ-ը տեղեկացնում է առցանց խանութներից պատվերի ստացման նոր կարգի մասին
ԱԺ խոսնակ. Հայաստանը մտադիր է ակտիվորեն աշխատել ԵՄ բանաձևի դրույթների իրագործման ուղղությամբԱԺ խոսնակ. Հայաստանը մտադիր է ակտիվորեն աշխատել ԵՄ բանաձևի դրույթների իրագործման ուղղությամբ
Եվրախորհրդարանն Ադրբեջանին կոչ է անում ազատ արձակել ադրբեջանական բանտերում պահվող Լեռնային Ղարաբաղի և Հայաստանի բոլոր բնակիչներինԵվրախորհրդարանն Ադրբեջանին կոչ է անում ազատ արձակել ադրբեջանական բանտերում պահվող Լեռնային Ղարաբաղի և Հայաստանի բոլոր բնակիչներին
Ապրիլի 15-ից Հայաստանում կմեկնարկեն պահեստազորայինների նոր եռամսյա հավաքներըԱպրիլի 15-ից Հայաստանում կմեկնարկեն պահեստազորայինների նոր եռամսյա հավաքները
Քննչական կոմիտեն հաղորդել է ահաբեկչության երկու դեպքի առնչվող գործի բացահայտման մասինՔննչական կոմիտեն հաղորդել է ահաբեկչության երկու դեպքի առնչվող գործի բացահայտման մասին
Եվրախորհրդարանը հավանություն է տվել բանաձևին, որով առաջարկվում է դիտարկել Հայաստանին ԵՄ անդամի թեկնածուի կարգավիճակ տալու հնարավորությունըԵվրախորհրդարանը հավանություն է տվել բանաձևին, որով առաջարկվում է դիտարկել Հայաստանին ԵՄ անդամի թեկնածուի կարգավիճակ տալու հնարավորությունը
Հայաստանը մտադիր է իր օրենսդրությունը համապատասխանեցնել ՄՔԴ պահանջներին. Արդարադատության նախարարությունՀայաստանը մտադիր է իր օրենսդրությունը համապատասխանեցնել ՄՔԴ պահանջներին. Արդարադատության նախարարություն
Արցախի տեղեկատվական շտաբը հայկական ԶԼՄ-ներին կոչ է արել զերծ մնալ Արցախի իշխանությունների վրա անհիմն հարձակումներիցԱրցախի տեղեկատվական շտաբը հայկական ԶԼՄ-ներին կոչ է արել զերծ մնալ Արցախի իշխանությունների վրա անհիմն հարձակումներից
Կարդալ ավելին



Մեկնաբանվողներ
ՌԴ ԱԳՆ. Մոսկվան Երեւանի հետ հարաբերություններում ՌԴ ԱԳՆ. Մոսկվան Երեւանի հետ հարաբերություններում "ամրության ստուգում" է անցել
Փաշինյան. արտաքին ուժերը նույնպես դրդել են Ղարաբաղում էթնիկ զտում կազմակերպող հիմնական ուժինՓաշինյան. արտաքին ուժերը նույնպես դրդել են Ղարաբաղում էթնիկ զտում կազմակերպող հիմնական ուժին
Նախկին քաղաքապետ. Մեր քաղաքական ուժը գնալու է ինստիտուցիոնալ լուծումների ճանապարհովՆախկին քաղաքապետ. Մեր քաղաքական ուժը գնալու է ինստիտուցիոնալ լուծումների ճանապարհով
Դաշնակիցներ, ուղեկիցներ և դաշինքների պատրանքներ. Մարկեդովնովը՝ Հայաստանի արտաքին քաղաքականության մասին՝ նոր իրողություններումԴաշնակիցներ, ուղեկիցներ և դաշինքների պատրանքներ. Մարկեդովնովը՝ Հայաստանի արտաքին քաղաքականության մասին՝ նոր իրողություններում
Քաղաքական գործիչ. ՌԴ-ի և ՀԱՊԿ-ի հետ դաշինքի խզումը և Երևանի կողմնորոշումը դեպի Արևմուտք կարող է կործանարար լինել Հայաստանի համարՔաղաքական գործիչ. ՌԴ-ի և ՀԱՊԿ-ի հետ դաշինքի խզումը և Երևանի կողմնորոշումը դեպի Արևմուտք կարող է կործանարար լինել Հայաստանի համար
Քաղաքական գործիչ. հայ ժողովուրդը պետք է ընտրություն կատարի պատերազմի և ՀՀ վարչապետի հրաժարականի միջևՔաղաքական գործիչ. հայ ժողովուրդը պետք է ընտրություն կատարի պատերազմի և ՀՀ վարչապետի հրաժարականի միջև
Անդրանիկ Թևանյան. Մայրաքաղաքի իշխանությունների կողմից տրանսպորտի թանկացումը հետապնդում է բացառապես գերշահույթ ստանալու նպատակԱնդրանիկ Թևանյան. Մայրաքաղաքի իշխանությունների կողմից տրանսպորտի թանկացումը հետապնդում է բացառապես գերշահույթ ստանալու նպատակ
ԵՄ-ը լրացուցիչ 5,5 մլն եվրո կտրամադրի Արցախից փախստականներին մարդասիրական օգնություն ցուցաբերելու համարԵՄ-ը լրացուցիչ 5,5 մլն եվրո կտրամադրի Արցախից փախստականներին մարդասիրական օգնություն ցուցաբերելու համար
Իտալիայի Կաստելանցա քաղաքում բացվել է իտալացի լուսանկարիչ Ռոբերտո Տրավանի «Լեռնային Ղարաբաղ, դավաճանված խաղաղությունը» լուսանկարների ցուցահանդեսըԻտալիայի Կաստելանցա քաղաքում բացվել է իտալացի լուսանկարիչ Ռոբերտո Տրավանի «Լեռնային Ղարաբաղ, դավաճանված խաղաղությունը» լուսանկարների ցուցահանդեսը
Հայաստանը հունվարի 26-ին ադրբեջանական կողմին է փոխանցել ականապատ դաշտերի նոր տեղեկամատյաններ. ԱԳՆ Հայաստանը հունվարի 26-ին ադրբեջանական կողմին է փոխանցել ականապատ դաշտերի նոր տեղեկամատյաններ. ԱԳՆ 
Իշխանական կուսակցության պատգամավոր. Եթե ինչ-որ մեկը ճանաչում է Հայոց ցեղասպանությունը, դա անում է բացառապես սեփական քաղաքական նկատառումներից ելնելովԻշխանական կուսակցության պատգամավոր. Եթե ինչ-որ մեկը ճանաչում է Հայոց ցեղասպանությունը, դա անում է բացառապես սեփական քաղաքական նկատառումներից ելնելով
Վրաստանի ԱԳ նախարարը Հայաստանին և Ադրբեջանին կրկին առաջարկել է բանակցությունների Թբիլիսյան հարթակՎրաստանի ԱԳ նախարարը Հայաստանին և Ադրբեջանին կրկին առաջարկել է բանակցությունների Թբիլիսյան հարթակ
Հայաստանը բժշկական մարդասիրական օգնություն է ուղարկել ՈւկրաինաՀայաստանը բժշկական մարդասիրական օգնություն է ուղարկել Ուկրաինա
ՌԴ դեսպանատուն. Խորապես վրդովված ենք ՌԴ դեսպանատուն. Խորապես վրդովված ենք "Պաշարված Լենինգրադի երեխաների" հուշարձանի մոտ ցինիկ սադրանքից և ակնկալում ենք մեղավորների պատասխանատվության ենթարկում
Հայաստանն ընթանում է պրոֆեսիոնալ բանակ ունենալու տրամաբանությամբ. ՓաշինյանՀայաստանն ընթանում է պրոֆեսիոնալ բանակ ունենալու տրամաբանությամբ. Փաշինյան