Հինգշաբթի, 4 Հուլիսի 2019 14:56

Արմինֆո. 27 տարի է անցել այն պատմական պահից, երբ 1992 թվականին ՂՀ– ի առաջին նախագահ Ելբասի Նուրսուլթան Նազարբաեւը հրամանագիր ստորագրեց "ՂՀ-ի արտաքին գործերի նախարարության մասին", "Ղազախստանի Հանրապետության դեսպանության մասին" եւ "ԿՀ-ի արտակարգ եւ լիազոր դեսպանի հիմնական պարտականությունների եւ իրավունքների մասին"դրույթները հաստատելու մասին:

Այսպես սկսվեց ղազախական դիվանագիտության պատմության նոր՝ հետաքրքիր էջը։ Այդ ընթացքում առաջին նախագահ Ելբասիի ղեկավարությամբ Ղազախստանը մշակել է սեփական ուրույն և պրագմատիկ արտաքին քաղաքական մոդելը ։ Դրա հիմքում Արեւմուտքի եւ Արեւելքի, Եվրոպայի եւ Ասիայի պետությունների հետ համագործակցության բազմավեկտորությունն ու հավասարակշռված մոտեցումն է։ Եվ որքան էլ անցած տասնամյակների ընթացքում աշխարհը փոխվի, մեր երկիրը շարունակում է հետևել համաշխարհային ասպարեզում նախկինում նախանշված առաջնահերթություններին ։

Գործընկերների հետ համագործակցության կայունությունը և ռազմավարական սկզբունքներին հավատարիմ լինելը դարձել են հայրենական դիվանագիտության ճանաչելի այցեքարտը ։ Իր պաշտոնակալության խոսքում Ղազախստանի Հանրապետության նախագահ Կասիմ-Ժոմարտ Տոկաեւն ընդգծել է. "Ղազախստանը մեծ հեղինակություն է ձեռք բերել եւ իրեն հաստատել է որպես խաղաղասեր եւ բաց երկիր, հուսալի պատասխանատու գործընկեր միջազգային գործերում: Ղազախստանի նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաեւն ընդգծել է, որ "Ղազախստանը մեծ հեղինակություն է ձեռք բերել միջազգային ասպարեզում": Մենք կշարունակենք կառուցողական բազմավեկտոր արտաքին քաղաքական կուրսը" ։

Այս տարիների ընթացքում Ղազախստանը հայտարարեց իր մասին՝ նաև միջազգային անվտանգության, երկխոսության և համագործակցության ոլորտում բազմաթիվ արդյունավետ նախաձեռնությունների միջոցով ։ Դա և գլոբալ միջուկային անվտանգությունն է, և զանգվածային ոչնչացման զենքի չտարածումը։ Դա նաև մասնակցություն է հեղինակավոր միջազգային կազմակերպությունների ստեղծմանը, ինչպիսիք են՝ ՇՀԿ-ն, ՀԱՊԿ-ն, ԱՓՎՄԽ- ն և այլն։ Դա թե կրոնների միկջև երկխոսության ամրապնդումն է, թե արդյունավետ խաղաղապահության, թե մարդասիրական օգնությունը կարիքավոր երկրներին: Ցանկը կարելի է երկար շարունակել։ Կարևորն այն է, որ պատմական շատ կարճ ժամանակահատվածում մենք վստահորեն ճանապարհ ենք անցել ճանաչումից մինչև համաշխարհային գործերին լիարժեք մասնակցություն ։ Մեր երկիրը ներդրել և շարունակում է կառուցողական ներդրում ունենալ ժամանակակից աշխարհակարգի տարածաշրջանային և գլոբալ խնդիրների լուծման գործում ։

Ղազախստանը գիտակցաբար պրոակտիվ դիրք է զբաղեցնում միջազգային մակարդակում ՝ առաջ մղելով պրագմատիկ նախաձեռնություններն ու գաղափարները, որոնցից շատերը վաղուց կյանքի են կոչվել ։ Ղազախստանը գիտակցաբար իր շուրջը կառուցել է բարիդրացիության գոտի եւ փոխհարաբերությունների հուսալի համակարգ աշխարհի բոլոր պետությունների եւ միջազգային կազմակերպությունների հետ: Արդյունքում արդեն երկար տարիներ մեր երկիրը հստակ ներկայանում է որպես հեղինակավոր և հուսալի գործընկեր, խաղաղության համոզված կողմնակից, տարածաշրջանային կայունության հենարան: Եվ այս կառուցողական արտաքին քաղաքական կապիտալը հետևողականորեն վերածվում է շոշափելի տնտեսական օգուտների և զարգացման առավելությունների ։ Օրինակ՝ ավելի քան 300 մլրդ դոլար ուղղակի ներդրումները, որոնք այս տասնամյակների ընթացքում ներդրվել են Ղազախստանի տնտեսության մեջ, լավագույնս վկայում են համաշխարհային հանրության կողմից մեր հանդեպ ունեցած վստահության մասին ։

Վստահության, որը Ղազախստանը վաստակել է հետևողական աշխատանքով, արտաքին քաղաքական ռացիոնալ լուծումներով և միջազգային համագործակցության պատասխանատվությամբ ։ Ընդ որում, գլոբալ աշխարհատնտեսական գործընթացներում հանրապետության դերը տարեցտարի ավելի է մեծանում ։ Ներկայումս ժամանակակից Մետաքսի ճանապարհի կառուցման շնորհիվ մեր երկիրը հաջողությամբ կապում է Մեծ Եվրասիայի հեռավոր շրջանները եւ հաստատվում է որպես երեք օվկիանոսների միջեւ ցամաքային կամուրջ ՝ Խաղաղ, Ատլանտյան եւ Հնդկական: Դա արմատապես փոխում է մայրցամաքային մեկուսացված Ղազախստանի տնտեսական հեռանկարները եւ զարգացման նոր հնարավորություններ է բացում:

Արդյունքում միջազգային հետաքրքրությունը մեր երկրի նկատմամբ ՝ որպես շահավետ գործընկերոջ, տարեցտարի աճում է ։ Ներքին կայունության և ենթակառուցվածքների զարգացման շնորհիվ այժմ Ղազախստանով Ասիայից Եվրոպա բեռների առաքումը 4 անգամ ավելի քիչ ժամանակ է պահանջում, քան ավանդական ծովային ճանապարհով առաքումը ։ Արդեն կոնկրետ արդյունք էլ կա. տարանցումից մեր երկրի եկամուտները 2018 թվականին գերազանցել են 1,5 մլրդ դոլարը, և ապագայում, ինչպես սպասվում է, կհասնեն 5 մլրդ դոլարի ։ Բարիդրացիության գոտու եւ մտածված արտաքին ռազմավարության շնորհիվ Ղազախստանը դառնում է Եվրասիայի տարածքում մայրցամաքային առեւտրում գլխավոր դարպասները եւ առանցքային տարանցիկ օղակ: Հաղորդակցության աճող ցանցի հաշվին երկիրը շահեկանորեն միավորում է խոշոր եվրոպական, ասիական և մերձավորարևելյան շուկաները և ձևավորում նոր մայրցամաքային աշխարհատնտեսական հիմքը ։ Սա արտաքին քաղաքական ձեռքբերումներն իրական տնտեսական դիվիդենտների վերածելու իրական օրինակ է ։ Մեր աշխարհն ապրում է արագ վերափոխման ժամանակաշրջան: Համալիր և դինամիկ փոխվում են տեխնոլոգիաները, տնտեսությունն ու սոցիալական կարգը <Այս ֆոնին մենք վճռականորեն առաջ ենք մղելու ազգային շահերը համաշխարհային ասպարեզում։ Երկրի արտաքին քաղաքական գործունեությունը կոնկրետ օգուտներ կբերի երկրին, ազգային բիզնեսին, յուրաքանչյուր քաղաքացու>, – իր երդմնակալության խոսքում նշել է նախագահը ։ Եվ կուտակված փորձի և ուժեղ պրոֆեսիոնալ կազմի շնորհիվ Ղազախստանի ԱԳՆ-ն արագ հարմարվում է փոփոխվող գլոբալ իրողություններին ։ Մենք շարունակում ենք կառուցողական համագործակցությունը երկխոսության խթանման և անվտանգության ամրապնդման ուղղությամբ ։

Ընդ որում, ի պաշտպանություն ազգային տնտեսության աճի՝ դիվանագիտությունն օպերատիվ կերպով կողմնորոշվում է դեպի նոր միջազգային պայմաններում պետության տնտեսական շահերի ակտիվ առաջմղումը։ Ինչպես հայտնի է, տնտեսության աճի եւ դիվերսիֆիկացման արդյունավետ դրայվերներից մեկն ուղղակի ներդրումներն են եւ, որպես կանոն, նրանց ուղեկցող արդյունաբերական ծրագրերը և տեխնոլոգիաների փոխանցումը: Ներդրումները համալիր կերպով նպաստում են նոր աշխատատեղերի ստեղծմանը, ղազախական կադրերի որակավորման բարձրացմանը, նորարարությունների ներդրմանը, ինչպես նաեւ պետության բյուջե հարկային մուտքերի ավելացմանը: Ներկայումս նկատվող միջազգային մրցակցության աճի համատեքստում Ղազախստանն անցել է օտարերկրյա ներդրողների հետ աշխատելու նոր մարտավարության ։ Այսօր ՂՀ արտաքին գործերի նախարարության վրա դրված է ներդրումային գործունեության համակարգման խնդիր բոլոր մակարդակներում ՝ տարածաշրջանային, ներերկրային և միջազգային ։

Արտաքին քաղաքական գերատեսչությունը պրագմատիկ շեշտադրում է կատարում բոլոր հարակից պետական կազմակերպությունների և գերատեսչությունների փոխգործակցության սինխրոնացման վրա ՝ օգտագործելով նրանց գիտելիքներն ու աշխատած փորձը։ Կարևորն այն է, որ ՂՀ ԱԳՆ – ի վարմանն է անցել առանցքային մարմիններից մեկը ՝ ներդրումների կոմիտեն ։ Այսօր այդ կառույցի կուտակված ամբողջ աշխատանքային ներուժն իրագործվում Է Ղազախստանի բոլոր 93 արտասահմանյան ներկայացուցչությունների ամենօրյա դիվանագիտական գործունեության մեջ ։ Դա նրանց լրացուցիչ գործիքներ և մեխանիզմներ է տալիս օտարերկրյա ներդրումների ներգրավման գործում ։ Ղազախստանը լուրջ խնդիր է դնում ՝ ամրապնդել օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների ներհոսքի կայունությունը ՝ երկիրը դարձնելով առավել գրավիչ համաշխարհային առաջատար ընկերությունների համար։ Ներդրողների հետ աշխատանքի նորացված ճարտարապետությունում զգալիորեն բարձրանում է ՂՀ նախագահին առընթեր Օտերերկրյա ներդրողների խորհրդի դերը:

Արդեն ավելի քան 20 տարի է խորհուրդը հաջողությամբ և արդյունավետ կերպով զբաղվում է անհրաժեշտ ներդրումային ծրագրի ապահովման ռազմավարական հարցերի լուծմամբ։ Այն դարձել է հեղինակավոր հարթակ մեր երկրի ներդրումային իմիջի բարելավման վերաբերյալ կարծիքների, գաղափարների և առաջարկությունների ուղղակի փոխանակման համար։ Պետության ղեկավարի մասնակցությամբ օտարերկրյա ներդրողների խորհրդի հերթական ՝ 32-րդ լիագումար նիստը կոչված է նոր մակարդակի բարձրացնելու Ղազախստանի աշխատանքը ՝ մարդկային կապիտալի զարգացման միջոցով ազգային տնտեսությունում օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների ներգրավման ուղղությամբ: Խորհրդի գործունեությունն այսուհետ համակարգվում է ԱԳՆ-ի կողմից, և նոր պայմաններում ղազախստանցի դիվանագետները կրկին կգործադրեն բոլոր ջանքերը ՝ այս տարիների ընթացքում ձեռք բերված արտաքին քաղաքական հնարավորությունները հեռանկարային տնտեսական էֆեկտի վերածելու համար ։ Փորձ, բանիմացություն ու գիտելիքները, ինչպես ցույց է տալիս մեր գերատեսչության պատմությունը, դրա համար կան։

Հեղինակ `Ղազախստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարար Բեյբութ Աթամկուլով