Արմինֆո.Արցախում և Հայաստանում տեղի ունեցած վերջին իրադարձությունների, նախընտրական ծրագրերի մասին և ոչ միայն Արմինֆո-ն զրուցել է ԼՂՀ նախկին վարչապետ Արայիկ Հարությունյանի հետ, ով 2020թ. հավակնում է Արցախի նախագահի պաշտոնին։
Պարոն Հարությունյան, դուք 2020 թ. գարնանը կայանալիք ընտրություններից շատ առաջ պաշտոնապես հայտարարեցիք, որ մտադիր եք առաջադրվել Արցախի նախագահի պաշտոնում, ինչո՞վ է պայմանավորված նման հապճեպությունը, և արդյո՞ք դա ֆալստարտ չէ:
Ոչ, դա մտածված որոշում էր։ Նախ, այն օրը, երբ պաշտոնապես հայտարարեցի առաջադրվելու մտադրության մասին, պատահական չէր ընտրվել։ Ես այդ մասին հայտարարել եմ մայիսի 18-ին ՝ Բերձորի կամ նախկին Լաչինի ազատագրման օրը, որին անմիջական մասնակցություն եմ ունեցել, և դա շատ կարևոր օր է ինձ համար և ողջ հայ ժողովրդի համար, քանի որ խորհրդանշում է Արցախի վերամիավորումը Մայր Հայաստանի հետ:
Բացի այդ, Արցախում արդեն զգացվում է նախընտրական ակտիվություն։ Իմ հայտարարությունը հնարավորություն տվեց <շոշափել> հասարակական տրամադրությունները, զգալ ընտրազանգվածի՝ ինչ-որ առումով նույնիսկ ինձ համար անսպասելիորեն մեծ աջակցությունը։ Եվ դա հատկապես ուրախալի է այն լույսի ներքո, որ ես երկար տարիներ գլխավորել եմ հանրապետության կառավարությունը, հետևաբար՝ ժողովրդի սոցիալ-տնտեսական բոլոր սպասելիքներն ու հիասթափությունները որոշակիորեն կապված էին հենց ինձ հետ։ Այսինքն ՝ հասարակական աջակցությունն իմ դեպքում նշանակում է, որ երկրի բնակչությունը դրական է գնահատում իմ աշխատանքը վարչապետի, ապա նաև՝ հանրապետության պետնախարարի պաշտոնում։
Բացի այդ, հայտարարելով առաջադրվելու մտադրության մասին՝ ես կարողացա տեսնել նաև այն, թե ինչպես են սկսել դիրքավորվել իմ մրցակիցները նախագահական մրցապայքարում։
Ձեր կարծիքով, ինչպիսի՞ն կլինեն նախագահական ընտրություններն Արցախում` բազմաբևեռ, թե՞ երկբևեռ:
Կարծում եմ, որ դրանք լինելու են բազմաբևեռ, և դա լավ է, քանի որ երկբևեռ ընտրությունների դեպքում միշտ էլ հետընտրական սրացումների մեծ հնարավորություն կա ։
Ինչպե՞ս եք գնահատում նախընտրական իրավիճակն Արցախում։
Բարեբախտաբար, առայժմ ամեն ինչ ընթանում է հանգիստ, ապակայունացնող տարրեր չկան։ Կարևորն այն է, որ գործընթացները դուրս չեն գալիս քաղաքական նորմի շրջանակներից։ Եթե հաշվի չառնենք առանձին միջադեպերը, որոնք, հուսով եմ ընդհանուր իրավիճակի վրա չեն անդրադառնա։
Պարոն Հարությունյան, Դուք հիշատակեցիք, որ առաջադրվելու մտադրության մասին հայտարարելով ՝ զգացել եք հասարակական մեծ աջակցություն, ինձ հետաքրքիր է, թե ինչո՞վ է պայմանավորված այդ աջակցությունը՝ Ձեր անձով և ծրագրերով, թե՞, այնուամենայնիվ, այն փաստով, որ դուք արցախցի քաղաքական գործիչներից առաջինը բացահայտ հայտարարեցիք Հայաստանի նոր իշխանություններին լիակատար աջակցություն ցուցաբերելու մասին և շարունակում եք հետևել այդ ուղեգծին:
Որևէ տարբերակի բացառումը ճիշտ չէր լինի, քանի որ հանրային պահանջներն ու ընկալումները միշտ տարբեր են լինում: Բայց բազմիցս հայտարարել եմ, որ թե՛ խորհրդարանական և թե՛ նախագահական ընտրություններին քաղաքական ուժերի և հավանական թեկնածուների միջև սպասվելիք ընտրապայքարը պետք է ընթանա ծրագրերի միջև: Ինչ վերաբերվում է հասարակության մեջ առկա տրամադրություններին, համոզված եմ, որ կա կոնսենսուս, որ հայկական երկու հանրապետությունների իշխանությունները պետք է լավ, վստահելի հարաբերությունների մեջ գտնվեն, աջակցեն միմյանց։
Իսկ ի՞նչ կասեք Արցախի իշխանությունների վերաբերյալ, նրանք նույն կարծիքի՞ն են։ Հարցը պայմանավորված է վերջին շրջանում հայկական երկու հանրապետությունների իշխանությունների միջև որոշակի լարվածության առկայության մասին ակտիվացած խոսակցություններով…
Նախ նշեմ, որ այստեղ գլխավորը ժողովրդի դիրքորոշումն է։ Բացի այդ, որևէ իրական լարվածություն, որևէ խնդիր հայկական երկու հանրապետությունների էլիտաների միջև ես չեմ տեսնում։ Ի հեճուկս առկա կարծիքի՝ պետք է վստահեցնեմ, որ Հայաստանի իշխանությունների որևէ միջամտություն Արցախի ներքին գործերին չկա։
Իսկ ի՞նչ կասեք նախկին իշխանությունների վերաբերյալ։ Լուրեր են շրջանառվում, որ որոշ չափով Արցախի իշխանությունների գործողությունների վրա ազդում է Սերժ Սարգսյանը…
Այդ լուրերը չեն համապատասխանում իրականությանը, ես ձեզ ամենայն պատասխանատվությամբ վստահեցնում եմ։ Եթե որևէ մեկը կարծում է, որ այսօր Սերժ Սարգսյանը որևէ ազդեցություն ունի Արցախի ներքաղաքական գործընթացների վրա, նա խորապես սխալվում է։
Պարոն Հարությունյան, գուցե Սերժ Սարգսյանն անձամբ չի ազդում Արցախի գործընթացների վրա, գուցե, ինչպես Դուք եք պնդում, նա նման նկրտումներ էլ չունի, բայց, այնուամենայնիվ, Արցախի իշխանությունում կան լուրջ ֆիգուրներ, որոնք չեն ընդունում Հայաստանի իշխանությունների ներկայիս կուրսը և սատարում են նախկին իշխող վարչակարգին։ Ձեր կարծիքով, դա չի՞ հանգեցնի Արցախում ներքաղաքական սրացման ընտրություններից առաջ և հետո:
Ոչ, չեմ կարծում, մենք արդեն հայտարարել ենք, որ բոլոր նրանó, ովքեր կդիմեն դեստրուկտիվ քայլերի, օրենքի սահմաններում ցույց կտանք իրենց տեղը:
Եվ ասֆալտին կփռե՞ք ․․․
Այո, անհրաժեշտության դեպքում դիմելու ենք խիստ միջոցների։ Եվ ես չեմ կատակում։ Ես արդեն իմ նախընտրական հանդիպումների ժամանակ հայտարարել եմ, որ բոլոր նրանք, ովքեր կփորձեն ապակայունացնել իրավիճակն Արցախում, շատ լուրջ հակազդեցության կարժանան: Եվ ուրախ եմ, որ այն ստացել է մեր հասարակության աջակցությանը:
Պարոն Հարությունյան, Դուք դարձել եք առաջին արցախցի քաղաքական գործիչը, ով իր անվերապահ աջակցությունը հայտնեց Հայաստանի նոր իշխանություններին, ինչո՞վ է դա պայմանավորված:
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի առաջարկած օրակարգն ինձ համար միանգամայն ընդունելի էր, դրա իրականացումը կհանգեցնի իմ երազած Հայաստանի ստեղծմանը ։
Անցել է մեկ տարի, դուք տեսնո՞ւմ եք այդ ծրագրի իրականացման նախադրյալները։ Մի բան է ասելը, մեկ այլ բան՝ անելը…
Այո, միանշանակ ... Ես վստահ եմ, որ ճիշտ ճանապարհ է ընտրված։ Իմ վերլուծություններն ու տնտեսական ցուցանիշները վկայում են այն մասին, որ հույսերը ոչ միայն արդարացան, այլև գերազանցեցին մեր սպասելիքները։ Հեղափոխությունններից և այդօրինակ քաղաքական խոշոր գործընթացներից հետո տնտեսությունը սովորաբար լճացում է ապրում, իսկ Հայաստանի դեպքում դա ոչ միայն տեղի չունեցավ, այլև զգալի աճ արձանագրեց։ Եթե ինչ-որ մեկը ստեղծված պայմաններում աննշան է համարում առկա աճը, ապա նա խորապես սխալվում է։ Սակայն առաջիկա մեկ-երկու տարում թռիչքաձև արդյունքներ ակնկալել չարժե։ Պարզապես պետք է հավատարիմ մնալ նախանշված ուղուն և ավելի վճռական լինել սեփական քայլերում։
Օրերս վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց 2016 թ. ապրիլյան պատերազմի դեպքերն ուսումնասիրող խորհրդարանական հանձնաժողով ստեղծելու անհրաժեշտության մասին... Ի՞նչ կարծիքի եք Դուք այդ հայտարարության մասին։
Ապրիլյան պատերազմը մինչ օրս հարցեր է ծնում հասարակության մեջ, որոնք պատասխան չեն գտնում: Այս առումով հիշյալ թեման փակելու համար այդ հարցերը պետք է մեկընդմիշտ իրենց պատասխանները ստանան։ Հնարավոր է, այդ հանձնաժողովն օգնի ընդմիշտ փարատել հասարակության կասկածները։ Եթե Փաշինյանն առաջարկել է ստեղծել այդ հանձնաժողովը, ուրեմն դրա հիմքերը նա ունեցել է։ Ես չեմ կարծում, որ այդ որոշման հիմքում ընկած են քաղաքական դրդապատճառներ։
Հաճախ Հայաստանի ղեկավարության հասցեին տարբեր մեղադրանքներ են հնչում ղարաբաղյան խնդրի առնչությամբ, կիսո՞ւմ եք այդ տեսակետը:
Միանշանակ համոզված եմ, որ այդ բոլոր խոսակցությունները, մասնավորապես ՝ տարածքներ հանձնելու, ղարաբաղյան հարցում պարտվողական քաղաքականության, Արցախում իրավիճակի ապակայունացման փորձերի հետ կապված մեղադրանքներն անհիմն են և անհեթեթ։ Կարող եմ ասել ճիշտ հակառակը՝ Հայաստանյան ներկայիս իշխանությունները նույնիսկ ավելի կոշտ դիրքորոշում ունեն ղարաբաղյան հարցում։ Դեռ չի եղել մի դեպք, երբ հայաստանյան նոր իշխանությունները ականջալուր չլինեն արցախյան իշխանություններին կարգավորնան հարցում։
Նիկոլ Փաշինյանը նաև հայտարարեց, որ կան որոշակի ուժեր, որոնք շահագրգռված են դավադիր պատերազմի հրահրման, նույնիսկ որոշ տարածքներ հանձնելու հարցում ՝ դրա պատասխանատվությունը Հայաստանի կառավարության վրա դնելու նպատակով: Ի՞նչ եք մտածում այդ հայտարարության մասին։
Եթե վարչապետը հնչեցրել է այդ միտքը, ուրեմն նա ունեցել է համապատասխան հիմքեր և մտավախություններ։
Ինչպե՞ս եք գնահատում Փաշինյանի քաղաքականությունը ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման առնչությամբ։
Ես լիովին կիսում եմ այն: Ղարաբաղյան կարգավորման հարցում մեր մոտեցումները նույնական են։ Ես նույնպես կարծում եմ, որ հարցը վերջնականապես պետք է կարգավորվի ժողովրդի կամքին ու որոշմանը համապատասխան։
Ինչ վերաբերվում է որոշ ուժերի կողմից օրակարգ բերվող Արցախի ու Հայաստանի միավորման հարցին, ապա ասեմ, որ դա մեր բոլորիս երազանքն է։ Սակայն այս փուլում մենք չենք կարող “մարսել” նման որոշում և դա պետք է բոլորը ընկալեն և ցուցաբերեն խոհեմութկուն։
Ձեր դեպքում քաղաքական վերլուծաբանների մոտ որոշակի դիսոնանս է առաջանում։ Ձեզ դիտարկում են որպես Հայաստանում և Արցախում նախկին իշխսնությունը ներկայացնող քաղաքական գործիչ, բայց միևնույն ժամանակ դուք դարձել եք առաջին արցախցի գործիչներից մեկը, ով բացահայտ հայտարարել է Հայաստանի նոր իշխանություններին իր աջակցության մասին և շարունակում եք դա անել, այժմ ի՞նչ ուղեգծի եք հետևում Դուք դե ֆակտո:
Ես չեմ ներկայացնում ոչ անցյալ, ոչ էլ ներկա քաղաքական թիմը, ես անկախ քաղաքական գործիչ եմ՝ իմ ծրագրերով ու գաղափարներով։ Ես ունեմ հստակ, շատ իրական և շատ հավակնոտ սոցիալական ծրագիր։ Այն ավանդական և ժամանակակից սոցիալիզմի յուրօրինակ սինթեզ է։ Հնարավոր է, առաջին հայացքից այն դժվար իրագործելի է թվում, բայց ես վստահ եմ դրա իրագործելիության հարցում։ Սոցիալական երկիր դառնալու համար անհրաժեշտ է իրականացնել հասցեական սոցիալական քաղաքականություն կրթության, առողջապահության և բնակարանաշինության ոլորտներում։ Անհրաժեշտ է մշակել Արցախում սոցիալական արդարության հաստատման քարտեզ ։
Երկար տարիներ եղել եք Արցախի վարչապետ, ապա պետնախարար, ինչո՞ւ այդ ժամանակ չեք իրականացրել այդ ծրագրերը։
Որովհետև ես, լինելով վարչապետ և պետական նախարար, իրականացրել եմ նախագահ Բակո Սահակյանի սոցիալ-տնտեսական ծրագրերը։ Ես հասկանում եմ ձեր հարցի ենթատեքստը, ինձ հիմա էլ հաճախ են հարցնում, թե ինչու նախկինում չէին իրականացվում այդ ծրագրերը։ Պատասխանը մեկն է՝ նախկինում նման հնարավորություններ չեն եղել, հիմա դրանք կան։ Երբ ես ընդունեցի Արցախի բյուջեն, այն կազմում էր 32 մլրդ դրամ, հիմա այն հասել է 115 մլրդ դրամի, իշխանության գալու դեպքում ես մտադիր եմ երկու տարում այն հասցնել 145 մլրդ դրամի ։
Դուք հայտարարել եք, որ ընտրվելու դեպքում կիրականացնեք բոլորովին նոր՝ նախորդից տարբեր ուղեգիծ ... նշեք Ձեր նախընտրական ծրագրի հիմնական առաջնահերթությունները…
Առաջինը՝ դա անցում է լիովին անվճար առողջապահության՝ պետական ապահովագրական համակարգի ներդրման միջոցով, երկրորդ՝ հատուկ շեշտադրում կարվի արտոնյալ բնակարանային շինարարության վրա։ Ես ձեզ վստահեցնում եմ ՝ Արցախը վերածվելու է մեծ շինհրապարակի։ Ընդ որում, դա սենսացիոն ծրագիր կլինի։ Հայաստանում և Արցախում գործող հիփոթեքային ծրագրերը հիմնավորված են տնտեսապես, բայց ոչ՝ սոցիալապես ։ Այս մոդելի հիմքում սոցիալական ծրագրերի կապակցումն է նվազագույն սպառողական զամբյուղի հետ։ Այսինքն, եթե ընտանիքի եկամուտները չեն գերազանցում նվազագույն սպառողական զամբյուղը, ապա պետությունն առողջապահության, բնակարանային շինարարության և կրթության ոլորտներում կաջակցի այդ ընտանիքներին։ Այսօր Արցախում ընտանիքների 99 տոկոսն ընկնում է այդ կատեգորիայի տակ, և ստացվում է, որ նրանք բոլորն էլ կօգտվեն այդ արտոնություններից ։ Տարիների ընթացքում, երբ բնակչության եկամուտները կբարձրանան, կկրճատվի պետական օժանդակությունը, սակայն առաջիկա 4-5 տարիներին դա պետք չէ ակնկալել ։
Իսկ ի՞նչ կասեք ներդրումների վերաբերյալ, ի՞նչ ծրագրեր ունեք այս ոլորտում:
Մենք մշակել ենք բազմաթիվ նոր ներդրումային նախագծեր, որոնք կյանքի կկոչվեն մեր ներկայիս և նոր գործընկերների կողմից ։ Նրանց օժանդակությամբ մենք կկարողանանք իրականացնել նախանշված բոլոր ծրագրերը և ապահովել տնտեսական աճի բարձր տեմպեր։ Ես դրանում անգամ չեմ կասկածում։ Բայց սա երկկողմանի պրոցես է․ Արցախի կառավարության տնտեսական բարձր ցուցանիշներն են մեր երկիր ներգրավել նոր ներդրողների ։
Գուցե որոշ ներդրողների ուղղորդեք Հայաստա՞ն։
Ուժերի ներածին չափով մենք աջակցում ենք նաև Հայաստանի կառավարությանը։
Պարոն Հարությունյան, Հայաստանի և Արցախի իշխանությունների կողմից այս կամ այն թեկնածուին սատարելու մասին հայտարարություններ սպասվո՞ւմ են:
Ինչ վերաբերում է Արցախի նախագահին, ապա որքանով տեղյակ եմ, նա մտադիր չէ նման հայտարարությամբ հանդես գալ։ Բակո Սահակյանը մտադիր է հանդես գալ արդար եւ ժողովրդավարական ընտրությունների անցկացման երաշխավորի դերում:
Ինչ վերաբերում է Հայաստանի իշխանություններին, ապա այստեղ ամեն ինչ տրամաբանական է, վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը բավականին թափանցիկ ակնարկել է, որ Արցախի ժողովուրդը պետք է սատարի այն ուժերին, որոնք ի սկզբանե սատարել են ՀՀ լեգիտիմ իշխանություններին ։ Հասկանում եք ՝ Հայաստանում և Արցախում իշխանությունները չեն կարող տարբեր քաղաքական բևեռներ ներկայացնել։
Հիշենք 1991 թվականը, այն ժամանակ տեղի ունեցող գործընթացները...այն ժամանակ մեր կորուստները պայմանավորված էին հենց ՀՀ և ԼՂՀ իշխանությունների միջև եղած տարաձայնություններով։ Այդ պատճառով մենք կորցրեցինք Շահումյանը և Մարտակերտը ։
Պարոն Հարությունյան, ընտրություններում հաղթելու դեպքում ի՞նչ չափանիշներով եք մտադիր իրականացնել կադրային քաղաքականություն:
Նախ ՝ շեշտը պետք է դրվի այս կամ այն գործչի հասարակական հեղինակության, նրա իմիջի, վստահության վրա ։ Իհարկե, հաշվի է առնվելու նաև պրոֆեսիոնալիզմը։ Բայց ինձ համար առաջնային է լինելու հենց այդ գործչի նկատմամբ հանրային վստահության հարցը ։ Ամեն ինչ կանենք, որ հասարակությունը գոհ մնա մեր կադրային քաղաքականությունից։
Պարոն Հարությունյան, որպես Հայաստանի ներկայիս իշխանությունների կուրսի ջատագով, մտադի՞ր եք ձեր ընտրվելու դեպքում լայնածավալ պայքար ծավալել կոռուպցիայի դեմ, հետահայաց գործեր հարուցել կոռուպցիոն չարաշահումների վերաբերյալ:
Ոչ, Արցախում նման անհրաժեշտություն չկա։ Մեզ մոտ մշտապես իրականացվել է հակակոռուպցիոն կոշտ քաղաքականություն ։ Սակայն, այնուամենայնիվ, մենք մտադիր ենք խստացնել այն ։
Իսկ ի՞նչ կասեք անցումային արդարադատության վերաբերյալ։ Հայաստանում մտադիր են իրագործել այդ ինստիտուտը ։ Ինչպե՞ս կվարվեք Ձեր ընտրվելու դեպքում:
Նման անհրաժեշտություն Արցախում չեմ տեսնում։ Հայաստանում ռադիկալ բարեփոխումների անհրաժեշտություն կա, Արցախում՝ էվոլյուցիոն։
Եվ վերջում ... ինչպե՞ս եք գնահատում իրավիճակն առաջնագծում:
Այն ավելի քան կայուն է։
Արդյո՞ք ընտրությունները և նախընտրական մրցավազքը չեն անդրադառնա շփման գծում տիրող իրավիճակի վրա ։
Ճիշտն ասած ՝ իրավիճակն Արցախում քիչ է հետաքրքրում Բաքվին, նրանք իրենց գործողությունները պլանավորում են՝ Հայաստանում ընթացող գործընթացներին համաչափ։