Հինգշաբթի, 26 Հոկտեմբերի 2017 12:19

Արմինֆո. Արցախի հերոս, գեներալ-մայոր Արկադի Տեր-Թադևոսյանը /Կոմանդոս/ ԱրմԻնֆո-ին հարցազրույցում խոսում է Ադրբեջանի ներքին սպառնալիքների ու խնդիրների մասին՝ Արցախի և Հայաստանի սահմանին լարվածության արհեստական պահպանման համատեքստում: Գեներալը կիսվում է բանակային հրամանատարության կողմից հայկական պաշտպանական դիրքերի ամրապնդմանն ուղղված քայլերի տեսլականով, մեկնաբանում և հիմնավորում Ադրբեջանի ու Հայաստանի ԶՈւ սպառազինությունների վերջին գնումների տրամաբանությունը, խոսում Հայաստանում բանակաշինության իր տեսլականի մասին:

 

Ձեր կարծիքով, ինչի՞ մասին է վկայում «առաջնագծում զոհերից խուսափելու նպատակով լարվածոիթկամ թուլացման միջոցների» մասին նախագահների ժնևյան պայմանավորվածություններից հետո հայ զինծառայողի սպանությունը և Spike հրթիռներով հայկական դիրքերի ռմբակոծությունը:

 

Նախագահների ժնևյան հանդիպումից հետո հայ զինծառայողի սպանությունը և Spike հրթիռներով հայկական դիրքերի ռմբակոծությունը վկայում է Ադրբեջանի՝ տարեցտարի ավելացող ներքին լուրջ խնդիրների, մեր սահմաններին լարվածություն ստեղծելու և պահպանելու ցանկության մասին: Դա ծրագիր է, որից Իլհամ Ալիևն արդեն չի կարող նահանջել: Բոլորովին վերջերս հանդիպել եմ ներկայիս Ադրբեջանի տարածքում բնակվող թալիշական, այլ համայնքների ներկայացուցիչների հետ: Այդ հանդիպման արդյունքների համաձայն կարող եմ ասել, որ հարևան երկրում բնակվող էթնոսների ազգային ինքնագիտակցությունն աճում է: Եվ ժողովուրդների ինքնորոշման միջազգային իրավունքի իրացման դեպքերի աճը լրացուցիչ խթան է հաղորդում այդ գործընթացին: Դրա օրինակները բազմաթիվ են՝ Շոտլանդիա, Քուրդիստան, Կատալոնիա, այժմ արդեն Լոմբարդիա:

Վերջին ժամանակներս ականատես ենք լինում սեփական, ինքնուրույն պետություններ ստեղծելու ժողովուրդների ձգտման նոր ալիքի:  Աշխարհն Ադրբեջանական ԽՍՀ տարածքում այդ ժամանակ բնակվող հայերի ոչ այնքան լավ վիճակի մասին իմացավ՝ շնորհիվ այն բանի, որ ժամանակին հայությունը բարձրացրեց Արցախի խնդիրը:

Մենք այդ խնդիրը լուծեցինք: Կարծում եմ՝ այսօր ժամանակն է մտածել մեզ բարեկամ այլ ժողովուրդների վիճակի մասին, որոնք դեռ ստիպված են ապրել Ադրբեջանի կազմում: Կարող եմ ասել, որ ընդհանուր առմամբ կիսում եմ կատոլոնացիների, բասկերի, շոտլանդացիների անկախանալու ձգտումը, դա նույնիսկ անջատողականություն չէ, դա ավելի լավ և ավելի ազատ ապրելու ձգտում է: Ադրբեջանում բնակվող ժողովուրդների դեպքում ասել դա չենք կարող: Նրանց համար Ադրբեջանից  անջատվելու հարցը կյանքի ու մահվան խնդիր է, մարդիկ ցանկանում են վերադառնալ իրենց արմատներին, իրենց լեզվին, ապրեն այնպես, ինչպես ուզում են, այլ ոչ թե ծառայեն այդ ամենը ոտնահարող, իրենց բացարձակապես օտար դինաստիական ռեժիմին:  Ի հակակշիռ այդ ձգտումների, միտումների՝ Իլհամ Ալիևը հնարավոր ամեն բան անում է՝ փորձելով պահպանել երկրում կայունություն, փորձելով ժողովրդին համախմբել «թշնամի հայերի» դեմ պայքարի շուրջ: Այս առումով Հայաստանի և Արցախի հետ սահմանին մշտական լարվածությունն օդի պես անհրաժեշտ է Ալիևին: Արցախի և Հայաստանի հետ ցանկացած փոխզիջումային պայմանավորվածություն անձամբ Ալիևի համար հավասարազոր է ինքնասպանության, ավելին՝ ինքնաոչնչացման: Ցանկացած հայ զինծառայողի մահը մեզ համար ողբերգություն է:  Իսկ Ադրբեջանում, օրինակ, զոհված թալիշ զինվորի մարմինը տանում են հայրենք և ցուցադրում, որ նա ագրեսոր հայի ձեռքով է զոհվել: Նման սպեկուլյատիվ պրակտիկայի մասին ինձ պատմել են անձամբ թալիշները: Ադրբեջանական իշխանությունները նման կերպ են վարվում  մնացած 11 ազգային փոքրամասնությունների նկատմամբ՝ բացառությամբ, թերևս, հրեաների: Կարծում եմ՝ Ադրբեջանի ներսում աճող փոխադարձ թշնամությունը, վաղ թե ուշ, կքայքայի այդ պետությունը:

Հակառակորդի հետ շփման գծում տեսադիտարկման ժամանակակից համակարգերի ներդրումը լռեցրել է ադրբեջանցի զինվորականների դիվերսիոն ակտիվությունը: Գոյություն ունե՞ն արդյոք համակարգեր, մեխանիզմներ, որոնք կարող են «դիպուկահարների պատերազմի» զոհերի թիվը նվազագույնի հասցնել:  Արդյո՞ք քայլեր են ձեռնարկվում այդ ուղղությամբ:

ՀՀ Պաշտպանության նախարարությունում մեր զինվորական մասնագետների կողմից արդեն իրականացվում է շփման գծում, այսպես կոչված, սպառազինությունների հեռահար կառավարման համակարգերի ներդրման ծրագիր: Դա միակ ծրագիրը չէ, այսօր ներդրվում են այլ մեխանիզմներ, կառավարման Զորային համակարգեր, որոնք նախկինում բացակայել են: Հայտնաբերվել և շտկվում են շատ թերություններ: Այն, որ տեղի է ունենում առաջնագծի փուլային ամրապնդում, տեսանելի է նույնիսկ անզեն աչքով, նույնիսկ հակառակորդն է դա նկատում՝ չնայած, իհարկե, շատ բան գաղտնիության գրիֆ ունի: Տանկերի քանակությունն Ադրբեջանի մոտ արդեն գերազանցել է 500-ը և մոտենում է 600-ի, սակայն տանկերի համար վտանգավոր ուղղությունները, հատվածները դրանից չեն շատացել: Այդ պատճառով ժամանակակից ռազմական տեխնիկայով «թանգարանի» համալրումն ամենևին առավելություններ չի տալիս  Բաքվին՝ նկատի ունենալով մեր համարժեք արձագանքը վերջինիս հավաքածուի համալրմանը: Եվ դա պետք է հասկանալ ու հաշվի առնել:

 

Ճի՞շտ եմ հասկանում, որ տեխնիկայի որոշ տեսակներ, օրինակ՝ տանկեր, Բաքվի կողմից ձեռք են բերվում՝ ոչ միայն Արցախի և Հայաստանի դեմ կիրառման նպատակով:

 

Անշուշտ: Սպառազինության ձեռքբերումը, Ադրբեջանի՝ «երկաթով» հագեցվածությունը կարող է ձեռնտու լինել Թուրքիային, որոշ իրավիճակում՝ ԱՄՆ-ին: Ոչ ոք չի կարող բացառել երրորդ երկրի դեմ այդ սպառազինությունների կիրառման հնարավորությունը:

 

Օրինակ՝ Իրանի…

 

Իրանի և ոչ միայն Իրանի դեմ, որի հետ Թուրքիան այսօր տարածաշրջանային առաջատարության համար պայքար է մղում:  Հաշվի առնելով ՆԱՏՕ-ին Թուրքիայի անդամակցությունը՝ կանխագուշակել միջազգային հանրության համակրանքը այդ պայքարում դժվար չէ: Ըստ որում, ամենևին չեմ բացառում իրավիճակը, երբ Ռուսաստանից ձեռքբերված ադրբեջանական զենքը օգտագործվի հենց Ռուսաստանի դեմ: 2016 թ. ապրիլին, այսպես կոչված, «քառօրյա պատերազմի» ընթացքում մենք արդեն երրորդ երկրների կոնֆլիկտի ականատես, և, ցավոք, մասնակից դարձանք: Ապրիլին մենք նման կոնֆլիկտի զոհ դարձանք, դա պետք է հասկանալ և եզրակացություններ անել:

 

Ի՞նչ զինատեսակների ձեռքբերմանը կարող է ուղղված լինել հերթական «պաշտպանական» վարկը:

 

Ժամանակին խիստ շահագրգռված լինելով սպառազինության տեսակներից մեկով և իմ վերլուծության արդյունքները ներկայացնելով Պաշտպանության նախարարությունում՝ հաճելիորեն զարմացած է, որ այն արդեն ձեռք է բերվել: Այսինքն՝ աշխատանք տարվում է, և տարվում է ճիշտ ուղղությամկբ: Փառք Աստծու, որ մեր հրթիռներն այսօր թռչում են, նախկինում դրանք պարզապես հարյուրներով կուտակվում էին զինանոցներում: Այսօր դրանք օգտագործում են՝ մեր զինվորների մարտական պատրաստվածության մակարդակի բարձրացման համար: Ադրբեջանին շարքից հանելու, Բաքվին իր իսկ նախաձեռնած պատերազմից դուրս բերելու համար անհրաժեշտ է, որպեսզի ընդամենը 12 հայկական հրթիռ ադրբեջանական կողմի ճիշտ թիրախին դիպչի: Բաքվի նավթավերամշակման հսկայական գործարանը թիրախներից մեկն է միան: Մինգեչաուրի ՀԷԿ-ի ոչնչացումը գեներալը ճիշտ չի համարում: Այն կառուցվել է խորհրդային տարիներին, և բետոնի նման հաստ շերտը ճեղքելը բավական խնդրահարույց է: Շատ ավելի հեշտ և արդյունավետ է օգտագործել այդ նույն ամբարտակից սնուցվող ՀԷԿ-երի կասկադը: Դա միանշանակ կհանգեցնի Ադրբեջանի էներգահզորությունների 40-50-ի կորստի: Ուսումնասիրելով Հարավսլավիայում պատերազմների փորձը՝ կարող եմ ասել, որ հակամարտության կողմերի կորուստների մեծ մասը  ոչ թե հակառակորդի կողմից սպառազինության կիրառման, այլ՝ պատկերավոր ասած, «լարերի միակցման» հետևանքով է եղել:

 

Ձեր կարծիքով, բանակում առկա խնդիրներից ո՞րը պետք է որպես գերակայություն առանձնացնել՝ շուտափույթ լուծման նպատակով:

 

Բոլոր հնարավոր միջոցներով մարդկային գործոնի ուժեղացումը մեր բանակում №1 գերակայություն է: Այստեղ պետք է ընդունել և ընդգծել պաշտպանության նախկին նախարար Սեյրան Օհանյանի վաստակը, ով առանձնացրեց այդ գործոնը, աշխատանք սկսեց ոչ կանոնադրական հարաբերություններն արմատախիլ անելու, զինվոր-սերժանտ-սպա փոխհարաբերությունների ամրապնդման ուղղությամբ: 2016 թվականն ակնհայտորեն ապացուցեց բոլորիս զինվորին 2015 թ. տարվա մարդ հռչակելու ճշմարտացիությունը: Այդ աշխատանքն այսօր շարունակման և ամրապնդման կարիք ունի: Ոչ կանոնադրական հարաբերությունների խնդիրն, անշուշտ, լուծվում է, բայց, ցավոք, ընտանիքն առանց այլանդակի չի լինի: Մինչդեռ ջանադրաբար տարածվում, չափազանցվում է հենց նման այլանդակների գործունեության արդյունքները, իսկ այն ամեն լավը, ինչ կա բանակում, մնում է զորամասերի պատերի ներսում: Բոլոր դեպքերում, բոլոր պատերազմներում առաջին հարվածը միշտ իր վրա են վերցնում զինվորը, միջին օղակի հրամանատարները:

Այդ իսկ պատճառով զինվորին անհրաժեշտ է ուսուցանել, հագցնել, կերակրել, աշխատել նրա մարտական հմտությունների կատարելագործման ուղղությամբ: Առաջնագծում ամեն բան որոշում է զինվորը, մարդկային գործոնը, պաշտպանության խորքում դա անում են արդեն այլ ուժեր և ստորաբաժանումներ: Հենց մարդկային գործոնը,դրա ամրապնդումն էլ համարում եմ գլխավորը: 2016 թ. ապրիլը հանգեցրեց ադրբեջանական բանակում բազմաթիվ դասալիքների: Իսկ մեզ մոտ գործող բանակին միացան մեր տղաները Վրաստանից, Ռուսաստանից, Եվրոպայից, Ամերիկայից, ինչով մենք հպարտանում ենք: