Ուրբաթ, 26 Հունվարի 2024 13:12

Արմինֆո.Հայաստանի իշխանությունները, նախաձեռնելով սահմանադրական բարեփոխումներ, հրաժարվում են հայկական հետխորհրդային ազգային - պետական նախագծի արմատական հիմքերից և "երրորդ հանրապետության" քաղաքական ինքնությունից: Ռուս քաղաքագետ Սերգեյ Մարկեդոնովն այդպես է մեկնաբանել Հայաստանի սահմանադրությունն ամբողջությամբ փոխելու գործող իշխանությունների մտադրությունը։

 

Փորձագետը փաստել է, որ Հայաստանում սահմանադրական բարեփոխումների շուրջ քննարկումները լրացուցիչ ազդակներ են ստացել, ընդ որում ուշադրության կենտրոնում են հայտնվել ոչ թե ներքին փոփոխությունների խնդիրները, այլ հայկական արտաքին քաղաքական ինքնության հարցերը:

«ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանի խոսքով ՝ Ադրբեջանը որոշակի խնդիրներ է տեսնում Հայաստանի սահմանադրության և Անկախության հռչակագրի ձևակերպումներում: Ու, թեեւ նախարարը հայտարարել է, որ "խաղաղության մասին համաձայնագրի նախագծում Հայաստանի սահմանադրության մասին դրույթ չկա", պաշտոնական Բաքվի առարկությունների մասին հիշատակումը հասարակական - քաղաքական զգալի հետաքրքրություն է առաջացրել", - նշտել է Մարկեդոնովը։

 

Այս համատեքստում նա ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամաանքի վրա, որ 1990 թվականի օգոստոսի 23-ին Հայաստանի անկախության մասին հռչակագրի դրույթները նախկինում էլ դարձել են արտաքին քաղաքական քննարկումների առարկա։ "Այսօր" ֆուտբոլային դիվանագիտության" ժամանակներն արդեն հիմնովին մոռացվել են։ Մինչդեռ, այն բանից հետո, երբ 2010թ. հունվարի 12-ին Հայաստանի սահմանադրական դատարանը հայ-թուրքական արձանագրությունները ճանաչեց երկրի հիմնական օրենքին համապատասխան, Թուրքիայի ղեկավարությունը, փաստորեն, հրաժարվեց վավերացնել վերոնշյալ փաստաթուղթը: Նման որոշման առիթը հռչակագրի 11-րդ կետն էր, որը հիշատակում էր "Արեւմտյան Հայաստանը" (դրանում Անկարան տեսավ հայկական տարածքային պահանջների ցուցադրում):

Անցել են տարիներ, Ադրբեջանի և Հայաստանի հակամարտությունում արմատապես փոխվել է ռազմաքաղաքական ստատուս-քվոն, և ահա արդեն վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Հայաստանի անկախության հռչակագրի ընդունման 33-րդ տարեդարձի առթիվ իր շնորհավորական ուղերձում հատուկ ընդգծել է, որ "Հայկական ԽՍՀ-ի և Լեռնային Ղարաբաղի վերամիավորման" ակտի հիման վրա ժամանակին նոր հանրապետություն հռչակած փաստաթղթում ամրագրվել են "տարածաշրջանային միջավայրի հետ առճակատում" և "հարևանների հետ մշտական հակամարտություններ"։ Դրանից կարճ ժամանակ անց տեղի ունեցավ չճանաչված ԼՂՀ-ի (կամ Արցախի, ինչպես նախընտրում էին այն անվանել Հայաստանում) վերջնական կործանումն ու դե ֆակտո այդ կազմավորման հայաթափումը։ Նման պայմաններում Ադրբեջանը լրացուցիչ հաղթաթղթեր ստացավ այնպիսի խաղաղություն նախապատրաստելու համար, որը կապահովեր նրա բացառիկ շահերը ինչպես կովկասյան տարածաշրջանում, այնպես էլ միջազգային ասպարեզում", - նկատել է ռուս քաղաքագետը ։

 

Ընդ որում, նա ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ հռչակագրի եւ Հայաստանի հիմնական օրենքի հարցի նշանակությունը չպետք է սահմանափակել միայն աշխարհաքաղաքական ձեւաչափով եւ, առաջին հերթին, վերաբերում է հայկական հետխորհրդային ազգային-պետական նախագծի հիմնարար հիմքերին եւ "երրորդ հանրապետության" քաղաքական ինքնությանը:

 

"Լեռնային Ղարաբաղի հայերի ինքնորոշման համար պայքարը 1980-ական թվականների վերջից եւ երկար ժամանակ եղել է Հայաստանի ազգային-պետականաշինության քվինտեսենցիան: Ժամանակին հենց "միացումը", այսինքն՝ "սեփական Արցախի" համար պայքարը կոտրեց կոմունիստական - այլախոհական երկփեղկվածությունը ՀԽՍՀ-ում և Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզում (ԼՂԻՄ), այն միավորեց կուսակցական-տնտեսական նոմենկլատուրայի ներկայացուցիչներին և "հակասովետականներին"։ Դրանով Հայաստանի անկախության ճանապարհը տարբերվում էր և վրացական, և Մերձբալթյան նախագծերից ։ Դրա հիմքում ոչ թե "խորհրդային կայսրության" դեմ պայքարն էր, այլ ՀԽՍՀ+ԼՂԻՄ բանաձևով պետություն ստեղծելու գաղափարը՝ հայկական էթնոսի շահերն ու գոյատևումն ապահովելու համար ", - հավելել է Մարկեդոնովը։

 

Նրա խոսքով ՝ այսօր աշխարհը տեսնում է հայկական քաղաքական վերնախավի հրաժարում այդ հիմնարար նպատակից ։ Ընդ որում, Նիկոլ Փաշինյանի և նրա թիմի նախաձեռնություններն ինչպես միջազգային ասպարեզում, այնպես էլ երկրի ներսում չեն առաջացնում բողոքի հզոր ընդդիմադիր շարժում, ինչը խիստ հակադրվում է զանգվածային ելույթներից աճած ուշ և հետխորհրդային Հայաստանի քաղաքական մշակույթին: "Այս առումով հարց է առաջանում, թե ինչ ծավալներով և մասշտաբներով է տեղի ունենալու "ապաղարաբաղացումը" ։ Միամտություն է ենթադրել, որ արտաքին քաղաքական աննախադեպ զիջումները ոչ մի կերպ չեն անդրադառնա ներքին և նույնական գործընթացների վրա։ Հատկապես, երբ էթնոքաղաքական հակամարտությունը երկրի համար համակարգաստեղծ բնույթ է կրում։

Շատ հաճախ "ապաղարաբաղացման" գործընթացը համեմատում են Սերբիայի համար Կոսովոյի կորստի խնդրի հետ ։ Սերբիայի ազգային նախագծի համար "ապակոսովացման" գործընթացն իսկապես արդեն շատ հեռու է գնացել։ Բայց կա մի նրբերանգ. Բելգրադը մինչ օրս չի ճանաչում նախկին սերբական ինքնավար մարզի անկախությունը։ Իսկ Երևանը պաշտոնապես ճանաչել է Բաքվի ինքնիշխանությունը Ղարաբաղի/Արցախի նկատմամբ։ Սատանայական տարբերություն",- եզրափակել է Մարկեդոնովը։