Արմինֆո. Այսօր՝ մայիսի 9-ին, Արցախի Հանրապետության նախագահ Սամվել Շահրամանյանն այցելել է <Եռաբլուր> զինվորական պանթեոն և ծաղկեպսակ դրել Հայրենիքի ազատության և անկախության համար իրենց կյանքը զոհաբերած հայորդիների քաջությունը հավերժացնող հուշապատին: Շահրամանյանին ուղեկցում էին Արցախի կառավարության անդամներ, Արցախի Ազգային ժողովի պատգամավորներ, հոգևորականներ, այդ թվում՝ Դադիվանքի վանահայր Հայր Հովհաննեսը:
Նշենք, որ 1992թ. մայիսի 8-ին սկսվեց Շուշիի ազատագրման "Հարսանիք լեռներում" գործողությունը, որի ընթացքում հայկական ինքնապաշտպանական զորքերը վերահսկողություն հաստատեցին Շուշի քաղաքի նկատմամբ, որը 1918 թվականին հայերի կոտորածից հետո բնակեցված էր հիմնականում ադրբեջանցիներով։ Խորհրդային շրջանում Շուշիի շրջանը միակն էր Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի (ԼՂԻՄ) հինգ շրջաններից, որտեղ ադրբեջանցիները կազմում էին բնակչության մեծամասնությունը (91,7 %, ըստ 1989թ.խորհրդային վերջին մարդահամարի տվյալների): Քաղաքում ապրում էր 17 հազար մարդ, որոնց 98% - ը ադրբեջանցիներ էին։
Շուշիի գրավումը հայկական զորքերի առաջին նշանակալի ռազմական հաղթանակն էր ղարաբաղյան հակամարտության ընթացքում։ Շուշիի ազատագրմամբ ղարաբաղյան շարժումը թևակոխեց որակապես նոր փուլ ՝ շրջադարձային պահ եղավ պատերազմում, և ԼՂՀ անկախությունը դարձավ առավել քան իրական։ Շուշիի ազատագրումը նաև տնտեսական անհրաժեշտություն ուներ։ Ճանապարհների ցամաքային և օդային շրջափակման, էլեկտրաէներգիայի, գազի և խմելու ջրի պակասի, ինչպես նաև Շուշիից Ստեփանակերտ և հարակից շրջաններ անվերջանալի ռմբակոծությունների պատճառով կաթվածահար էր եղել ողջ երկրի տնտեսությունը։ Շուշիի ազատագրման շնորհիվ զինաթափվեցին թշնամու բոլոր կրակակետերը, ինչպես նաև Ստեփանակերտի և հարակից շրջանների ռազմակայանները: Հակառակորդի կենդանի ուժը և տեխնիկան կրել են մեծ կորուստներ ։ Շուշիի ազատագրմանը հաջորդեց Լաչինի միջանցքի բացման ռազմական գործողությունը, որով ճեղքվեց ԼՂՀ շրջափակման օղակը, և ժողովրդի արհեստականորեն անջատված երկու հատվածները կրկին վերամիավորվեցին, բացվեց ԼՂՀ-ն և ՀՀ-ն կապող կյանքի ճանապարհը ։ Շուշիի ազատագրմամբ վերջնականապես ամրապնդվեց սեփական միջոցներով և ուժերով թշնամու հանդեպ հաղթանակի հավատը:
Շուշիի ազատագրման մարտերում հայկական կողմն ուներ 57 զոհ, հակառակորդը ՝ 250 - 300, 600-700 վիրավոր, 13 գերեվարված: Ելնելով Շուշիի ազատագրման պատմական կարևորությունից և Ղարաբաղյան պատերազմի ընթացքում նրա շրջադարձային նշանակությունից ' ԼՂՀ Ազգային ժողովը 1994 թվականին սահմանել է "Շուշիի ազատագրման համար" մեդալ: Մայիսի 9-ը ԼՂՀ-ում և ՀՀ-ում պաշտոնապես հայտարարվել է Շուշիի ազատագրման և հաղթանակի օր: Մայիսի 9-ին Արցախում և Հայաստանում նշվել է նաեւ ԼՂՀ պաշտպանության բանակի կազմավորման օրը: Շուշին Ադրբեջանին է հանձնվել 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին ՝ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում ռազմական գործողությունների դադարեցման մասին եռակողմ հայտարարության ստորագրման արդյունքում ։