Երկուշաբթի, 1 Ապրիլի 2024 21:55

Արմինֆո.Մինչև Խորհրդային Միության փլուզումը Հայաստանում ապրում էր մոտ 5 հազար հրեա ։ Երբ 1990-ականներին նրանց մեծ մասը հայրենադարձվեց, մնացին մի քանի հարյուր: Բայց Ուկրաինայի շուրջ պատերազմի սկսվելուց հետո Ռուսաստանից ռելոկանտների շատ մեծ ալիքը իր հետ Հայաստան բերեց նաև շատ հրեաների։ Մեր աչքի առաջ տեղի ունեցավ հրեական համայնքի երկրորդ ձևավորումը։ Այդ մասին detaly.co.il-ին հարցազրույցում հայտարարել է Իսրայելում Հայաստանի դեսպան Արման Հակոբյանը։

 

Նրա խոսքով ՝ այժմ Հայաստանում հրեական կյանքի վերածնունդ է նկատվում, և դա շատ ուշագրավ երևույթ է:

 

Նա նաև չի համաձայնել Հակադիֆամացիոն լիգայի (ADL) տվյալների հետ, որոնց համաձայն, 2023 թվականին Հայաստանում հակասեմական կարծրատիպերի և նախապաշարմունքների տարածվածության ինդեքսը կազմել է 58 տոկոս։ "Դրանք անհավանական թվեր են, նման բան չի կարող լինել ։ Ես այդ առիթով այցելել եմ ADL-ի Երուսաղեմի գրասենյակ, խոսել եմ նրանց մեթոդաբանության մասին։ Ես չեմ հավատում այդ տվյալների հավաստիությանը։ Այդ թվերն օբյեկտիվ չեն, քանի որ հակասեմականության աճի ֆոնին, որը մենք այժմ տեսնում ենք ողջ աշխարհում, Հայաստանը չի կարող լինել ամենահակասեմական երկրներից մեկը: Բայց ես կարող եմ նշել բացասական վերաբերմունքի երեք պատճառ: Դրանցից առաջինը իսրայելական սպառազինության մատակարարումն է Ադրբեջանին, ընդ որում, ոչ բոլորը, այլ հենց՝ մատակարարումները 2020 թվականի ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմի ժամանակ։ Սա խիստ քննադատական արձագանք առաջացրեց Հայաստանում, առավել եւս, որ մյուս երկրները, որոնք մինչ այդ զենք էին տալիս Ադրբեջանին, պատերազմի ժամանակ դադարեցրել էին մատակարարումները։ Միակ պետությունները, որոնք շարունակում էին զենք մատակարարել հենց մարտերի ժամանակ, մնացին Իսրայելն ու Թուրքիան ։

 

Երկրորդ գործոնը, որը շատ է վնասում իմիջին, այն է, որ Իսրայելը չի ճանաչում Հայոց ցեղասպանությունը, իսկ երբեմն էլ ժխտում է այն։

 

Երրորդ գործոնը Իսրայելում ուժեղացած հայատյացության դրսեւորումներն են։ Մասնավորապես, Երուսաղեմ ավերել են հայկական ռեստորանը Երուսաղեմի Հին քաղաքում, հարձակվել հայ հոգևորականության ներկայացուցիչների վրա, թքել հոգևորականների վրա", - նշել է դիվանագետը։

 

Նա նաև անդրադարձել է Հայաստանում Ռուսաստանի նկատմամբ վերաբերմունքի փոփոխության հարցին, արձանագրելով, որ որոշակի բարդություններ կան, բայց ոչ այնքան Ռուսաստանի, որքան Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) հանդեպ, որը չի կատարել պայմանագրով ստանձնած իր պարտավորությունները: "Հայաստանի մասնակցությունը դրան սառեցված է։ Չէ որ Ղազախստանին էլ կարող էին ասել՝ "դա ձեր ներքին գործն է"։ Խոսքը 2020 թվականի Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմի մասին չէր, ՀԱՊԿ-ից օգնություն էին խնդրում, երբ 2021 և 2022 թվականներին Ադրբեջանը օկուպացրեց բուն Հայաստանի տարածքները։ Այսօրվա դրությամբ սահմանի երկայնքով 31 բնակավայր գտնվում է օկուպացիայի տակ։ Օրինակ, հայտնի առողջարանային Ջարմուկ քաղաքում ադրբեջանական զորքերը մի քանի կիլոմետր առաջ են շարժվել դեպի հայկական տարածքի խորքը։ Եվ առայժմ ոչ մի պայմանով պատրաստ չենք ազատել այդ հողերը։ Սահմանազատման շուրջ դեռ բանակցություններ են ընթանում", - ընդգծել է Հայաստանի դեսպանը։

 

Դիվանագետը հավելել է, որ այժմ Ռուսաստանի "վարկանիշը" հայ հասարակության շրջանում այն չէ, ինչ չորս տարի առաջ էր։ "Որոշակի հիասթափություն կա Ռուսաստանի քաղաքականությունից, դա հայտնի է, դրա մասին խոսում են բոլորը։ Հայաստանն այժմ գտնվում է ինչպես իր արտաքին քաղաքականության, այնպես էլ պաշտպանական քաղաքականության դիվերսիֆիկացման շրջանում", - հավելել է դիվանագետը։

 

Անդրադառնալով Իսրայելի հետ հարաբերություններին՝ դեսպանը նշել է, որ պատերազմի (Գազայում) պատճառով ստիպված են եղել ժամանակավորապես դադարեցնել Իսրայելի հետ որոշ նախագծեր։ "Առևտրային կապերն այնքան էլ ուժեղ չեն, թեև Իսրայելի խանութներում կա և հայկական կոնյակ, և շատ համեղ կոմպոտներ։ Ընդհատվել է մեր երկրների միջև օդային հաղորդակցությունը, բայց մենք հույս ունենք, որ ապրիլին կամ մայիսին թռիչքները կվերսկսվեն, քանի որ ինքնաթիռները միշտ լիքն են, շատ ուխտավորներ են թռչում Երուսաղեմ։ Տեղի է ունեցել կոնֆլիկտաբանության վերաբերյալ համատեղ ուսանողական նստաշրջան՝ նախ Հայաստանում, ապա՝ Թել Ավիվի համալսարանում, որտեղ վաղուց գործում է հայագիտության կենտրոն:

 

Ցավոք, Իսրայելի պետությունը դեռևս դեսպանատուն չի բացել Հայաստանում։ Մեր տեսանկյունից դա մեծ խոչընդոտ է հարաբերությունների զարգացման համար։ Կա միայն ոչ ռեզիդենտ դեսպան, որը նախկինում աշխատում էր Թբիլիսիից, իսկ այժմ՝ Երուսաղեմից ։ Մենք կցանկանայինք տեսնել ձեր դեսպանատունը Երևանում։ Ես անընդհատ բարձրացնում եմ այդ հարցը։ Չէ որ Վրաստանում Իսրայելի դեսպանատուն կա, և Ադրբեջանում, և Թուրքիայում, և Միջին Ասիայի երկրներում՝ կա։ Իսկ Հայաստանում՝ ոչ։ Եվ անհասկանալի է, թե՝ ինչու", - ամփոփել է Իսրայելում Հայաստանի դեսպանը։