Երկուշաբթի, 25 Դեկտեմբերի 2023 09:35

Արմինֆո. Այսօր Հայաստանում տեղի է ունենում քաղաքական "դեկարաբախիզացիա"։ Նման կարծիք է հայտնել ռուս քաղաքագետ Սերգեյ Մարկեդոնովը։

Փորձագետն ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքին, որ անցնող տարվա ավարտին ղարաբաղյան թեման կրկին հայտնվել է մեդիադաշտում։ Մասնավորապես, չճանաչված ԼՂՀ առաջնորդներից վերջինը՝ Սամվել Շահրամանյանը, "հասարակական հիմունքով" իրենց պաշտոնները զբաղեցնող հանրապետական կառույցների "ղեկավարների" հետ հանդիպման ժամանակ հայտարարել է, որ Արցախի ինքնալուծարման մասին որևէ փաստաթուղթ գոյություն չունի։ Քաղաքագետը հավելել է, որ այս թեզը հնչեցրել է նաև Շահրամանյանի խորհրդական Վլադիմիր Գրիգորյանը՝ "Ազատություն"ռադիոկայանի հարցազրույցում: "Արցախի Հանրապետությունը, կառավարությունը և հանրապետության մյուս բոլոր մարմինները 2024 թվականից հետո կշարունակեն իրենց գործունեությունը", - եզրափակել է նա:

"Այսպիսով, ի՞նչ ենք մենք տեսնում: Աշխարհաքաղաքական նոր սենսացիայի ծնունդ, թե՞ լուծարված չճանաչված հանրապետության ղեկավարության կողմից ղարաբաղյան խնդիրը Հայաստանի ներսում կապիտալիզացնելու փորձեր: Սկսենք նրանից, որ "մեկուկես օր տևած պատերազմ" հատուկ գործողությունից հետո ԼՂՀ գոյության շարունակման հարցը բարձրացվել էր նաև նախկինում, բայց տեղեկատվական ռադարների վրա գրեթե չէր երևում։

2023 թվականի հոկտեմբերին Երեւանում Լեռնային Ղարաբաղի մշտական ներկայացուցչության մոտ բողոքի ակցիայի ժամանակ Շահրամանյանը հայտարարել էր. "ժողովրդի ստեղծած հանրապետությունը չի կարող լուծարվել որևէ փաստաթղթով"։ Նրա իսկ խոսքով՝ ԼՂՀ ինքնալուծարման մասին իր իսկ ստորագրած թուղթն ընդունվել է միայն ռազմական գործողությունների դադարեցման, զինվորականների ու խաղաղ մարդկանց կյանքերը պահպանելլու համար", - նշել է Մարկեդոնովը։

Այս առումով փորձագետը հարց է տվել. Արդյո՞ք սա նշանակում է, որ մենք նոր ռազմական հակամարտության եզրին ենք։ "Չէ որ, եթե ԼՂՀ ինքնալուծարում չի եղել, ապա մնում են (գոնե զուտ տեսականորեն) դրա կարգավիճակի հստակեցման խնդիրները։ Նշենք, որ ռազմական ճանապարհը տարիներ շարունակ եղել է նպատակներին հասնելու ամենաարագ և արդյունավետ միջոցը։ Եկեք չշտապենք հետեւություններ անել: Շահրամանյանի ծրագրով, հասկանալի է, Բաքվում շահագրգռված չեն։ Բայց պաշտոնական Երևանը նույնպես հիացած չէ դրանով։ Այժմ Հայաստանի ղեկավարությունն ավելի շատ խոսում է "Խաղաղության խաչմերուկ" նախագծի առաջ մղման մասին, որը հնարավոր չէ՝ Հայաստանի ու Ադրբեջանի դեպի նոր պատերազմ գլորվելու դեպքում։ Նոր ստատուս-քվոյի պայմաններում "նեո-ղարաբաղյան նախագիծը" արտաքին խաղացողների շրջանում էլ ակնհայտ հետաքրքրություն չունի", - հավելել է քաղաքագետը։

Մարկեդոնովը կարծում է, որ Լեռնային Ղարաբաղի հայաթափումը և նրա վերադարձը ադրբեջանական վերահսկողության տակ ազգային լուրջ վերք է: Ոչ միայն Ղարաբաղի հայերի, այլև երևանցիների, սփյուռքի հայերի համար:

"Այս համատեքստում ցանկացած "վտարանդի կաբինետի" ձևավորում ընկալվում է որպես "քաղաքական թերապիայի" անցկացում ։ Այդպիսին չի լինի Երևանում, կհայտնվի Սան Ֆրանցիսկոյում կամ Գլենդելում։ Չէ որ տարբեր տարիների եղել են Սերբական Կրաինայի Հանրապետության, Տիբեթի կամ Թամիլ Իլամի վտարանդի կառավարություններ։ Վերջնական հաջողության մոտավորապես նույն շանսերով, ինչ այսօր ունեն Շահրամանյանն ու համաախոհները: Սակայն ոչ մեկին չես կարող արգելել առիթի դեպքում հիշել հայտնի աղոթքը. "Հաջորդ տարի՝ վերականգնված Երուսաղեմում",- նշել է նա։

Ի դեպ, նրա ասելով, հոգեբանությունից բացի, կան նաեւ հասկանալի քաղաքական նկատառումներ ։ "Ժամանակները փոխվում են։ Եվ, ինչպես մեզ սովորեցրել է Կառլ Կլաուզևիցը, "նույնիսկ ամբողջ պատերազմի վերջնական, որոշիչ գործողությունը,ընդհանուր առմամբ, չի կարելի դիտարկել որպես բացարձակ մի բան, քանի որ պարտված երկիրը հաճախ դրանում տեսնում է միայն անցողիկ չարիք, որը հետագայում կարող է շտկվել հետագա, քաղաքական հարաբերությունների միջոցով": Այսօր Հայաստանում տեղի է ունենում քաղաքական "դեկարաբախիզացիա"։ Բայց ոչ բոլորն են համաձայն այդ թրենդի հետ, ինչպես Սերբիայում ՝ "դեկոսովիզացիայի" հետ ։ Նույնիսկ՝ եթե ստեղծվող դասավորությունը պարզ է առաջին դասարանցու համար: Եվ դրա համար էլ այդ թեման հայկական քաղաքականությունում կապիտալիզացնելու փորձեր տեղի կունենան ՝ դուր է գալիս դա ինչ-որ մեկին, թե անթաքույց գրգռվածություն է առաջացնում։ Առավել ևս, որ Սամվել Շահրամանյանը բարդագույն ճակատագիր ունի։ Նրա մասին, միեւնույն է ասելու են. "Այդ նա է ստորագրել",- եզրափակել է Մարկեդոնովը: