Երկուշաբթի, 9 Հոկտեմբերի 2023 13:13

Արմինֆո. Ռուսական խաղաղապահ զորակազմի ներկայությունը Լեռնային Ղարաբաղում պահանջված է, և հետագայում ևս անհրաժեշտ կլինի։ Այս մասին RBC-ին տված հարցազրույցում հայտարարել է Ռուսաստանի փոխարտգործնախարար Միխայիլ Գալուզինը, ով համակարգում է հարաբերությունները ԱՊՀ երկրների հետ։

 

Բաքվի, Երևանի և Մոսկվայի 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ի եռակողմ հայտարարության համաձայն, ռուսական խաղաղապահ զորախումբը տեղակայվել է Լեռնային Ղարաբաղի շփման գծի երկայնքով և Արցախը Հայաստանին կապող Քաշաթաղի (Լաչինի) միջանցքի երկայնքով ։ Այնտեղ է ուղարկվել 1960 զինծառայող ՝ հրաձգային զենքով, 90 զրահամեքենա և 380 միավոր ավտոմոբիլային և հատուկ տեխնիկա ։ Նրանց տեղակայման ժամկետը հինգ տարի է (մինչև 2025 թվականը); այն ինքնըստինքյան կշարունակվի, եթե հակամարտող կողմերից ոչ մեկը չպահանջի խաղաղապահների դուրսբերում տարածաշրջանից ։

 

Դիվանագետը հիշեցրել է, որ սեպտեմբերի 20-ին ռազմական գործողությունների դադարեցումը ձեռք է բերվել ռուսական խաղաղապահ զորակազմի միջնորդությամբ, որը տեղակայվել է Լեռնային Ղարաբաղում ՝ Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների եռակողմ պայմանավորվածությունների համաձայն: "Այսպիսով, Ռուսաստանը շարունակել է կատարել իր կարևորագույն կայունացնող դերը Հարավային Կովկասում ։ Սեպտեմբերի 20-ին ռազմական գործողությունների դադարեցումից հետո ռուսական խաղաղապահ զորակազմը կարևորագույն դեր է խաղացել Լեռնային Ղարաբաղի բնակիչներին մարդասիրական օգնություն ցուցաբերելու գործում, ներառյալ ՝ սննդի մատակարարումը, բժշկական օգնության ցուցաբերումը, ավելի քան հարյուր մարդկանց տարհանումը, որոնք վիրավորվել են Ղարաբաղի շրջաններից մեկի բենզալցակայանում տեղի ունեցած պայթյունի հետևանքով: Այսինքն, այն իրավիճակը, որը մենք տեսնում ենք հիմա, երբ չկան ռազմական գործողություններ, դա շատ առումներով Ռուսաստանի և նրա խաղաղապահ զորակազմի վաստակն է", - ընդգծել է նա ։

 

"Դրա հետ մեկտեղ, կարծում եմ, որ կոնֆլիկտային իրավիճակում վերջակետ դեռ դրված չէ ։ Եվ այստեղ արդիականություն է պահպանում Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների եռակողմ պայմանավորվածությունների համալիրը ։ Խոսքը գնում է այնպիսի կարևորագույն բաղադրիչների շուրջ պայմանավորվածությունների ձեռք բերման մասին, ինչպիսիք են Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև տրանսպորտային հաղորդակցությունների և տնտեսական կապերի ապաշրջափակումը, սահմանի դելիմիտացիան դրա հետագա սահմանազատմամբ, խաղաղության պայմանագրի ստորագրման և Ադրբեջանի և Հայաստանի հասարակական գործիչների, փորձագիտական հանրությունների, խորհրդարանականների միջև շփումների հաստատման մասին ։ Այս ամենը համալիրում պետք է հանգեցնի կարգավորման փոխընդունելի պայմանների, որոնք ամրագրվելու են ապագա պայմանագրում ։ Եվ Ռուսաստանը, որպես ազնիվ միջնորդ, որը գործընկերային և դաշնակցային հարաբերություններ ունի երկու երկրների հետ, կձգտի աջակցել, որպեսզի կայուն հավասարակշռված պայմանավորվածություններ ձեռք բերվեն մեր երկու հարևանների միջև", - շարունակել է նա ։

 

Անդրադառնալով Արցախի հայ բնակչության ելքին՝ Գալուզին նշել է, որ գետնի վրա իրավիճակը բավական շարժուն է։ "Ղարաբաղի շատ բնակիչներ իրենց համար ծանր որոշում են կայացրել լքել այդ վայրերը։ Բայց, միաժամանակ, ես ելնում եմ այն բանից, որ ռուսական խաղաղապահ զորակազմի առաքելությունը մնում է առավել քան պահանջված ։ Ռուսական խաղաղապահ զորախումբը հսկայական դեր է խաղացել, նախ ՝ սեպտեմբերի 20-ին հրադադարի հասնելու և Լեռնային Ղարաբաղի բնակիչներին Ղարաբաղից զանգվածային դուրս գալու փուլում օգնություն ցուցաբերելու հարցում ։ Մեր զինվորականներն ուղեկցել են տարհանման շարասյուներին ՝ ապահովելով կարգուկանոն և անվտանգություն ։ Ցավոք, մեր զինծառայողներից վեցը զոհվել են իրենց ծառայողական պարտքը կատարելիս ։ Մենք խորապես սգում ենք դրա համար", - ընդգծել է նա։

 

Բացի այդ, ռուս դիվանագետի խոսքով, Լեռնային Ղարաբաղի հայերի եւ Ադրբեջանի իշխանությունների ներկայացուցիչների միջեւ շփումներն ընթանում են նաեւ ռուսական խաղաղապահ զորակազմի հրամանատարության ներկայացուցիչների մասնակցությամբ: "Եվ Լեռնային Ղարաբաղում հետագա տեղավորման հետ կապված շատ բարդ հարցերի համալիրը նույնպես լուծվում է ղարաբաղահայության և Ադրբեջանի Հանրապետության իշխանությունների ներկայացուցիչների միջև ՝ ռուս խաղաղապահների աջակցությամբ։ Մեր զորախմբի դերը պահանջված է, և ես կարծում եմ, որ այն հետագայում ևս անհրաժեշտ կլինի ։ Նախ, մնում է այն հարցը, որ իրենց հանգիստ զգան Ղարաբաղի այն բնակիչները, որոնք մնացել են այնտեղ ։ Չի կարելի բացառել, որ այսօր Ղարաբաղից դուրս եկածներից որևէ մեկը ինչ-որ փուլում որոշում կայացնի վերադառնալ ։ Եվ խաղաղապահների առկայությունը այդ մարդկանց համար կդառնա հանգստության լրացուցիչ գործոն։ Այնպես որ, ես չէի ասի, որ Ղարաբաղում ռուսական խաղաղապահ զորակազմի գործունեությունն իրեն սպառել է ։ Հարցը, թե ինչպիսին կարող են լինել այդ զորակազմի հետագա գտնվելու եղանակները, քննարկվելու և որոշվելու է Մոսկվայի և Բաքվի միջև սահմանված խողովակներով", - շարունակել է նա։

 

Անդրադառնալով չճանաչված ԼՂՀ ղեկավարներից շատերի ձերբակալությանը և Ռուբեն Վարդանյանի մասին կոնկրետ արտահայտվելու խնդրանքին ՝ Գալուզինն ուշադրություն է հրավիրել, որ խոսքն, առաջին հերթին, Հայաստանի քաղաքացիների կամ այն մարդկանց մասին է, որոնք ինքնակամ հրաժարվել են Ռուսաստանի քաղաքացիությունից: "Այդ պատճառով այդ հարցերը պետք է լուծվեն, առաջին հերթին, Հայաստանի, որի քաղաքացիներն են այդ մարդիկ, եւ Ադրբեջանի իշխանությունների միջեւ։ Եվ ես կցանկանայի նաև ձեր ուշադրությունը հրավիրել այնպիսի կարևոր ասպեկտի վրա, որին ես չեմ անդրադարձել ։ Սա այն ասպեկտն է, որ ինչ-որ փուլում պաշտոնական Երևանը սկսել է խոսել այն մասին, որ ինքը ընդհանրապես ոչ մի կապ չունի Լեռնային Ղարաբաղի հայերի ճակատագրի հետ, և դրա հետ կապված բոլոր հարցերը պետք է լուծվեն ադրբեջանական իշխանությունների հետ ղարաբաղահայության ներկայացուցիչների երկխոսության շրջանակներում ։ Դա նույնպես, ցավոք, եղել է: Եվ ես ձեր ուշադրությունն եմ հրավիրում դրա վրա", - ընդգծել է նա։

 

Ճշտմանը, թե արդյոք Ռուսաստանը նախատեսում է օգնություն տրամադրել արցախցիներին, Գալուզինն ընդգծել է, որ Մոսկվան արդեն իսկ շատ լուրջ ջանքեր է գործադրում Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանված հայ փախստականներին մարդասիրական աջակցություն ցուցաբերելու համար, որոնք վերաբնակեցվել են:

"Նախ, հենց Ռուսաստանն էր այն երկիրը, որը ճանապարհ բացեց Ղարաբաղի հայ բնակչությանը  հումանիտար մատակարարումների համար՝ դեռևս սեպտեմբերի 19-ի դեպքերից առաջ ։ Այս պահի դրությամբ ռուսական խաղաղապահ զորախմբի կողմից Ղարաբաղի հայերին տրամադրվել է շուրջ 200 տոննա սննդամթերք և վառելիքաքսուքային նյութեր: "Ռոսսոտրուդնիչեստվոյի" կողմից ստեղծվել է օպերատիվ շտաբ Հայաստանի տարածքում, որի միջոցով իրականացվում է հումանիտար կարիքների մոնիթորինգ և անհետաձգելի մարդասիրական օգնության տրամադրում. Գորիսին մատակարարվել է մոտ 3 տոննա, Կապանին ՝ մոտ 1,5 տոննա: Պատրաստ են մոտ 10 տոննա մարդասիրական բեռներ, այդ թվում ՝ մանկական սնունդ, առաջին անհրաժեշտության իրեր, տաք հագուստ, բժիշկ Լիզայի հիմնադրամից և ռուսական այլ մասնագիտացված կազմակերպություններից: Հուսով ենք, որ այս օգնությունը շուտով կմատակարարվի:

Մոտ 20 տոննա մարդասիրական բեռ է մատակարարվել Վոլգոգրադի մարզի վարչակազմի գծով։ Ղարաբաղից փախստականներին օգնություն ցուցաբերելու գործում ակտիվ մասնակցություն ունի ռուսական գործարար համայնքը ։ Հոկտեմբերի 1-ից "Ռուսական երկաթուղիներ" ԲԲԸ-ն Հայաստանում էլեկտրագնացքներով անվճար փոխադրումներ է ապահովում հենց այդ կատեգորիայի քաղաքացիների համար ։ "Ռուսալ" կորպորացիան օգնում է այդ մարդկանց աշխատանքի տեղավորմանը ։ "Գազպրոմն" իր վրա է վերցրել Ղարաբաղից փախստական 600 ընտանիքի բնակարանով ապահովումն ու կոմունալ ծախսերը։ Մենք, բնականաբար, այստեղ կանգ չենք առնի, կշարունակենք այդ օգնությունը, կհայտարարենք, երբ պատրաստ լինենք ։ Եվ արձագանքելով ձեր հարցի առաջին մասին ՝ կցանկանայի ասել, որ մենք չենք ցուցադրում ինչ-որ թվեր դոլարով կամ այլ արտարժույթով։ Մենք ձգտում ենք չմոնետիզացնել բարին", - ամփոփել է Գալուզինը ։