Արմինֆո."Պոլիտէկոնոմիա" հետազոտական ինստիտուտի քաղաքական մեկնաբան Բենիամին Մաթևոսյանը մեկնաբանել է Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանի գիշերային հարցազրույցը և պատմել, թե ինչի մասին է վերջինս, իր կարծիքով, "արդյունավետորեն լռել":
Քաղաքագետը կարծում է, որ Հարությունյանի հարցազրույցից ակնհայտ է դարձել, որ Արցախի իշխանությունները (վստահաբար կարելի է ասել, որ այս հարցում էլ նման են ՀՀ իշխանություններին) ի վիճակի չեն կոմպետենտ և իրատեսորեն գնահատել Հայաստանի և Արցախի գլխին կախված սպառնալիքները, այլապես "Զանգեզուրի միջանցքի" մասին Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի 2021 թվականի դեկտեմբերի հայտարարությունները չէին ընկալվի որպես "բանակցային գործընթացում ՀՀ վրա ճնշման սովորական դրսևորում"։
"Բազմիցս ստիպված ենք եղել ասել, որ Հայաստանի քաղաքական էլիտայի ներկայացուցիչների ճնշող մեծամասնությունն իրենց էությամբ բնագետ են, և քանի դեռ նրանց չեն կանգնեցրել կատարված փաստի առջև, նրանք չեն կարող գնահատել սպառնալիքի մասշտաբը:
Հաշվի առնելով Հարությունյանի ասածը և 2020 թվականի պատերազմից հետո Արցախի իշխանությունների գործողությունները՝ կարելի է ասել, որ Լեռնային Ղարաբաղում էլ մենք տեսնում ենք "բնագետների գերիշխանություն", - նշել է քաղաքագետը։
Ընդ որում, փորձագետը փաստել է, որ անգամ Արայիկ Հարությունյանը, ով հարցազրույցի ժամանակ հասցրել է նաև շնորհակալություն հայտնել Փաշինյանին, թեև "իմիջիայլոց", սակայն խոստովանել է, որ Արցախի շրջափակումը Հայաստանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղը Ադրբեջանի մաս ճանաչելու հետևանք է:
"Նույնիսկ Արայիկ Հարությունյանը փաստացի ընդունում է, որ Արցախը հումանիտար աղետի հասցրած գործոններից մեկը հաղորդակցությունների ապաշրջափակման պայմանավորվածությունների խափանումն է", - փաստել է Մաթևոսյանը:
Ընդ որում, նա ուշադրություն է հրավիրել այն փաստի վրա, որ տարածաշրջանի անվտանգության նոր ճարտարապետության հիմքը եղել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի փաստաթուղթը, որը հիմնարար մակարդակում դրել է ինչպես ԼՂՀ գոյության ձևի հիմքերը ՝ "հանրապետության կարգավիճակի մասին հետաձգված քննարկումներով", ՌԴ-ից Արցախի ժողովրդի անվտանգության երաշխիքներով, այնպես էլ Երևանի և Բաքվի միջև կոոպերացիայի համակարգի կայացման հիմքերը, ինչն իր հերթին պետք է ընդունելի հիմք ստեղծեր կողմերի միջև սուր հարցերի հետագա քննարկման համար:
"Նիկոլ Փաշինյանին շատերը (առաջին հերթին՝ Ռուսաստանում իշխանության այն ճյուղը, որը համակարգում է Հարավային Կովկասի հարցերը) համարում էին այն քաղաքական գործիչը, որը կարող է ստանձնել նոյեմբերի 9-ի համաձայնագրի կետերը կյանքի կոչելու պարտավորությունները։ Սակայն, 2021 թվականի արտահերթ ընտրություններում հաղթանակ տանելով, Փաշինյանն սկսեց "աշխարհաքաղաքական հակադարձման" գործընթաց, որի արդյունքում ոչ միայն Ղարաբաղը ճանաչեց որպես Ադրբեջանի մաս, այլև հետագայում թե տնտեսական, թե ռազմական ու քաղաքական առումներով "կկտրի Հայաստանը ՌԴ-ից"։ Դա արվում է այն պարզ պատճառով, որ Փաշինյանը իրավիճակայնորեն հենվելով ռուսական իշխանության ճյուղերից մեկի վրա և նոր ժամկետով վերընտրվելով, ռազմավարական առումով ճիշտ որոշել է, որ նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթի բոլոր կետերն իրականացնելով, ՌԴ-ի համար այլևս ֆունկցիոնալ նշանակություն չի ունենա, ինչը կհանգեցնի նրա քաղաքական փոխակերպմանը՝ "պետության ղեկավարի" կարգավիճակից մինչև Վիկտոր Յանուկովիչի հարևանի, ինչն էլ հանգեցրել է արևմտյան բանակցային հարթակի առաջացման", - կարծում է քաղաքագետը։
Ընդ որում, Մաթևոսյանը կարծում է, թե Բաքվում, քաջ գիտակցելով, որ բացի ՌԴ-ից, ոչ ոք ի վիճակի չէ անվտանգության երաշխիքներ տալ ոչ ՀՀ-ին, ոչ էլ, առավել ևս, ԼՂՀ-ին, Բրյուսել/Վաշինգտոնում բանակցությունների յուրաքանչյուր փուլից հետո մեծացրել է իր ճնշումը պաշտոնական Երևանի վրա (հիշեք 2022 թվականի սեպտեմբերին Ջերմուկում մարտական գործողություններին նախորդած բրյուսելյան բանակցությունները), ինչն, արդյունքում, հանգեցրել է այն բանին, որ Փաշինյանի հրաժարումը 2020 թվականի փաստաթղթից բխող պայմանավորվածությունները կյանքի կոչելուց թեև երկարացրել Է նրա պաշտոնավարման ժամկետը Հայաստանում, բայց Արցախը դրել է ցեղասպանության, զտման գործողությունների շեմին, իսկ բուն Հայաստանը՝ Արցախի անկումից հետո պետականության փլուզման ։
"Հարությունյանի հարցազրույցն ընդամենը օղակ է 2020 թվականի աշնանը մեկնարկած սարսափելի իրադարձությունների շղթայում։ "Հայաստան-Ռուսաստան - Ադրբեջան" եռանկյունում նոյեմբերի 9-ի համաձայնագրի կետերի իրագործումից հրաժարվելը սպառնում է հենց Հայաստանի գոյությանը։ Բայց սա ոչ թե "հակահայկական դավադրության" դրսևորում է, այլ, ընդամենը, առանձին վերցրած անձանց գործողությունների տրամաբանական հետևանք՝ նրանց տոտալ լռության/անգործության պպպայմաններում, ովքեր ռեսուրսներ ունեն կանխելու վերը նշվածը", - եզրափակել է Մաթևոսյանը։