Arminfo.info



 Երեթշաբթի, 22 Մայիսի 2018 08:43
Դավիթ Ստեփանյան

Սմբատ Նասիբյան. Պետական մոտեցումը կարող է Հայաստանի տնտեսության թերությունները վերածել առավելությունների

Սմբատ Նասիբյան. Պետական մոտեցումը կարող է Հայաստանի տնտեսության թերությունները վերածել առավելությունների

Արմինֆո. Կոնվերս բանկի հիմնադիր», ՀՀ Կենտրոնական բանկի խորհրդի նախկին անդամ Սմբատ Նասիբյանը ԱրմԻնֆո գործակալության հետ հարցազրույցում շարունակում է խոսել (առաջին հարցազրույց) հայկական «թավշյա հեղափոխության» գույների ու զարգացման հնարավոր սցենարների մասին: Վերլուծում է երկրում տիրող ներքաղաքական իրավիճակը: Կիսվում է Հայաստանի տնտեսական խնդիրների ու դրանց լուծման իր սեփական տեսլականով:

 

Պրն. Նասիբյան, հայկական «թավշյա հեղափոխության» էյֆորիայի առաջին ալիքը, կարծես, նվազեց: Ի՞նչ սպառնալիքներ և ինչ հնարավորություննե՞ր են թաքնված դրա ներքո:

 

Հայաստանում, իմ կարծիքով, ավելի շատ ապստամբություն էր, քանի որ մենք դեռ չենք տեսնում նոր գաղափարներ և իրականացմանն ուղղղված հստակ ծրագրեր, ինչպես նաև անձանց: Ըստ դասականների, հեղափոխությունը հասարակությանը կտրում է իր առօրյաից, ոչնչացնում պետության և էլիտայի պահպանողական կառույցները, ծնում նոր գաղափարներ: Միևնույն ժամանակ, հեղափոխությունը հաճախ ոչնչացnում է ոչ միայն իշխող ռեժիմիը, այլև պետական ​​մեքենան, ընդհուպ մինչև պետականության կորուստ: Այս լույսի ներքո անհրաժեշտություն է դառնում ապստամբության իրական վեկտորների սահմանումը և գիտակցումը, թե ինչի շուրջ պետք է մոբիլիզացնել դրա հզոր դրական էներգիան: Մենք պետք է հասկանանք, որ ամեն ինչ այնքան էլ պարզ չէ, որ պարզ լուծումներ չեն լինում, որ ցանկացած հսկայական փոփոխության և բարեփոխման բանալին միայն հզոր պետականությունն է: Հեղափոխությունից հետո ստեծվող մոդելներից մեկն էլ ժողովրդավարության ստեղծումն է, երկրորդը՝ ռեժիմի փոխարինումը նոր տեսակի օլիգարխիայով, երրորդը`հեղափոխական բռնապետության հաստատումը: Կարճաժամկետ հեռանկարում, մինչև արտահերթ ընտրությունները, այս մոդելներից ոչ մեկը Հայաստանում չի դիտվում: Այս լույսի ներքո առաջնահերթ խնդիր է, թե ինչպես  կանցկացնենք ընտրությունները, ինչ ուժեր կմասնակցեն և ովքեր կհաղթեն: Այստեղ ես վտանգ ե տեսնում, որ ժողովրդավարական ընտրություններում կարող են հաղթել գյուղական շրջաններում հեղինակություն վայելող կուսակցությունները, որոնք լիովին ի վիճակի են դառնալ նոր օլիգարխիա և հաստատել է նոր բռնապետական կամ ավտորիտար ռեժիմ: Երկրորդ վտանգը հեղափոխական բռնապետության հաստատումն է: Կա է նաև հին օլիգարխիայի վերադարձն իշխանության հիմքերի վրա, կամ նորի ստեղծումը: Բայց կա նաև ժամանակակից, արդյունավետ պետություն հիմնելու ճանապարհը, այս կամ այն կուսակցության հետևողական, հստակ, ժամկետների առումով իրատեսական ծրագրի հիման վրա: Ծրագրի վրա, որի համար այդ կուսակցությունը պետք է պատասխանատվություն կրի իր ընտրողների առջև: Վախենում եմ, որ սա թերևս մեր վերջին հնարավորությունն է, քանի որ մեր հասարակությունը և, հետևաբար, պետությունը, հերթական հիասթափությանը կարող են և չդիմանալ:

 

Որո՞նք են նոր կառավարության առջև ծառացած հիմնական մարտահրավերները:

 

Հիմնական մարտահրավերը գաղափարների բացակայությունն է, քանի որ այդ դեպքում դրանք կարող են անխուսափելիորեն փոխարինվել մասնավոր շահերով, դառնալով անկայունության հզոր գործոն: Մեկ այլ կարևոր վտանգ է բարեփոխումների հնարավոր սեգմենտավորումը, առայժմ մենաշնորհված տնտեսությունը: Այստեղ անհրաժեշտ է հատուկ նշել էներգետիկ ռեսուրսների պակասը: Այնուամենայնիվ, նման սցենարը հնարավոր է կանխել, եթե պետությունն օգտագործի իր մենաշնորհային իրավունքը: Ի տարբերություն նախկին՝ ոչ լեգիտիմ ռեժիմի, հայկական նոր իշխանությունն այդ իրավունքով, ընդ որում, ինչպես օրինական, այնպես էլ բարոյական, օժտված է հասարակության աջակցության շնորհիվ: Այս առումով կարելի է մեջբերել նորվեգացի տնտեսագետ, պրոֆեսոր Էրիկ Ռայներտին. «Մի արեք այն, ինչ ձեզ ասում են ամերիկացիները, այլ արեք այն, ինչ ամերիկացիներն ինքներն են արել»:  ԱՄՆ-ում ցանկացած անօրինական գործողություն կամ հանրահավաք ճնշվում են ամենադաժան ձևով, բայց դա Պետդեպարտամենտին չի խանգարում խստորեն դատապարտել հակակառավարական ցույցերի ցանկացած ճնշում այլ երկրներում: ԱՄՆ-ի իշխանությունները դա պայմանավորում են սեփական հասարակության վստահության հանդեպ ունեցած լեգիտիմությունով, ինչը, ըստ էության, իրավունք է տալիս օրենքի ցանկացած խախտման դեպքում կիրառել կոշտ ուժ: Հետևաբար, խաղի կանոնները Հայաստանում պետք է հստակ և նույնը լինեն բոլորի համար: Թե օլիգարխների, և թե մնացած հասարակության համար: Եվ բոլորը պետք է իմանան, թե ինչ կարող է նրանց սպասվում այդ կանոնները խախտելու դեպքում:

 

Իսկ չե՞ք տեսնում պոպուլիստական ​​նկատառումներով որոշումներ կայացնելու վտանգը:

 

Ցավոք, նման վտանգն արդեն տեսանելի է: Նախկին իշխանությունները պետության ձևավորման ուղղությամբ որոշակի ճիշտ քայլեր ձեռնարկել են: Դրանց թվում են կենսաթոշակային կուտակային համակարգի ստեղծումը, ավտոմեքենաների և բժշկական ապահովագրության համակարգերը, թեկուզ այն տեսախցիկները, որոնք հետևում են երթևեկության կանոնների խախտումներին: Բայց ամբողջ խնդիր կայանում էր նրանում, որ այդ ամենն օգտագործվում էր սեփական հարստացման նպատակով: Այսինքն, այդ բոլոր մեխանիզմները պետք է շարունակեն աշխատել, պարզապես պետք է փոխել ստացված ֆինանսական միջոցների բաշխման վեկտորները: Մարդիկ պետք է հստակ իմանան, որ այդ միջոցները, ի վերջո, գնում են իրենց սեփական կարիքներին, պետք է իմանան, որ իրենց չեն թալանում:

 

58 հանրապետականների ներկայությունը խորհրդարանում, կարծես, այդ ամենի լավագույն օգնությունը չէ...

 

Իրոք, նրանց կողմից, միանշանակ, կա կառավարության գործունեությունը սաբոտաժի ենթարկելու վտանգը: Իսկ այդ սպառնալիքին հակազդելը և անվստահություն արտահայտելը պետք է տեղի ունենա ոչ թե պատուհանների տակ սպառնալիքներ բղավելով, այլ նրանց նկատմամբ իրավական մեխանիզմներ կիրառելով: Դա անելու համար նախ պետք է ուսումնասիրել, թե ինչպես և ինչ ճանապարհով այդ մարդիկ հայտնվել են իշխանության ղեկին, և ինչ հետքեր են թողել իրենց հետևից այս բոլոր տարիներին: Սա միակ ճանապարհն է, և այդ ճանապարհը պետք է հնարավորինս արագ անցնել, քանի որ այսօր քաղաքացիներն սպասում են արդյունքների: Օրինակ, հասարակությանն այնքան անցանկալի Երևանի քաղաքապետին պաշտոնանկ անել    պետք է ոչ թե փողոցային ճնշումների կամ բողոքի ակցիաների միջոցով, այլ օրենքի հոդվածների տարրական կիրառումով, ընդ որում՝ամենայն կոշտությամբ: Նման քրեական հոդվածներից մեկը կոչվում է՝ ապօրինի հարստացում, որը կարող է օգտագործվել պետական միլիոնատեր ​​պաշտոնյայի դեմ: Ես նույնպես լուրջ կասկածներ ունեմ մեր պաշտոնատար անձանց հարկային եկամուտների հռչակագրերի իրականությանը համապատասխանության առումով, հատկապես նրանց, ովքեր որպես իրենց եկամտի աղբյուր նշում են վարկային գործունեությունը: Այստեղ լեգիտիմ իշխանության իրավապահ մարմինների համար բացվում է լայն, չմշակված դաշտ, բացառապես օրենքի շրջանակներում: Պետության կառավարման գործառույթները, որոնք իրականացվում էին նախկին իշխանությունների կողմից, չափազանց թանկ էին նստում հասարակության վրա:

 

Իմ կարծիքով, խոսքը գնում է 1-ից մինչև 3 միլիարդ դոլարի տարեկան վարձավճարի մասին: Մինչդեռ, այդ գումարների պատշաճ օգտագգործումը լիովին բավարար կլիներ թեկուզ, պետական ​​ապարատի բնականոն գործունեությունն ապահովելու համար: Կարծում եմ, որ մենք պետք է պարզապես մոռանանք հանրապետականներին, քանի որ նրանք այլևս ներկայացուցչական ներուժ չունեն:

 

Բայց այնուամենայնիվ, հանրապետականներն այսօր արդեն փորձում են խաղալ Նիկոլ Փաշինյանից հասարակության բարձր ակնկալիքների վրա: Եվ դրան է միացել նրանց տրամադրության տակ դեռևս գտնվող ողջ քարոզչական մեքենան: Ինչո՞վ կարող է պատասսխանեռլ նոր կառավարությունը, եթե ոչ՝պոպուլիստական ​​որոշումներով:

 

Մեր ժողովրդին սովը փողոց դուրս չբերեց, հայն այն ազգն են, որը միշտ էլ կարողանում է ինչ-որ չափով իրեն կերակրել: Մարդիկ արդարություն փնտրելու համար դուրս եկան փողոց: Հետևաբար, այսօր նրանք նոր իշխանությունից ոչ թե հացը կամ շոուներ են ակնկալում, այլ օրենքի առաջ բոլորի հավասարություն և արդարություն: Նրանք օրենքի գերակայություն են ակնկալում բոլորի և ամեն ինչի վրա: Երկար տարիներ Հայաստանում, մարդու արժանապատվության ոտնահարման արդյունքում, ոմանց թույլ է տվել այն, ինչը թույլ չի տրվել մեծամասնությանը: Մի բուռ մարդիկ, օգտագործելով իշխանության կողմից տրված իրենց արտոնյալ դիրքը, տարիներ շարունակ իրար մեջ բաժանում էին միլիարդները, մնացած բնակիչությանը թողնելով թշվառ փշրանքները: Իսկ այսօր մարդիկ իշխանությունից ակնկալում են այս կամ այն դիրքին սեփական ուժեևով հասնելու իրավունք, բոլորի, այլ ոչ թե մի խումբ պայմանականորեն ընտրված մի բուռ մարդկանց համար: Հետևաբար, Փաշինյանը պետք է առաջին հերթին արմատախիլ անի անարդարությունը, հենվելով մեր հասարակության առողջ զանգվածի վրա, որը, փաստորեն, նրան բերեց իշխանության: Իսկական պետականություն ունենալու մեր հասարակության օրինական և սրված ծարավը պետք է հհագեցվի նոր կառավարության ծրագրային մոտեցման տեսքով: Հասարակությունը պետք է բացատրվի, որ հենց դա է նոր կառավարության հիմնական խնդիրը: Եվ հենց այդ ուղղությամբ էլ պետք է կաշխատի: Մարդիկ պետք է հստակ իմանան, թե ինչու պետք է աջակցեն Նիկոլ Փաշինյանին հետագայում: Դա համար նրանց պետք է բացատրել, որ որոշումները կայացվում են ռացիոնալ հիմքի վրա, և ոչ այն պատճառով, որ իշխանությունն ամենախելոքն է և կարող է իրենց փոխարեն ամեն ինչ որոշել:Դրա համար էլ հասարակությանը պետք է ներկայացվի լուծումների տարբերակները և դրանց ռիսկերը, նախքան նրանց ընդունումը:

 

Փաստորեն, Նիկոլ Փաշինյանն արդեն անում է դա, խստորեն քննադատվող անձանց միջոցով ...

 

Նրա այդ նախաձեռնությունը կարելի է միայն ողջունել: Բայց դա բավարար չէ, քանի որ վարչապետը չի կարող պատասխանատու լինել բոլորի համար, չի կարող լինել բոլոր բնագավառների փորձագետ: Հասարակության հետ խոսել, բացատրել իրավիճակը, հեռանկարները և ռիսկերը կարող են ոլորտների մասնագետները: Հայաստանի տնտեսությունն ու կառավարումն անարդյունավետ են և անբավարար, այդ կառավարման վարձը սարսափելի բարձր է և ոչ մրցունակ: Իսկ մրցունակ լինել, նույնիսկ ԵԱՏՄ մյուս երկրների հետ հարաբերություններում, հնարավոր է միայն Հայաստանի կառավարության արդյունավետության բարձրացման միջոցով: Ահա այնտեղ է թաքնված մեծ ներուժը: Ցավոք, պետք է ցրեմ հասարակության մեծ ակնկալիքները տնտեսության կտրուկ բեկումի առումով: Նույնիսկ իշխանություններն ունեն արտաքին նեերարկումների ակնկալիքներ:

Մինչդեռ, տեսանելի ապագայում, անձամբ ես, ներդրումների ներհոսքի կտրուկ աճ չեմ ակնկալում: Ներդրումների ներհոսք մենք կարող ենք ակնկալել միայն խաղի հստակ կանոնները սահմանելուց հետո, կառուցելով ժամանակակից պետություն, իր բոլոր ատրիբուտներով և տարրերով:

 

 

Պետություն, որը զուրկ կլինի հովանավորչական կառավարման և կլիենտիզմի դրսևորումներից: Այսօր շատերն են խոսում միլիարդավոր ներդրումների մասին, դրանք շատ մեծ թվեր են, որոնցով խաղալն ինձ այնքան էլ չի հրապուրում:

 

Սփյուռքում իշխանափոխությունը դիմավորեցին, կարծես, մեծ ոգևորությամբ: Ի՞նչ կարող եք ասել մեր հայրենակիցների համախառն ներդրումային ներուժի մասին, որը, ըստ որոշ գնահատականների, կազմում է 500 միլիարդ դոլար:

 

Իմ կարծիքով, այն պարզապես գոյություն չունի: Ինչ վերաբերում է 500 միլիարդ դոլարին, ապա եթե դրանք գոյություն ունեն, ապա Հայաստան հասսստատ չեն գա, չունենալով անհրաժեշտ պաշտպանություն: Մենք պետք է հասկանանք մի պարզ բան, որ սփյուռքի փողերը որևէ կերպ չեն տարբերվում մյուս հեջային ֆոնդերի, ներդրումային ընկերությունների, մասնավոր ներդրողների գումարներից: Համապատասխանաբար, Սփյուռքի ներդրումների տեղաբաշխման պայմանները նույնպես չեն կարող տարբերվել ընդունվածներից: Հետևաբար, իմ կարծիքով, այստեղ զգացմունքային ֆոնը բավականին ավելորդ է, իսկ  Սփյուռքը Հայաստանին կցուցաբերի միայն բարեգործական օգնություն: Եվ այս լույսի ներքո Հայաստանիօ համար ավելի լավ է գործ ունենալ խոշոր ներդրումային հեջային ֆոնդերի հետ, որոնք ունեն մեծ ռիսկեր ունեցող երկրներում ներդրումներ կատարելու փորձ:

 

«Ավգյան ախոռները», իրականում, վաղուց մաքրման կարիք ունեն: Նախկին իշխանությունների շնորհիվ դրանց մեջ, ի թիվս այլ բաների, կուտակվել են նաև միլիարդավոր դոլարների արտաքին պարտքեր: Ի՞նչպես եք պատկերացնում այս հարցի լուծումը: Միայն արտաքին պարտքի սպասարկման համար պահանջվում է մի քանի հարյուր միլիոն դոլար, և այդ գումարը տարեցտարի աճելու է:

 

2018 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ Հայաստանի՝պետության, կենտրոնական բանկի և մասնավոր հատվածի ընդհանուր արտաքին պարտքը հասել $ 10.5 մլրդ-ի: Եվ այդ  սարսափելի թիվը միայն Կարեն Կարապետյանի վարչապետության տարիներին ավելացավ $ 1.3 մլրդ-ով: Եվ այն հանգամանքը, որ $ 6 մլրդ է կազմում միայն կառավարության մասնաբաժինը ընդհանոր պարտքի գումարում, վկայում է այն մասին, որ մասնավոր հատվածի պարտքերն ու ռիսկերն էականորեն աճել են ինչը լրջորեն մտահոգում է: Պետական ​​պարտքը, համապատասխանաբար, բաղկացած է ազատ շուկայում տեղաբաշխված կարճաժամկետ պետական պարտատոմսերից, ինչպես նաև ԱՄՀ, ՀԲ, ԱԶԲ և այլոց ծրագրային արտոնյալ վարկերից: Պարտատոմսերի դիմաց վճարները ինչ-որ կերպ հետաձգել, որը կազմում է մոտ 1 մլրդ. դոլար, Հայաստանի չի կարող, քանի որ դա կնշանակի անվերապահ դեֆոլտ: Բայց մենք կարող ենք փորձել պայմանավորվել միջազգային ֆինանսական կազմակերպությունների հետ, Հայաստանին տրված ծրագրային վարկերի առումով: Ի վերջո, այդ բոլոր վարկերը տրամադրվել են համատեղ ծրագրերի իրականացման նպատակով, և վատ չէր լինի կրկին նստել և միասին գնահատել դրանց իրականացման արդյունավետությունը: Եվ եթե հանկարծ պարզվի, որ նախկին ռեժիմն այդ միջոցներն օգտագործել է անարդյունավետ, և նույնիսկ կատարել է «օտկատներ», այդ թվում նաև վարկառուներին, ապա լիովին հնարավոր կլինի փորձել հրաժարվել այդ միջոցների նկատմամբ պատասխանատվությունից: Ի վերջո, այդ հաստատությունները կարող էին նաև չտրամադրել այդ վարկերը, իսկ եթե տվել են, ապա դրանց իրականացումը պետք է առնվազն վերահսկեին:

 

Կամ գոնե փորձեին բաժանել դրանք ...

 

Իհարկե: Առավել բացասական սցենարի դեպքում պետք է փորձել ստուգել և գնահատել այս կամ այն ծրագրի արդյունավետությունը, օրինակ «Հյուսիս-Հարավ» ծրագրի, և ԱԶԲ կողմից անբարեխիղճ վերահսկողության հայտնաբերման դեպքում փորձել վերակազմավորել վարկը: Իսկ սա վերակավարկավորման հնարավոր մոդելներից միայն մեկն է:

 

Գնահատեք Հայաստանի տնտեսության չօգտագործված ներուժը: Այսօր ո՞ր ոլորտները կարող են զարգանալ:

 

Այստեղ հարկ է ընդհանուր գնահատական ​​տալ Հայաստանի ամբողջ տնտեսությանը, առաջին հերթին բացահայտելով առավելությունները մյուս երկրների նկատմամբ: Մենք անդամակցում ենք ԵԱՏՄ-ին, ունենք փոքր, համեմատաբար կրթված, միատարր, բավականաչափ շարժունակ բնակչություն: Կա տեխնիկական զարգացում, ինտերնետը տարածված է: Ի վերջո, Հայաստանում անվտանգ է և ինչ-որ առումներով Հայաստանում ապրելն ավելի հարմարավետ է, քան նույնիսկ Ֆրանսիայում: Հետևաբար, մենք պետք է այս առավելություններն առաջին հերթին փորձենք տեղափոխել մակրոտնտեսական «կալկայի» վրա և տեսնել, թե ինչ կստացվի: Հայաստանը մեծ երկիր չէ, հետևաբար, համեմատաբար հեշտ և արդյունավետ է փորձարկել տնտեսական ծրագրեր, ընդ որում՝ տրանսազգային կորպորացիաների մասնակցությամբ: Հայաստանում բավականին հեշտ է թեստային ռեժիմով կատարել նոր տեխնոլոգիաների փորձարկում, որոնք, հաջողության դեպքում, կարելի է տարածել մեծ շուկաներում: Ֆրանսիական «La poste» հետ իմ համագործակցության հիման վրա կարելի է ասել, որ դա շատ հնարավոր է: Այլ կերպ ասած, մենք տեսնում ենք, որ խնդրի ճիշտ ձևակերպման դեպքում մեր փոքրիկ շուկան, տնտեսության թերությունները կարող են վերածվել առավելության: Բայց միայն մեկ դեպքում, եթե լինի պետական ​​մոտեցման դրսևորում՝ բառացիորեն ամեն ինչում: Իսկ դրա համար Հայաստանում կա բավարար մարդկային ներուժ:

ԿԱՐԴԱԼ ԲՈԼՈՐ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Левон
Очень трезвая оценка касательно завышенных ожиданий от миллиардов диаспоры. Думается, что подобные оценки преобладают и в экспертной среде армянского общества. Хотелось бы, кроме прочего, спросить уважаемого г-на С. Насибяна относительно внутренней задолженности населения многочисленным банкам и прочим, о которой критически высказывался с избирательных трибун г-н Г. Царукян.
lena
Прочитала с большим интересом и уважением к Насибяну

ԱՎԵԼԱՑՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
Ներմուծեք թվանշաններն     

Նորություններ
Այս տեմպերով Այս տեմպերով "դեմարկացիան" կհասնի նաև Երևան. Փաշինյանը տավուշցիներին նշել է անհապաղ Ադրբեջանին 4 գյուղ հանձնելու անհրաժեշտությունը
Փաշինյանը, ինչպես ավելի վաղ խոստացել էր, հանդիպել է տավուշցիների հետ. հանդիպման մանրամասներն առայժմ չեն հաղորդվումՓաշինյանը, ինչպես ավելի վաղ խոստացել էր, հանդիպել է տավուշցիների հետ. հանդիպման մանրամասներն առայժմ չեն հաղորդվում
Ստոլտենբերգ. Թուրքիայի ԶՈՒ-ի հետ ադրբեջանական զինված ուժերի սերտ համագործակցությունն ամրապնդում է Ադրբեջան-ՆԱՏՕ հարաբերություններըՍտոլտենբերգ. Թուրքիայի ԶՈՒ-ի հետ ադրբեջանական զինված ուժերի սերտ համագործակցությունն ամրապնդում է Ադրբեջան-ՆԱՏՕ հարաբերությունները
ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար. Հայաստանն ու Ադրբեջանը տեւական հակամարտությունից հետո կայուն խաղաղության հասնելու հնարավորություն ունենՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար. Հայաստանն ու Ադրբեջանը տեւական հակամարտությունից հետո կայուն խաղաղության հասնելու հնարավորություն ունեն
Իրավապաշտպաններ. Միջազգային ատյաններում Ադրբեջանի դեմ Հայաստանի գանգատներից հրաժարումն անվերականգնելի վնաս կհասցնի Հայաստանի Հանրապետությանն ու հայ ժողովրդինԻրավապաշտպաններ. Միջազգային ատյաններում Ադրբեջանի դեմ Հայաստանի գանգատներից հրաժարումն անվերականգնելի վնաս կհասցնի Հայաստանի Հանրապետությանն ու հայ ժողովրդին
Արդշինբանկի քարտապանները կարող են ստանալ 10 % cashback   Արդշինբանկի քարտապանները կարող են ստանալ 10 % cashback  
Երևանում բուհերի շենքերը կմիավորվեն մեկ կազմակերպությունում և կհանձնվեն միջազգային հեղինակություն ունեցող ընկերության կառավարմանը. ՓաշինյանԵրևանում բուհերի շենքերը կմիավորվեն մեկ կազմակերպությունում և կհանձնվեն միջազգային հեղինակություն ունեցող ընկերության կառավարմանը. Փաշինյան
Հայաստանի ԿԸՀ ներկայացուցիչները հետևել են ԱՄՆ նախագահի նախնական ընտրություններինՀայաստանի ԿԸՀ ներկայացուցիչները հետևել են ԱՄՆ նախագահի նախնական ընտրություններին
Հնդիկ ժամանակակից գրող Արջուն Կրիշնա Լալը գիրք է հրատարակել Հայաստանում իր արկածների մասինՀնդիկ ժամանակակից գրող Արջուն Կրիշնա Լալը գիրք է հրատարակել Հայաստանում իր արկածների մասին
Հայաստանի ԱԳ նախարարը Ղազախստանի գործընկերոջը պատմել է հայ-ադրբեջանական կարգավորման գործընթացի վերջին զարգացումների մասինՀայաստանի ԱԳ նախարարը Ղազախստանի գործընկերոջը պատմել է հայ-ադրբեջանական կարգավորման գործընթացի վերջին զարգացումների մասին
Տավուշի նախկին ղեկավարը պետությանը կվերադարձնի ավելի քան 1,5 մլն դոլարՏավուշի նախկին ղեկավարը պետությանը կվերադարձնի ավելի քան 1,5 մլն դոլար
Ջո Բայդեն. ԱՄՆ-ը հանձնառու է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև տևական և արժանապատիվ խաղաղության հասնելունՋո Բայդեն. ԱՄՆ-ը հանձնառու է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև տևական և արժանապատիվ խաղաղության հասնելուն
ԱԳ նախարարի տեղակալ. Հայ-հնդկական հարաբերությունների զարգացման խորացումն ու առաջընթացը Հայաստանի արտաքին քաղաքական առաջնահերթություններից էԱԳ նախարարի տեղակալ. Հայ-հնդկական հարաբերությունների զարգացման խորացումն ու առաջընթացը Հայաստանի արտաքին քաղաքական առաջնահերթություններից է
ՌԴ ԱԳՆ. Մոսկվան Երեւանի հետ հարաբերություններում ՌԴ ԱԳՆ. Մոսկվան Երեւանի հետ հարաբերություններում "ամրության ստուգում" է անցել
Զախարովա. ՀԱՊԿ-ից Հայաստանի հնարավոր դուրս գալը պետք է հիմնված լինի  երկրի իրական կարիքների, այլ ոչ թե Արևմուտքի հետ Զախարովա. ՀԱՊԿ-ից Հայաստանի հնարավոր դուրս գալը պետք է հիմնված լինի երկրի իրական կարիքների, այլ ոչ թե Արևմուտքի հետ "սիրախաղի" վրա
Ալիևը հավաստիացնում է. այսօր տարածաշրջանն ավելի մոտ է աշխարհին, քան երբևէԱլիևը հավաստիացնում է. այսօր տարածաշրջանն ավելի մոտ է աշխարհին, քան երբևէ
Երեք տխուր պատմություն զեղծարարների մասինԵրեք տխուր պատմություն զեղծարարների մասին
Եվրոթերմ ընկերության պարտատոմսերը ցուցակվել են Հայաստանի ֆոնդային բորսայումԵվրոթերմ ընկերության պարտատոմսերը ցուցակվել են Հայաստանի ֆոնդային բորսայում
Պարույր Հովհաննիսյան. ԵՄ-ի հետ Հայաստանի վիզային ռեժիմի դյուրացման հարցում հետընթաց էՊարույր Հովհաննիսյան. ԵՄ-ի հետ Հայաստանի վիզային ռեժիմի դյուրացման հարցում հետընթաց է
Ընդդիմությանն արգելվում է ծանոթանալ Ադրբեջանի հետ պայմանագրի տարբերակին. պատգամավորԸնդդիմությանն արգելվում է ծանոթանալ Ադրբեջանի հետ պայմանագրի տարբերակին. պատգամավոր
Ստոլտենբերգ. ՆԱՏՕ-ն 2023 թվականին ձգտել է ավելի ամուր գործընկերային հարաբերություններ պահպանել Հայաստանի և Ադրբեջանի հետՍտոլտենբերգ. ՆԱՏՕ-ն 2023 թվականին ձգտել է ավելի ամուր գործընկերային հարաբերություններ պահպանել Հայաստանի և Ադրբեջանի հետ
Պետեր Ստանո. Հայաստանը կարող է Եվրամիությանն անդամակցելու հայտ ներկայացնելՊետեր Ստանո. Հայաստանը կարող է Եվրամիությանն անդամակցելու հայտ ներկայացնել
Ադրբեջանցիները ոչնչացրել են օկուպացված Արցախի Ծար գյուղում գտնվող 13-րդ դարի խաչքարըԱդրբեջանցիները ոչնչացրել են օկուպացված Արցախի Ծար գյուղում գտնվող 13-րդ դարի խաչքարը
Զատուլին. Հայաստան-ԵՄ հարաբերությունների ամրապնդումը կպահանջի ԵԱՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցության վերանայումԶատուլին. Հայաստան-ԵՄ հարաբերությունների ամրապնդումը կպահանջի ԵԱՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցության վերանայում
Հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման հիմնարար սկզբունքները մնացել են անփոփոխ. ԱԳՆՀայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման հիմնարար սկզբունքները մնացել են անփոփոխ. ԱԳՆ
Ընդդիմադիր. Հայաստանի կառավարությունը տապալել է իր ծրագիրը, այդ թվում ՝ ՀԱՊԿ գծովԸնդդիմադիր. Հայաստանի կառավարությունը տապալել է իր ծրագիրը, այդ թվում ՝ ՀԱՊԿ գծով
Ֆիդանը հավաստիացնում է. Ի հայտ է եկել Հարավային Կովկասը խաղաղության և կայունության տարածաշրջանի վերածելու հիանալի հնարավորությունՖիդանը հավաստիացնում է. Ի հայտ է եկել Հարավային Կովկասը խաղաղության և կայունության տարածաշրջանի վերածելու հիանալի հնարավորություն
ՀՀ ԱԳՆ ղեկավար. Մենք Տավուշի մարզի գյուղերն Ադրբեջանին հանձնելու շուրջ բանակցություններ չենք վարումՀՀ ԱԳՆ ղեկավար. Մենք Տավուշի մարզի գյուղերն Ադրբեջանին հանձնելու շուրջ բանակցություններ չենք վարում
ՀՀ ԱԳՆ. տարածքային ամբողջականության փոխադարձ ճանաչման հարցում Երևանի և Բաքվի միջև փոխըմբռնումն այսօր ավելի մեծ է, քան մեկ ամիս առաջՀՀ ԱԳՆ. տարածքային ամբողջականության փոխադարձ ճանաչման հարցում Երևանի և Բաքվի միջև փոխըմբռնումն այսօր ավելի մեծ է, քան մեկ ամիս առաջ
Արամ Ավետիսն իր 4-րդ գիրքը նվիրել է Արցախյան 44-օրյա պատերազմինԱրամ Ավետիսն իր 4-րդ գիրքը նվիրել է Արցախյան 44-օրյա պատերազմին
Մարսելում տեղի է ունեցել Սողոմոն Թեհլիրյանի հուշարձանի հանդիսավոր բացումըՄարսելում տեղի է ունեցել Սողոմոն Թեհլիրյանի հուշարձանի հանդիսավոր բացումը
"Նիկոլ դավաճան". ՀՅԴ-ի ակցիան՝ Լոս Անջելեսում Հայաստանի հյուպատոսության շենքի դիմաց
Փորձագետ. Իրանի եւ Ադրբեջանի միջեւ կոնֆլիկտը կանխորոշված է, խնդիրը ժամանակի եւ ներգրավվող ուժերի կազմի մեջ էՓորձագետ. Իրանի եւ Ադրբեջանի միջեւ կոնֆլիկտը կանխորոշված է, խնդիրը ժամանակի եւ ներգրավվող ուժերի կազմի մեջ է
Վարդգես Սուրենյանցի Վարդգես Սուրենյանցի "Սալոմե" գլուխգործոցը վերադառնում է Ազգային պատկերասրահ
Մուրադ Մերզուկին՝ Մուրադ Մերզուկին՝ "Նռան գույնը" ներկայացման մասին. "Ես հավատարիմ եմ մնացել Փարաջանովի վիզուալ մտածողությանը, բայց, միևնույն ժամանակ, պահպանել եմ իմ անձնական մեծ ազատությունը"
ՀՀ մշտական ներկայացուցիչ. ՄԱԿ-ը և ԱԽ-ը դեռ պետք է ընդունեն հայերի նկատմամբ Ադրբեջանի իրականացրած խախտումների լրջությունը և մտածեն դրանք կանխելու անկարողության մասինՀՀ մշտական ներկայացուցիչ. ՄԱԿ-ը և ԱԽ-ը դեռ պետք է ընդունեն հայերի նկատմամբ Ադրբեջանի իրականացրած խախտումների լրջությունը և մտածեն դրանք կանխելու անկարողության մասին
Գեներալ. Հայկական կողմին պարտադրում են հայ-ադրբեջանական սահմանի արագ սահմանազատումԳեներալ. Հայկական կողմին պարտադրում են հայ-ադրբեջանական սահմանի արագ սահմանազատում
Միրզոյանը ողջունել է նախօրեին Եվրախորհրդարանի ընդունած բանաձևըՄիրզոյանը ողջունել է նախօրեին Եվրախորհրդարանի ընդունած բանաձևը
Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ. Հույս ունենք, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանն այս տարվա նոյեմբերին կստորագրեն խաղաղության պայմանագիրըՄեծ Բրիտանիայի վարչապետ. Հույս ունենք, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանն այս տարվա նոյեմբերին կստորագրեն խաղաղության պայմանագիրը
Հնդկաստանի դեսպան. Հայաստանի հետ պաշտպանական ոլորտում համագործակցության զարգացումն ավելի ամուր հիմք է տվել երկկողմ հարաբերություններինՀնդկաստանի դեսպան. Հայաստանի հետ պաշտպանական ոլորտում համագործակցության զարգացումն ավելի ամուր հիմք է տվել երկկողմ հարաբերություններին
Լևոն Ստեփանյանը չի բացառել Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև երկրում ռուս սահմանապահների  գտնվելու մասին պայմանագրի չեղարկումըԼևոն Ստեփանյանը չի բացառել Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև երկրում ռուս սահմանապահների  գտնվելու մասին պայմանագրի չեղարկումը
ԿԳՄՍՆ-ը Հայաստանի դպրոցներում ԿԳՄՍՆ-ը Հայաստանի դպրոցներում "Մարտական փառքի անկյունները" հեռացնելու վերաբերյալ որևէ հրաման չի արձակել
Նախարար.  պետական բուհերի խոշորացումն օրենքի պահանջ էՆախարար.  պետական բուհերի խոշորացումն օրենքի պահանջ է
Գեներալ. Գեներալ. "Զվարթնոց"-ից ռուս սահմանապահների դուրս բերման հարցը քաղաքականացվում է
Նախարար. նոր համակարգի կիրառման արդյունքում արդեն դուրս է գրվել ավելի քան 90 հազար էլեկտրոնային դեղատոմսՆախարար. նոր համակարգի կիրառման արդյունքում արդեն դուրս է գրվել ավելի քան 90 հազար էլեկտրոնային դեղատոմս
Երեխայի մահվան պատճառը պարզելու համար պետք է սպասել դատաբժշկական փորձաքննության արդյունքներին. նախարարԵրեխայի մահվան պատճառը պարզելու համար պետք է սպասել դատաբժշկական փորձաքննության արդյունքներին. նախարար
ԱԱԾ. անհրաժեշտ է Ադրբեջանի հետ բանակցություններ սկսել գերիների և անհետ կորածների հարցի շուրջԱԱԾ. անհրաժեշտ է Ադրբեջանի հետ բանակցություններ սկսել գերիների և անհետ կորածների հարցի շուրջ
Հայ թյուրքագետը Սյունիքի համար Նախիջևանի ճակատագիրն է կանխատեսումՀայ թյուրքագետը Սյունիքի համար Նախիջևանի ճակատագիրն է կանխատեսում
Հայաստանի ԱԳ փոխնախարարը վերահաստատել է Կայուն զարգացման նպատակների իրականացման Երևանի հանձնառությունըՀայաստանի ԱԳ փոխնախարարը վերահաստատել է Կայուն զարգացման նպատակների իրականացման Երևանի հանձնառությունը
Փաշինյանը լայն հանրային քննարկման կոչ է արել՝ Հայաստանի կողմից ԵՄ անդամի թեկնածուի կարգավիճակ ստանալու հայտ ներկայացնելու առնչությամբՓաշինյանը լայն հանրային քննարկման կոչ է արել՝ Հայաստանի կողմից ԵՄ անդամի թեկնածուի կարգավիճակ ստանալու հայտ ներկայացնելու առնչությամբ
Հայտարարություն. Առանց խոչընդոտների և միջազգային երաշխիքներով իր հազարամյակների հայրենիքում ազատ ապրելն Արցախի ժողովրդի անքակտելի իրավունքն էՀայտարարություն. Առանց խոչընդոտների և միջազգային երաշխիքներով իր հազարամյակների հայրենիքում ազատ ապրելն Արցախի ժողովրդի անքակտելի իրավունքն է
Ամերիկայի հայկական համագումարը հիասթափված է ֆինանսական օգնության չափից, որը Բայդենի վարչակազմն առաջարկում է տրամադրել Հայաստանին 2025 թվականինԱմերիկայի հայկական համագումարը հիասթափված է ֆինանսական օգնության չափից, որը Բայդենի վարչակազմն առաջարկում է տրամադրել Հայաստանին 2025 թվականին
ՊԵԿ-ը տեղեկացնում է առցանց խանութներից պատվերի ստացման նոր կարգի մասինՊԵԿ-ը տեղեկացնում է առցանց խանութներից պատվերի ստացման նոր կարգի մասին
ԱԺ խոսնակ. Հայաստանը մտադիր է ակտիվորեն աշխատել ԵՄ բանաձևի դրույթների իրագործման ուղղությամբԱԺ խոսնակ. Հայաստանը մտադիր է ակտիվորեն աշխատել ԵՄ բանաձևի դրույթների իրագործման ուղղությամբ
Եվրախորհրդարանն Ադրբեջանին կոչ է անում ազատ արձակել ադրբեջանական բանտերում պահվող Լեռնային Ղարաբաղի և Հայաստանի բոլոր բնակիչներինԵվրախորհրդարանն Ադրբեջանին կոչ է անում ազատ արձակել ադրբեջանական բանտերում պահվող Լեռնային Ղարաբաղի և Հայաստանի բոլոր բնակիչներին
Ապրիլի 15-ից Հայաստանում կմեկնարկեն պահեստազորայինների նոր եռամսյա հավաքներըԱպրիլի 15-ից Հայաստանում կմեկնարկեն պահեստազորայինների նոր եռամսյա հավաքները
Քննչական կոմիտեն հաղորդել է ահաբեկչության երկու դեպքի առնչվող գործի բացահայտման մասինՔննչական կոմիտեն հաղորդել է ահաբեկչության երկու դեպքի առնչվող գործի բացահայտման մասին
Եվրախորհրդարանը հավանություն է տվել բանաձևին, որով առաջարկվում է դիտարկել Հայաստանին ԵՄ անդամի թեկնածուի կարգավիճակ տալու հնարավորությունըԵվրախորհրդարանը հավանություն է տվել բանաձևին, որով առաջարկվում է դիտարկել Հայաստանին ԵՄ անդամի թեկնածուի կարգավիճակ տալու հնարավորությունը
Հայաստանը մտադիր է իր օրենսդրությունը համապատասխանեցնել ՄՔԴ պահանջներին. Արդարադատության նախարարությունՀայաստանը մտադիր է իր օրենսդրությունը համապատասխանեցնել ՄՔԴ պահանջներին. Արդարադատության նախարարություն
Արցախի տեղեկատվական շտաբը հայկական ԶԼՄ-ներին կոչ է արել զերծ մնալ Արցախի իշխանությունների վրա անհիմն հարձակումներիցԱրցախի տեղեկատվական շտաբը հայկական ԶԼՄ-ներին կոչ է արել զերծ մնալ Արցախի իշխանությունների վրա անհիմն հարձակումներից
Կարդալ ավելին




Մեկնաբանվողներ
ՌԴ ԱԳՆ. Մոսկվան Երեւանի հետ հարաբերություններում ՌԴ ԱԳՆ. Մոսկվան Երեւանի հետ հարաբերություններում "ամրության ստուգում" է անցել
Փաշինյան. արտաքին ուժերը նույնպես դրդել են Ղարաբաղում էթնիկ զտում կազմակերպող հիմնական ուժինՓաշինյան. արտաքին ուժերը նույնպես դրդել են Ղարաբաղում էթնիկ զտում կազմակերպող հիմնական ուժին
Նախկին քաղաքապետ. Մեր քաղաքական ուժը գնալու է ինստիտուցիոնալ լուծումների ճանապարհովՆախկին քաղաքապետ. Մեր քաղաքական ուժը գնալու է ինստիտուցիոնալ լուծումների ճանապարհով
Դաշնակիցներ, ուղեկիցներ և դաշինքների պատրանքներ. Մարկեդովնովը՝ Հայաստանի արտաքին քաղաքականության մասին՝ նոր իրողություններումԴաշնակիցներ, ուղեկիցներ և դաշինքների պատրանքներ. Մարկեդովնովը՝ Հայաստանի արտաքին քաղաքականության մասին՝ նոր իրողություններում
Քաղաքական գործիչ. ՌԴ-ի և ՀԱՊԿ-ի հետ դաշինքի խզումը և Երևանի կողմնորոշումը դեպի Արևմուտք կարող է կործանարար լինել Հայաստանի համարՔաղաքական գործիչ. ՌԴ-ի և ՀԱՊԿ-ի հետ դաշինքի խզումը և Երևանի կողմնորոշումը դեպի Արևմուտք կարող է կործանարար լինել Հայաստանի համար
Քաղաքական գործիչ. հայ ժողովուրդը պետք է ընտրություն կատարի պատերազմի և ՀՀ վարչապետի հրաժարականի միջևՔաղաքական գործիչ. հայ ժողովուրդը պետք է ընտրություն կատարի պատերազմի և ՀՀ վարչապետի հրաժարականի միջև
Անդրանիկ Թևանյան. Մայրաքաղաքի իշխանությունների կողմից տրանսպորտի թանկացումը հետապնդում է բացառապես գերշահույթ ստանալու նպատակԱնդրանիկ Թևանյան. Մայրաքաղաքի իշխանությունների կողմից տրանսպորտի թանկացումը հետապնդում է բացառապես գերշահույթ ստանալու նպատակ
ԵՄ-ը լրացուցիչ 5,5 մլն եվրո կտրամադրի Արցախից փախստականներին մարդասիրական օգնություն ցուցաբերելու համարԵՄ-ը լրացուցիչ 5,5 մլն եվրո կտրամադրի Արցախից փախստականներին մարդասիրական օգնություն ցուցաբերելու համար
Իտալիայի Կաստելանցա քաղաքում բացվել է իտալացի լուսանկարիչ Ռոբերտո Տրավանի «Լեռնային Ղարաբաղ, դավաճանված խաղաղությունը» լուսանկարների ցուցահանդեսըԻտալիայի Կաստելանցա քաղաքում բացվել է իտալացի լուսանկարիչ Ռոբերտո Տրավանի «Լեռնային Ղարաբաղ, դավաճանված խաղաղությունը» լուսանկարների ցուցահանդեսը
Հայաստանը հունվարի 26-ին ադրբեջանական կողմին է փոխանցել ականապատ դաշտերի նոր տեղեկամատյաններ. ԱԳՆ Հայաստանը հունվարի 26-ին ադրբեջանական կողմին է փոխանցել ականապատ դաշտերի նոր տեղեկամատյաններ. ԱԳՆ 
Իշխանական կուսակցության պատգամավոր. Եթե ինչ-որ մեկը ճանաչում է Հայոց ցեղասպանությունը, դա անում է բացառապես սեփական քաղաքական նկատառումներից ելնելովԻշխանական կուսակցության պատգամավոր. Եթե ինչ-որ մեկը ճանաչում է Հայոց ցեղասպանությունը, դա անում է բացառապես սեփական քաղաքական նկատառումներից ելնելով
Վրաստանի ԱԳ նախարարը Հայաստանին և Ադրբեջանին կրկին առաջարկել է բանակցությունների Թբիլիսյան հարթակՎրաստանի ԱԳ նախարարը Հայաստանին և Ադրբեջանին կրկին առաջարկել է բանակցությունների Թբիլիսյան հարթակ
Հայաստանը բժշկական մարդասիրական օգնություն է ուղարկել ՈւկրաինաՀայաստանը բժշկական մարդասիրական օգնություն է ուղարկել Ուկրաինա
ՌԴ դեսպանատուն. Խորապես վրդովված ենք ՌԴ դեսպանատուն. Խորապես վրդովված ենք "Պաշարված Լենինգրադի երեխաների" հուշարձանի մոտ ցինիկ սադրանքից և ակնկալում ենք մեղավորների պատասխանատվության ենթարկում
Հայաստանն ընթանում է պրոֆեսիոնալ բանակ ունենալու տրամաբանությամբ. ՓաշինյանՀայաստանն ընթանում է պրոֆեսիոնալ բանակ ունենալու տրամաբանությամբ. Փաշինյան