Փորձագետ. Հայաստանի մանրածախ շուկա Carrefour-ի մուտքի խնդիրը վկայում է հայրենական օլիգարխ-մենաշնորհատերերի երկչոտության մասին

 Շարունակվում են քննարկումները համաշխարհային խոշորագույն մանրածախ ցանցերից մեկի` ֆրանսիական Carrefour SA-ի հայկական շուկա մուտքի շուրջ: Այն հարցը, թե արդյոք Dalma Garden Mall առևտրի-զվարճալիքների կենտրոնում կբացվի Carrefour հիպերմարկետ, անհանգստացնում է ոչ միայն ԶԼՄ-ներին, այլև բազմաթիվ հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների, անկախ փորձագետների և կառավարող վերնախավին:

ՙԷկոնոմիկայի նախարարությունն իր լիազորությունների շրջանակում աջակցում է բոլոր խոշոր ներդրողներին: Հայաստանի շուկա Carrefour ցանցի մուտքին պետական մակարդակով ոչ ոք խոչընդոտ չի հարուցում՚, - նշել է Հայաստանի էկոնոմիկայի նախարարության գործարար միջավայրի բարելավման վարչության պետ Կարեն Վարդանյանը մարտի 29-ին մամուլի ասուլիսում: Նա ավելացրել է, որ Carrefour հիպերմարկետը, հնարավոր է, բացվի մինչև տարեվերջ: Էկոնոմիկայի նախարարության ներկայացուցիչը ժամկետների ձգձգումը բացատրում է բացառապես պայմանագրերի կնքմանը, տարածքի վարձակալությանն առնչվող գործարար բանակցությունների ընդհատմամբ: ՙCarrefour-ն արդեն Հայաստանում է և աշխատում է մեր երկրում բիզնեսի ծավալման ուղղությամբ՚, - ընդգծել է Վարդանյանը: Carrefour-ի մուտքը հայկական շուկա, նրա կարծիքով, դրականորեն կազդի մրցակցային միջավայրի, բիզնեսի մշակույթի և սպասարկման վրա: Վարդանյանը չի բացառել, որ ցանցում կվաճառվի նաև տեղական արտադրանք, կամ էլ Carrefourժը կզբաղվի հայկական արտադրության ապրանքների ներկայացմամբ արտասահմանում:

ԱԺ տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ, ՀՀԿ պատգամավոր Վարդան Այվազյանն իր հերթին տարակուսանք է հայտնել այն առնչությամբ, թե Carrefour SA-ի Հայաստան մուտքի հարցն  ինչու է այդքան հաճախ քննարկվում: ՙԽոսքը վերաբերում է ընդամենը նոր մանրածախ ցանցի, և անիմաստ է այն համեմատել ազգային կարևորություն ունեցող հարցերի հետ՚, - նշել է խորհրդարանականը: Նրա ասելով, նոր խաղացողի մուտքը, բնականաբար, մտահոգություն է հարուցում երկրի գործարար շրջանակներում, քանի որ հայկական ռիթեյլերներն ստիպված են լինելու մրցակցել համաշխարհային մասշտաբի փորձռառու գործընկերոջ հետ: Սակայն մի բան է շուկայի մասնակիցների արձագաննքը, այլ բան` օրենքը: ՙՀայաստանի օրենսդրությունը ներդրողին թույլ է տալիս 30 րոպեում գրանցել իր ֆիրման և սկսել աշխատանքը մեր երկրում՚, - ընդգծել է խորհրդարանականը: Նա հարց է տվել, թե ինչով կարելի է խոչընդոտել  օտարերկրյա ներդրողին բիզնես ծավալել Հայաստանում: Նրա հարցին պատասխանել է կառավարման բնագավառի փորձագետ  Հարություն Մեսրոպյանը. ՙԱնհեթեթ հարկերով: Եկեք այժ մոռանանք այն տեսլական, ստերիլ Հայաստանը, որի մասին մենք բոլորս երազում ենք. իրական Հայաստանը` դա անբաժան պետական իշխանությունն ու բիզնեսն է, ՙթղթե օրենքները՚ և առողջ շուկայական հարաբերությունների բացակայությունը՚, - նշել է փորձագետը: Նրա կարծիքով, ՙՀայաստանի մանրածախ շուկա Carrefour-ի մուտքի խնդիրը վկայում է հայրենական օլիգարխ-մենաշնորհատերերի երկչոտության մասին: Նրանք վախենում են ցանկացած մրցակցությունից, քանի որ սովոր չեն աշխատել շուկայի կանոններով, այլ սովոր են արտոնությունների և վարչական լծակների կիրառման, ուստի նրանց այդպես մտահոգում է Հայաստան Carrefour-ի մուտքի հեռանկարը՚:

ՙՄյուս կողմից, եթե պատկերացնենք, որ մեր շուկան մենաշնորհված չէ, և Carrefour-ն սկսում է աշխատել Հայաստանում, ինքնին տնտեսավարման  տեղական սուբյեկտներին պետության կողմից ՙպաշտպանության՚ հարց է ծագում՚, - կարծում է փորձագետը: Նրա կարծիքով, ցանկացած խոշոր խաղացողի ի հայտ գալիս այդ սուբյեկտների պաշտպանության հարցը միշտ պետք է բարձրացվի` որպես տնտեսական մրցակցության պաշտպանության միջոց, իսկ ՙօլիգարխներին պաշտպանելու հարկ չկա: Տեսնենք` արդյոք նրանք իրականում այդքան ՙկրուտոյ՚ են՚:

Քննարկման ընթացքում ելույթ է ունեցել նաև ֆրանսահայ ձեռներեց, ՙՓարիզյան սուրճ՚ ընկերության նախկին սեփականատեր Վալերի Աշխեն Գործունյանը: ՙՀայաստանում աշխատելու իմ փորձը ցույց է  տվել, որ երկրում օրենքները չեն գործում, իսկ գործարարները պետության կողմից պաշտպանված չեն՚:

Պատասխանելով այն հարցին թե արդյոք այդ ցանցը կարող է գերիշխող դիրք զբաղեցնել Հայաստանի մանրածախ շուկայում, Հայաստանի արդյունաբերողների և գործարարների (գործատուների) միության գործադիր տնօրեն Էդուարդ Կիրակոսյանը նշել է, որ դա միանգամայն հնարավոր է, եթե տեղական տնտեսավարող սուբյեկտներն իրենց համար համապատասխան հետևություններ չանեն և չբարելավեն իրենց մենեջմենթն ու իրենց ցանցերում սպասարկման որակը: ՙԱյդուհանդերձ, գերիշխող  դիրքի
չարաշահումը հանգեցնում է համապատասխան պատասխանատվության, և Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովը կոչված է կարգավորելու այդ հարցերը՚, - ընդգծել է Կիրակոսյանը:

Նշենք, որ որոշ ԶԼՄ-ներում շրջանառվող լուրերի համաձայւն, Dalma Garden Mall առևտրի կենտրոնի ղեկավարությունը` ի դեմս ձեռներեց Սամվել Կարապետյանի, այնուըմենայնիվ, չեղյալ է հայտարարել հիպերմարկետի համար առևտրային տարածքի վարձակալության շուրջ պայմանագիրը Carrefour եվրոպական մանրածախ ցանցի հետ: Իսկ այդ իրադարձության գլխավոր ՙմեղավորը՚ հայ օլիգրախ, առաջին անհրաժեշտության ապրանքներ ներմուծող, ՙԵրևան-Սիիթի՚ սուպեմարկետների ցանցի սեփականատեր Սամվել Աալեքսանյանն է: Dalma Garden Mall-ում այդ տեղեկատվությունը չեն մեկնաբանում, լռում են նաև Հայաստանում Carrefour ներկայացուցիչները: ԱրմԻնֆոյի հավաստի աղբյուրների համաձայն, Երևանում Carrefour հիպերմարկետը պետք է աշխատեր ԱՄԷ շուկայի խոշոր դիվելոփեր-ընկերության` Majid Al Futtaim Holding (MAF) ֆրանչայզինգի (վստահագրման) սկզբունքներով, որը Carrefour սուպերմարկետների ցանցի տարածաշրջանային վստահագրյալն է:

Նշենք, որ ֆրանսիական Carrefour խումբը խանութների թվով (ավելի քան 15 հազար) առաջին տեղն է զբաղեցնում Եվրոպայում և երկրորդը` աշխարհում: Carrefour հիպերմարկետների տեսականին ներառում է մինչև 80 հազար պարենային և ոչ պարենային ապրանքատեսակներ: Ցանցի անձնակազմի ընդհանուր թիվն անցնում է 400 հազարից: