Վերջին ժամանակներս Հայաստանում ավելի հաճախ է կարծիք հնչում, ըստ որի`ընդդիմադիր քաղաքական կուսակցությունների դեգրադացիայի պայմաններում, իրենց իրավունքների համար պայքար պետք է իրականացնի հասարակությունը`քաղաքացիական շարժումների միջոցով: Կցանկանայի իմանալ ընդդիմադիր քաղաքական գործչի կարծիքը հիշյալ տեսակետի և քաղաքացիական շարժումների վերաբերյալ...
Տարօրինակ զուգադիպությամբ, այսպես կոչված, քաղաքացիական շարժումների որոշ ներկայացուցիչների շատ հայտարարությունները, ըստ որոնց`ընդդիմությունը թույլ է և իշխանության է ձգտում բացառապես ժողովրդին կողոպտելու համար, համընկնում են իշխանության հայտարարությունների հետ: Որոշ դեպքերում իշխանությունը`ի դեմս հանրապետականների, հակափաստարկներ ունի ընդդիմության դեմ`ի դեմս ՀԱԿ-ի`պնդելով, թե ընտրությունները սովորել է կեղծել ներկայումս ընդդիմություն հանդիսացող նախորդ իշխանությունից: Եվ ՙԺառանգությունը՚ այս իմաստով միակ կուսակցությունն է, որի դեմ նման փաստարկներն անիմաստ են`հաշվի առնելով, որ կուսակցությունը երբեք իշխանության մաս չի կազմել: ՙԺառանգությունում՚ չկան թե’ միջին, թե’ առավել ևս խոշոր ձեռնարկատերեր, այնպես որ`բացառված է նաև շահերի ցանկացած բախում:
Հաշվի առնելով այդ անխոցելիությունը`իշխանություններին մնում է միայն ժամանակ առ ժամանակ մեղադրել մեզ ՙդրսից կառավարման՚ մեջ`չնայած նախագահի վերջին ընտրությունների արդյունքներից երևում է, որ հենց ՀՀԿ-ն է առաջին հերթին վկայակոչում ՙդրսի՚ կարծիքը: Հանրապետականների միակ փաստարկը Սերժ Սարգսյանի հաղթանակի օգտին մի շարք երկրների առաջնորդների կողմից փետրվարյան ընտրությունների արդյունքների ճանաչումն էր: Ըստ որում, նրանք նախընտրում են չհիշել այն մասին, որ ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ն Հայաստանի նախագահական ընտրությունների արդյունքների վերաբերյալ իր վերջնական զեկույցում հանրապետության իշխանություններին բնորոշել է որպես կուսակցապետություն: Մինչդեռ կուսակցապետության առկայությունն, ըստ էության, անհնար է դարձնում արդար, ազատ և թափանցիկ ընտրությունների անցկացումը:
Այդ դեպքում այդ ամենն ի՞նչ առնչություն ունի քաղաքացիական շարժումների հետ:
Ինստիտուցիոնալ առումով, այսպես կոչված, քաղաքացիական շարժումների կազմակերպիչներին ակնհայտորեն պետք չէ հեծանիվ հորինել: Քաղաքակիրթ աշխարհը վաղուց ապացուցել է, որ քաղաքական պայքարի լավագույն զենքը կուսակցություններն են, և այլ մեխանիզմներ գոյություն չունեն: Քաղաքացիական հասարակությունը, որպես կայացած ինստիտուտ, նույն զարգացած երկրներում այլ գործառույթներ է իրականացնում, որոնց համար մենք պայքարել և պայքարում ենք այսօր: Եվ, կարծում եմ, այդ ՙքաղաքացիական շարժումները, իրենց գործողություններում ամենևին ինքնուրույն չեն. վերջիններիս ուղղորդում և ֆինանսավորում են որոշակի քաղաքական ուժեր: Հաշվի առնելով, որ խոշոր քաղաքական կուսակցությունների կողմից մանր կուսակցությունների ֆինանսավորման փուլն արդեն անցել է. այն դերն ու գործառույթները, որոնք ավելի վաղ կատարել են այդ մանր կուսակցությունները, այժմ իրականացվում է իրենց ՙքաղաքացիական շարժումներ՚ կոչող մարդկանց խմբերի կողմից: Եվ այն, որ այդ մարդիկ, դեռ նոր ի հայտ գալով, քաղաքական կուսակցությունները և ինստիտուտները բնորոշում են որպես իրենց դարն ապրածներ, վկայում է այն մասին, որ նրանք ձգտում են ոչ թե իրենց կայացմանը, այլ ընդդիմության և, առաջին հերթին, ՙԺառանգության՚ դեմ սև PR-ի իրականացմանը: Ըստ որում, քաղաքական դաշտից քաղաքական կուսակցությունների դուրսմղմանն ուղղված նման գծի իրականացումը կարող է ընդամենը կարճաժամկետ, աննշան էֆեկտ ունենալ:
Ի՞նչ առնչություն են ունեցել քաղաքացիական շարժումները բողոքի ակցիաներին Արմավիրի մարզում, զոհված զինծառայողների ծնողների ակցիաներին և այլն:
Կարծում եմ` բոլոր վերջին բողոքի ակցիաներն Արմավիրի մարզում, զոհված զինծառայողների ծնողների ակցիաները և նույնիսկ գազի հետ կապված հուզումները տարերային բնույթ են կրել, և քաղաքացիական շարժումներն աննշան կապ են ունեցել դրան: Այդ շարժումների հայտարարությունները, ըստ որոնց`հենց իրենք են ակտիվացրել հասարակությունը, չի համապատասխանում իրականությանը: Հայ հասարակությունում խռովության օջախներ առաջացել են ժողովրդի համբերության բաժակը լցվելու պատճառով, այլ ոչ թե`ՙքաղաքացիական շարժումների՚ առաջնորդների կամքով:
Գազի թանկացման հետ կապված բողոքի ակցիաները նույնպե՞ս նույն շարքից են:
Կառավարության շենքի մոտ գազի նախատեսվող թանկացման հետ կապված բողոքի ակցիային մասնակցել են նաև ՙԺառանգության՚ անդամները, ինչն իրենց իրավունքների համար հասարակության պայքարին քաղաքական ուժերի մասնակցության հերթական վկայություն է: Եվ հենց քաղաքական կուսակցություններն են շարունակում մնալ համար մեկ զենքը քաղաքական ասպարեզում: Այսօր Հայաստանում իշխանությունից օբյեկտիվ դժգոհություն կա, և դա գիտեն բոլորը: Ըստ որում, բոլոր նրանք, ովքեր ուզում էին հեռանալ, արդեն հեռացել են, մնացածները կամ չեն ցանկանում, կամ չեն կարող լքել երկիրը: Եվ մարդկանց այդ զանգվածը, հասնելով կրիտիկական վիճակի, ստիպված է ըմբոստանալ, քանի որ այլընտրանք չունի: Եվ քաղաքական ուժերի խնդիրը և պարտքն է օգնել նրանց դրանում, ինչով էլ մենք, ըստ էության, զբաղվում ենք`քաղաքացիական ակտիվիստների օգնությամբ: Այսպիսով, կարելի է վստահորեն ասել, որ քաղաքացիական շարժումներ Հայաստանում, այդ հասկացության գլոբալ իմաստով, առայժմ չկան:
Սոցիալ-տնտեսական վերջին մարտահրավերները բավականին դժվար կացության մեջ են դնում իշխանությանը: Ի՞նչ ռեսուրսների միջոցով կարող է կառավարությունը լուծել ծագող խնդիրները:
Մշտապես առաջացող նոր խնդիրները կառավարությունը չի կարող լուծել: Առաջինը`այն ի վիճակի չէ դրանք լուծել, երկրորդ`չի ցանկանում դա անել, որքան էլ որ պնդի հակառակը: Երրորդ` էական հակասություններ կան հասարակության և իշխանության մեջ գտնվող մարդկանց նեղ շրջանակի շահերի միջև, որոնք էլ թույլ չեն տա լուծել ժողովրդին հուզող խնդիրները: Վերջապես, եթե անգամ կառավարության կողմից ինչ-որ միջոցառումներ իրականացվեն, ապա դրանք կլինեն միայն արտաքին նոր փոխառությունների հաշվին, ինչը չի կարող խնդրի լուծում հանդիսանալ: Արտաքին պարտքը շարունակում է աճել և ընդունել սպառնալի չափեր, իսկ իշխանությունը, ամենայն հավանականությամբ, դա չի կանգնեցնի: Այսինքն` իրավիճակից դուրս գալու համար սեփական շահերը չի զոհաբերի` հանուն մրցակցության ապահովման: Գազի սակագների մասնակի սուբսիդավորման վերաբերյալ կառավարության այդ նույն առաջարկը նույնպես անձամբ ինձ համար հանդիսանում է իրավիճակից դուրս գալու ամենաանընդունելի ելքը: Ինչպե՞ս կարելի է գազը հավասարաչափ սուբսիդավորել հազարավոր դոլարներով իր պալատը տաքացող միլիոնատիրոջ և իր մեկ սենյականոց բնակարանը մի քանի հազար դրամով տաքացնող կենսաթոշակառուի համար: Հետևաբար, նման աշխատաոճից ընդունելի արդյունքներ ակնկալելն անիմաստ է:
Գնահատեք ներքին ռեսուրսների հաշվին`եվրոբոնդերի թողարկման միջոցով, գազի բարձրացման 30%-ը սուբսիդավորելու`ՀՀ վարչապետի հնչեցրած գաղափարը…
ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի կողմից հրապարակված` եվրաբոնդերի թողարկման հաշվին գազի սակագների բարձրացման 30%-ը սուբսիդավորելու գաղափարը, ըստ էության, արտաքին պարտքի մեծացման հերթական քողարկումն է: Ըստ էության, մեխանիզմը նույնն է, մի փոքր փոփոխվել է միայն արտաքին տեսքը, քանի որ արտասահմանյան կազմակերպություններից Հայաստանը գումարները կվերցնի ոչ թե ուղղակի բանկերից, այլ կապիտալի միջազգային շուկայում շրջանառվելու նպատակով թողարկված արտարժութային պարտատոմսերի միջոցով:
Ձեր կարծիքով, ի՞նչ միտումներ է պարունակում Հայաստանում պարբերաբար սրվող իրավիճակը:
Այլ, Հայաստանից ավելի քաղաքակիրթ երկրներում նման սոցիալ-տնտեսական իրավիճակ ծագելու դեպքում` դա ուղիղ ճանապարհ կբացեր դեպի հեղափոխություն: Հարուստների և աղքատների եկամուտների միջև չորս, վեց անգամ հարաբերակցությունը համարվում է նորմալ, վեցից մինչև ութը` սպառնալի, իսկ ութից և ավելին` հեղափոխական: Հայաստանում, պաշտոնական տվյալների համաձայն, հարուստների և աղքատների եկամուտների միջև հարաբերակցությունը հասնում է քսանի` մեկի նկատմամբ: Իսկ եթե մենք դրան գումարենք ՙստվերը՚, ապա կստանանք ավելի մեծ տարբերություն: Հայաստանում պաշտոնապես բնակվում է 600 հազար աղքատ ընտանիք, մինչդեռ միջին եկամուտ ունեցող և հարուստ ընտանիքներն ընդամենը 100 հազար են: Այդպիսով, հանրապետությունում հեղափոխության համար նախադրյալներն ավելի քան բավականաչափ են, ընդ որում արդեն` բավականին երկար ժամանակ: Այլ հարց է, թե արդյոք այն կիրագործվի` հաշվի առնելով այդ ճանապարհին մի շարք խոչընդոտներ: Առաջին հերթին, հասկանալի չէ, թե արդյոք դրան պատրաստ է բուն հայ հասարակությունը: Անհասկանալի է, թե դեպի որ կողմ կաշխատեն արտաքին լծակները, քանի որ արտաքին գործընկերներն առայժմ միայն պաշտպանել և սատարում են իշխանություններին` Հայաստանի ազգային շահերի ոտնահարման հաշվին: Դրա համար իշխանություններն իրենց հերթին պատրաստակամություն են հայտնել Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հասնել ՙմադրիդյան սկզբունքների՚ հիման վրա, գնացել են ցյուրիխյան արձանագրությունների ստորագրման և, ընդհանրապես, սովորել են վիզ խոնարհել դրսից առա ջին իսկ կանչով` ի վնաս Հայաստանի ազգային շահերի: Չափազանց մեծ հարցեր է հարուցում ընդդիմության համախմբման հնարավորությունը: Համոզված եմ, որ այդ համախմբման դեպքում Հայաստանում կծագի միանգամայն նոր իրավիճակ, երբ իշխանությունները կհայտնվեն մի վիճակում, երբ քայլ անգամ չեն կարող կատարել առանց արտահերթ որոշումներ կայացնելու: Այդուհանդերձ, ԱՄՀ հայաստանյան առաքելության ղեկավար Մարկ Խորտոնի և Հայաստանում այդ կազմակերպության մշտական ներկայացուցիչ Գիերմո Թոլոսայի հայտարարությունը, որում նրանք իշխանություններին կոչ են արել վճռական և արմատական բարեփոխումներ իրականացնել, այդ համատեքստում բավականին ախտանշային է թվում իշխանությունների համար: Արտաքին մարտահրավերները, պայթյունավտանգ իրավիճակը մեզ շրջապատող տարածաշրջանում, Ղարաբաղյան հակամարտությունում. այդ ամենը կարող է դառնալ հանրապետությունում խռովության պատճառ: Չէի ցանկանա այդ մասին խոսել, սակայն վերջերս ծառայակցի ձեռքով զինծառայող Լյուքս Ստեփանյանի սպանվելու շուրջ իրավիճակի նման մեկ դեպքը կարող է կայծի դեր խաղալ: Այս անգամ իշխանություններին հաջողվեց չեզոքացնել այդ կայծը, սակայն արդյո՞ք նրանց կհաջողվի դա անել անվերջ. ահա թե որն է հարցը:
Political analyst: only way to change situation in Armenia is extraordinary parliamentary elections
Armenian general rules out any provocations on Armenian-Turkish border as long as Russian flag hoisted there 
Crossroads of Peace project divorced from reality 
Armenia could hardly join EU of recent years - Boris Navasardyan
Armenian authorities` actions evidence of country`s movement to elimination of statehood - expert 
Tavush movement returns our national dignity, Vazgen Manukyan
Nikol Pashinyan does not attend Victory Parade in Moscow either
May One procession to take place in Yerevan 
Tehran: foreign troops` presence in South Caucasus does not contribute to establishment of security, stability
Lavrov: Unilateral concessions by Armenian authorities make Armenia`s borders undefined
Armenia`s premier meets with residents of Berkaber
Rally in name of Armenian statehood starts in Voskepar 
No return to historical Armenia idea! Pashinyan calls on
Stark and unpleasant as it might be to the Washington establishment, that the best guarantors of Armenian security are Russia and Iran - The American Conservative
Armenian authorities` policy could affect country`s regional, international prospects - Russian MP
Armenia needs teams work of all active people - expert
Moscow "testing" its relations with Yerevan
Pashinyan: External forces also provoked main force organizing ethnic cleansing in Karabakh
