Ձեր կարծիքով, ի՞նչ միտումներ գոյություն ունեն Հարավային Կովկասի վրա ԱՄՆ և Եվրոպայի ազդեցության ընդլայնման ուղղությամբ: Ի՞նչ սցենարներով կարող եք կիսվել Հայաստանի ինտեգրման վեկտորի առավել հնարավոր ուղղության առնչությամբ:
Պատմականորեն Կովկասը դեպի իրեն է գրավել է այդ տարածաշրջանի խոշոր խաղացողների ուշադրությունը: ԽՍՀՄ փլուզումից հետո տարածաշրջանում ազդեցության համար պայքարը նոր թափ ստացավ: Եվ անմիջապես այն բանից հետո, երբ 1997 թվականին ԱՄՆ Կոնգրեսը Կովկասը հայտարարեց Միացյալ Նահանգների կենսականորեն կարևոր շահերի գոտի, ԱՄՆ-ը և ՆԱՏՕ-ի գծով վերջինիս դաշնակիցներն այդ տարածաշրջանից Ռուսաստանի դուրսմղման քաղաքականություն սկսեցին: Արդյունքում XXI դարի սկզբին Կովկասյան տարածաշրջանում նկատվեց ինչպես տարածաշրջանի երկրների, այնպես էլ Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի, ԵՄ, Թուրքիայի, Իրանի և այլ պետությունների, ռազմական ու տնտեսական միությունների քաղաքական և տնտեսական շահերի դիմակայություն: Սակայն, վերջին ժամանակներս Հարավային Կովկասում ԱՄՆ դանդաղընթաց քաղաքականության պայմաններում նկատելիորեն ակտիվացել է ԵՄ քաղաքականությունն այդ տարածաշրջանում: ՙԱրևելյան գործընկերության՚ երկկողմ ձևաչափի շրջանակներում Հարավային Կովկասի բոլոր երեք երկրները ակտիվ բանակցություններ են վարում ԵՄ հետ ասոցացման համաձայնագրերի կնքման շուրջ: Այդ համաձայնագրերը հարցերի ավելի լայն շրջանակ են ներառում և կոչված են նոր իրավական հիմք հանդիսանալ Հարավային Կովկասի երկրների և Բրյուսելի միջև փոխհարաբերություններում: Հայաստան-Եվրամիություն ընդլայնվող համագործակցությունը, կարծում եմ, կարող է Հայաստանի ինտեգրման արդյունավետ ուղղություն դառնալ: Սակայն, այդ հարցին հարկավոր է մոտենալ առանց ֆանատիզմի:ԵՄ-ին անդամակցություն Հայաստանին չի սպառնում, վստահ էլ չեմ, որ դա անհրաժեշտ է: Հետևաբար, հասկանալով, որ լիակատար եվրաինտեգրումը Հայաստանի համար դժվարհասանելի է`պետք է ընդունել, որ աշխարհաքաղաքական, տնտեսական և, վերջիվերջո, քաղաքական-իրավական կողմնորոշիչներն ավելի շուտ մատնացույց են անում նրան եվրասիական ուղղությունը:
ՆԱՏՕ-ն`ի դեմս Թուրքիայի, ազդում է Վրաստանի և Ադրբեջանի վրա: Հայաստանը ՀԱՊԿ անդամ է: Վրաստանը ձգտում է ՆԱՏՕ-ի անդամ դառնալ: Կարելի՞ է արդյոք նշել, որ Ռուսաստանի ազդեցությունը Հարավային Կովկասի վրա իրականացվում է միայն Հայաստանի հաշվին, իսկ ուժերի հավասարակշռությունը տեղափոխվում է դեպի ՆԱՏՕ-ի կողմը:
Իրոք, Ռուսաստանի ազդեցությունը Հարավային Կովկասում օբյեկտիվորեն նվազում է: Սակայն, հետկայսերական ամբիցիաներով առաջնորդվող Ռուսաստանը լի է կարճաժամկետ և միջինժամկետ հեռանկարում Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում կարևոր արտաքին խաղացող մնալու վճռականությամբ:
Կովկասն իր ազդեցության ոլորտ դիտարկող Մոսկվան խորապես շահագրգռված է տարածաշրջանում ՆԱՏՕ-ի ակտիվության նվազեցման հարցում: Հարավային Կովկասում ՆԱՏՕ-ի ազդեցության գոտու ընդլայնումը`դաշինքի կազմում Վրաստանի և Ադրբեջանի ընդունմամբ, ինչը մոտ ապագայում տեղի չի ունենա, և տարածաշրջանում ԱՄՆ և ՆԱՏՕ-ի զորակազմի և ռազմական ենթակառուցվածքի տարրերի տեղակայումը կհանգեցներ Ռուսաստանի համար կովկասյան ուղղությամբ իրավիճակի նկատելի բարդացման: Այդ թեման էլ ավելի արդիական է դարձել ԱՄՆ և Թուրքիայի միջև վերջինիս տարածքում ՆԱՏՕ-ի հակահրթիռային պաշտպանության տարրերի տեղակայման շուրջ պայմանավորվածության ձեռքբերումից հետո: Այդ քայլերի արդյունքում Մոսկվան, տարածաշրջանում ուժերի համեմատական հավասարակշռության պահպանման նպատակով, Թուրքիային սահմանակից Գյումրիի ռազմակայանի ուժեղացում է իրականացրել: Դա կարելի է գնահատել որպես Ռուսաստանի հարավային սահմանների անվտանգության ապահովման և արևմտյան ընդարձակման զսպման նպատակով ռազմահենադաշտի ստեղծման փորձ: Հայաստանն իր հերթին 102-րդ ռազմակայանը և ՀԱՊԿ պաշտպանության հակահրթիռային համակարգի մեջ իր ընդգրկվելն օգտագործելու է որպես իր ռազմական ներուժը մեծացնող Բաքվի դեմ զսպող գործոն և հաղթաթուղթ: Այս համատեքստում կարելի է կանխատեսել, որ Մոսկվան տեսանելի ապագայում շարունակելու է տարածաշրջանային ազդեցության համար պայքարը`ուժեղացնելով իր ռազմակայանների ռազմատեխնիկական ներուժը Հարավային Կովկասում, և փորձելով այդ կերպ վերափոխել Վրաստանի և Ադրբեջանի արևմտամետ քաղաքականությունը:
Ադրբեջանական ԶԼՄ-ները տեղեկատվություն են տարածել Ադրբեջանի կողմից Ռուսաստանի հետ նոր սպառազինությունների և ռազմական տեխնիկայի գնման շուրջ բոլոր բանակցությունները դադարեցնելու վերաբերյալ: Միաժամանակ նույն ԶԼՄ-ներում տեղեկատվություն է հայտնվել ՙեվրոպացի արտադրողների կողմից Հարավային Կովկասի երկրներիներին զենքի վաճառքի պայմանների անսպասելի մեղմացման՚ վերաբերյալ: Մտադի՞ր է արդյոք Իսրայելն օգտվել ստեղծված իրավիճակից`էլ ավելի մեծացնելով զենքի արտահանումն Ադրբեջան:
Այսօր Իսրայելն արդեն ռազմական սարքավորման բավականին խոշոր մատակարարումներ է իրականացնում Ադրբեջան, այդ պատճառով չեմ կարծում, թե ՙՀարավային Կովկասի երկրներին զենքի վաճառքի պայմանների անսպասելի մեղմացումը՚ ինչ-որ կերպ կազդի Ադրբեջանի հետ գոյություն ունեցող կամ նախատեսվող երկկողմ պայմանագրերի ծավալների վրա: Պետք է հիշել, որ դա առաջին հերթին միայն բիզնես է, իսկ հետո արդեն տարածաշրջանային ազդեցության հարցեր: Ադրբեջանը բավականաչափ գումար ունի, իսկ Իսրայելը բարձորակ ռազմական տեխնիկա է արտադրում: Այս համատեքստում, պետք է նաև նշել, որ Բաքուն սահմանափակումներ ունի ԱՄՆ-ից համանման գնումների հարցում`նկատի ունենալով Կոնգրեսի հայամետ անդամների դիմադրությունը: Ադրբեջանը սահմանափակ հնարավորություններ ունի նաև Ռուսաստանից իր գնումներում`Հայաստանի հետ վերջինիս դաշինքի պատճառով: Իսրայելի դեպքում նման խնդիրներ չկան:
Հայաստանը միջազգային հանրությունից պահանջում է Օսմանյան Թուրքիայում Հայոց ցեղասպանության փաստի ճանաչում: Ձեր կարծիքով, արդյո՞ք Ցեղասպանության միջազգային ճանաչմանն ուղղված Հայաստանի քաղաքականությունը ճիշտ քայլեր է հետապնդում, արդյո՞ք այն շտկումների, լրացումների կարիք ունի:
Հայաստանն արդարացիորեն միջազգային հանրությունից պահանջում է Օսմանյան կայսրությունում Հայոց ցեղասպանության փաստի ճանաչում: Եվ պետք է խոստովանել, որ այդ ողբերգության մասին պատմական հիշողության համար պայքարը տալիս է իր պտուղները: Հուսով եմ, որ Իսրայելը ևս ժամանակի ընթացքում կմիանա այն պետություններին, որոնք արդեն ճանաչել են Ցեղասպանության փաստը: Ռազմավարական առումով Հայաստանն ամեն բան ճիշտ է անում: Խոսելով մարտավարական քայլերի մասին`գուցե հարկավոր է մտածել Թուրքիայի հետ վարվելակերպի որոշակի շտկման մասին և փորձել օգտագործել պաղեստինցիների հետ շփման իսրայելական սկզբունքը: Հայ-թուրքական հարաբերությունների համար այդ սկզբունքը կարելի է շրջափոխել հետևյալ կերպ. բարիդրացիական առևտրատնտեսական հարաբերություններ զարգացնել Թուրքիայի հետ` կարծես չկա Ցեղասպանության ճանաչման չլուծված խնդիր: Թուրքիայից կոշտ կերպով Ցեղասպանության ճանաչում պահանջել`կարծես բացակայում են Թուրքիայի հետ գործարար հարաբերությունները: Իհարկե, այստեղ մեկ խնդիր կա`տանգո պարելու համար երկու հոգի է հարկավոր...
Վերջերս Իսրայելի ռազմաօդային ուժերի կողմից Սիրիայի տարածքին հասցված ավիահարվածները, համաձայն պաշտոնական վարկածի, իրականացվել են զենքի տեղափոխումը կանխելու նպատակով: Ձեր կարծիքով, իրականում ի՞նչ նպատակներ է հետապնդել այդ գործողությունը: Բաշար Ասադի կանխատեսելի վարչակարգի փոխարինումն ապակենտրոն խռովարարներով որքանո՞վ է համապատասխանում անվտանգության վերաբերյալ Իսրայելի պատկերացումներին:
Թել Ավիվը Սիրիայի հակամարտությանը չի միջամտում`մի շարք պատճառներով, որից մեկն այն է, որ սիրիական ընդդիմությունը, Բաշար Ասադի վարչակարգի տապալման դեպքում, հազիվ թե Իսրայելի ընկերը դառնա: Սիրիական դիմակայության սկզբում Իսրայելը գտնում էր, որ Ասադին հնարավոր չէ տապալել, և Երուսաղեմի համար ավելի լավ է, որ նա մնա իշխանության ղեկին: Վերջին տարվա ընթացքում մեզ մոտ հանգել են եզրակացության, որ Ասադը դատապարտված է, բայց ապստամբներին աջակցել չեն պատրաստվում`շարունակելով սպասման քաղաքականությունը: Այսօր թե’ Իրանի և ՙՀզբոլահի՚ դաշնակից Ասադի հաղթանակը, թե’ ապստամբների իշխանության գալը, ովքեր, հնարավոր է, ցանկանան հարձակվել Իսրայելի վրա, սիրիական հակամարտության ավարտման վատ սցենար է Իսրայելի համար: Այսօր պարզ է, որ Իսրայելը թույլ չի տա, որպեսզի ժամանակակից զենք հայտնվի ահաբեկչական կազմակերպությունների ձեռքում: Խոսելով վերջերս Իսրայելի ռազմաօդային ուժերի կողմից Սիրիայի տարածքին հասցված ավիահարվածների մասին`պետք է խոստովանել, որ դրանք, իրոք, հասցվել են`առաջին հերթին ՙՀզբոլահի՚ ձեռքում զենքի հայտնվելը կանխելու նպատակով: Բացի այդ, Իսրայելն իր հարվածով նախազգուշացրել է սիրիական հակամարտության բոլոր մասնակից կողմերին, որ քիմիական զենքի օգտագործման կամ այն ահաբեկիչների ձեռքը հանձնելու փորձերը կարող են ավելի մեծ մասշտաբի ողբերգության հանգեցնել, ինչը ցանկալի չէ ոչ ոքի համար:
Սիրիային С-300 զենիթահրթիռային համալիրների մատակարարումների վերաբերյալ Մոսկվայի որոշումը Թել Ավիվում որպես սպառնալիք է ընկալվում: Եվ Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուն անձամբ է փորձել համոզել Վլադիմիր Պուտինին հրաժարվել Սիրիային С-300-ի մատակարարումներից: Ձեր կարծիքով, ինչպիսի՞ն կարող է լինել այդ իրավիճակի կարգավորումը:
Սիրիայի հակաօդային պաշտպանությունն առանց այդ էլ աշխարհում լավագույններից մեկն է, այդ թվում`ՌԴ օգնության շնորհիվ: Ինչ վերաբերում է С-300 զենիթահրթիռային համալիրներին, դրանց շուրջ պայմանագիր, իրոք, ստորագրվել է դեռ 2010 թվականին, սակայն դրա իրականացումը կասեցվել է: Այս իրավիճակում հենց Իսրայելն է ձգտում կայունության`փորձելով թույլ չտալ Սիրիայում և Լիբանանում իսլամական արմատականների ձեռքում զենքի հայտնվելը: Նման վտանգ, իրոք, կա, քանի որ Թեհրանի ճնշման ներքո Սիրիայի նախագահ Բաշար Ասադն արդեն հրաման է տվել բանակին չխոչընդոտել գրոհայինների գործողություններին Իսրայելի հետ սահմանին`ուղղված հրեական պետության դեմ: Սիրիական ճգնաժամի այս իրավիճակում մեծ հույսեր են կապվում միջազգային խորհրդաժողովի գումարման հետ`սիրիական իշխանությունների և ընդդիմության ներկայացուցիչների մասնակցությամբ, ԱՄՆ պետքարտուղարի և ՌԴ ԱԳՆ ղեկավարի նախաձեռնությամբ: Խորհրդաժողովի գումարմանը խոչընդոտող հիմնական խնդիրը հակամարտող կողմերին նույն սեղանի շուրջ նստեցնելու բարդության մեջ է. եթե սիրիական ղեկավարությունը տվել է իր համաձայնությունը, սիրիական ընդդիմությունը, ողջունելով Սիրիայի կառավարության հետ Ժնևում առաջիկա բանակցությունները, խորհրդաժողովին իր մասնակցության համար պայման է առաջ քաշել: Ընդդիմությունը պատրաստ է իր ներկայացուցիչներին ուղարկել`միայն նախագահ Բաշար Ասադի հրաժարականի պայմանով: Այնուամենայնիվ, հուսով եմ, որ սիրիական ճգնաժամի կարգավորման քաղաքական մեթոդները դեռ սպառված չեն:
Political analyst: only way to change situation in Armenia is extraordinary parliamentary elections
Armenian general rules out any provocations on Armenian-Turkish border as long as Russian flag hoisted there 
Crossroads of Peace project divorced from reality 
Armenia could hardly join EU of recent years - Boris Navasardyan
Armenian authorities` actions evidence of country`s movement to elimination of statehood - expert 
Tavush movement returns our national dignity, Vazgen Manukyan
Nikol Pashinyan does not attend Victory Parade in Moscow either
May One procession to take place in Yerevan 
Tehran: foreign troops` presence in South Caucasus does not contribute to establishment of security, stability
Lavrov: Unilateral concessions by Armenian authorities make Armenia`s borders undefined
Armenia`s premier meets with residents of Berkaber
Rally in name of Armenian statehood starts in Voskepar 
No return to historical Armenia idea! Pashinyan calls on
Stark and unpleasant as it might be to the Washington establishment, that the best guarantors of Armenian security are Russia and Iran - The American Conservative
Armenian authorities` policy could affect country`s regional, international prospects - Russian MP
Armenia needs teams work of all active people - expert
Moscow "testing" its relations with Yerevan
Pashinyan: External forces also provoked main force organizing ethnic cleansing in Karabakh
