Չորեքշաբթի, 16 Օգոստոսի 2017 16:25

Արմինֆո. Հրդեհը վիթխարի վնաս է պատճառել «Խոսրովի անտառ» պետական արգելոցի կենսաբազմազանությանը: Այդ մասին հայտարարել է «Հանուն կայուն մարդկային զարգացման» ասոցիացիայի ղեկավար, բնապահպան Կարինե Դանիելյանը` օգոստոսի 16-ին լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ:

Բնապահպանի ասելով, այդ արգելոցը կենդանական և բուսական աշխարհի առումով ունի ոչ միայն ազգային և տարածաշրւշջանային, այլև միջազգային նշանակություն: «Խոսրովի անտառի» տարածքում գտնվում է բուսատեսակների կեսից ավլին, հենց այստեղ են ապրում բազմատեսակ թռչուններ, կաթնասուններ, այդ թվում` տեղային տեսակներ` ինչպես հայկական մուֆլոնը կամ բեզոարյան այծը, նշել է նա:

Ինչպես կարծում է բնապահպանը, այսօր վաղաժամ է գնահատականներ տալ աղետի պատճառած վնասին, քանի որ այրվել է արգելոցի ոչ քիչ մասը` շուրջ 3000 հա` 30 հազարից: Միևնույն ժամանակ, նրա ասելով, արդեն առաջին հայացքից պարզ է դառնում, որ վնասը վիթխարի է: Իսկ վերականգնման գործընթացը կպահանջի բազմաթիվ փորձագետների ջանքեր և կտևի տասնամյակներ, նշել է Կարինե Դանիելյանը: 

Խոսրովի արգելոցը պահպանվող գոտի է Արարատի մարզում` Գեղամա լեռնավահանի հարավային մասում: Կազմավորվել է 1958 թվականին: Զբաղեցնում է 29000 հա     տարածք Ազատ և Վեդի գետերի ավազաններում՝ ծովի մակերևույթից 1400-2250 մ բարձրության վրա: Խոսրովի անտառ արգելոցը գտնվում է Խոսրովի անտառի պատմական տարածքի վրա:  

Խոսրովի արգելոցում աճում է 1686 բուսատեսակ, որոնցից 146 գրանցված է Կարմիր գրքերում: Այստեղ պահպանվում է հազվադեպ գիհուտ և կաղնուտ, հացենի, սովորական արոսենի, թխկու և տանձենու տարբեր տեսակներ։ Շատ են գիհու և փռշնու, գիհու և արոսենու, գիհու և տանձենու խառը անտառակները: Անտառներում շատ են թփերը՝ գերիմաստին, ցախակեռասը, մասրենու, սզնուտարբեր տեսակներ, խոտածածկը հարուստ է դաշտավլուկազգիներով։ Հանդիպում են 37 տեսակի ուտելի սնկեր։ Կիսաանապատներում խոտաբույսերից տարածված են բուրավետ օշինդրը, ավելուկը, նեղատերև բոշխը, մանգաղաձև եղջրագլխիկը, սագասոխուկը, սոխուկավոր բույսերից՝ եռասռնակ ձնծաղիկը, երկծաղիկ վարդկակաչը, բելևալիան, տարբեր գույների հիրիկներ, վառ կարմիր կակաչները, բազմամյա բույսերից՝ սպիտակածաղիկ փշոտ կապարը, եղեսպակի, տերեփուկի, խոզանափշի, խռնդատի որոշ տեսակները։ Կիսաանապատներից վեր տարածված է ֆրիգանան՝ իր խայտաբղետ տեսակներով, որոնց համակեցություններն արգելոցում ներկայացված են Ֆենցլի նշենու, մահալեբյան և ալեհեր բալենու, Պալլասի դժնիկի, ասպիրակի, ուռատերև տանձենու, մերկատերև փռշնու, բթատերև խնկենու, դաբաղային աղտորի, թալատերև զուգատերևի, ժայռային սարի չամիչի, փշավոր փշամանդիկի զուգակցությամբ։ Արգելոցի ժայռալանջերին խոտաբույսերից տարածված են ուրցը, հոտավետ ուրցադաղձը, գեղեցկատես եղեսպակը, խոզանափշի և երնջնակի փշոտ տեսակները, կանաչադեղնավուն ծաղիկներով կենտատերևը, արծաթատերն, ու բազմատերև տարկավանը, եթերայուղատուներից՝ փքված աբեղախոտը, Կոչիի ուրցը, վայրի ռեհանաուրցանման ուրցադաղձը, ալեհերլերդախոտը։ Շատ են բարձիկանման բույսերը՝ գազի, ոզնաթփի, կորնգանի տարբեր տեսակները։ Փշոտ գազի խեժաբեր տեսակներն առաջացնում են տրագականտներ։ Կան բազմաթիվ բնաշխարհիկներ (Թախտաջյանի արոսենին ու կաթնուկը,Վավիլովի աշորան և այլն), գեղազարդիչ բույսեր, դեղաբույսեր, հազվագյուտ և անհետացող բույսերի տեսակներ։

Արգելոցի կենդանական աշխարհն ընդգրկում է ձկների՝ 9, երկկենցաղների՝ 4, սողունների՝ 30, թռչունների՝ 142, կաթնասունների 50 տեսակ։ Ջրավազաններում ապրող ձկներից հայտնի են կարմրախայտը, հայկական կարմրակնը, Քուռի բեղլուն և այլն, երկկենցաղներից՝ լճագորտը և փոքրասիական գորտը, կանաչ դոդոշը, սիրիական սխտորագորտը, սողուններից՝ դեղնափորիկը, արևմտյան վիշապիկը, խայտաբղետ իժանման սահնօձը,կասպիական կրիան, գյուրզան և այլն, թռչուններից՝  քարակաքավը, սպիտակագլուխ անգղը, թխակապույտ աղավնին և այլն, կաթնասուններից՝ գորշ արջը, լայնականջ ոզնին, լուսանը, առաջավորասիական ընձառյուծը և այլն։ Տարածված են սողունների տեսակները՝ գյուրզան, կովկասյան իժը, կովկասյան մողեսը։ Հանդիպում են նաև օձագլուխ մողեսը, մողեսիկը, սահնօձը, երկկենցաղներից՝ կլորագլուխ և հունական կրիաները։ Կենդանական աշխարհի տեսակների մեծ մասը հազվագյուտ են, ոչնչացման եզրին կանգնած և գրանցված են ՀՀ կենդանատեսակների «Կարմիր գրքում»։ Այս տարածքների թռչունների շարքը լրացնում է շիկապոչ քարային դրախտապանը, կարճամատ ճնճղուկը։ Լեշակեր թռչուններից հատկապես լեռնատափաստանային գոտում հանդիպում են սև անգղը, սպիտակագլուխ անգղը, քարաբնակ թռչուններից հանդիպում են ծիծեռնակները։ Անտառային գոտու սկզբում՝ գիհու նոսրանտառում, կենդանական աշխարհը քիչ աղքատ է։ Դրա պատճառը կերի և թաքստոցների պակասն է։ Այստեղ հանդիպում են սերինոսը, լեռնային դրախտապանը, քարակաքավները, մոխրագույն կաքավները։ Անտառային գոտու կենդանական աշխարհը ավելի խայտաբղետ է, տեսակներով հարուստ։ Այստեղ գետերի ափերին կարելի է հանդիպել ջրաճնճղուկ, ճոճահավեր, տատրակներ, աղավնիներ, լեշակեր և երգեցիկ թռչուններ։ Գառնանգղը, քարարծիվը, սպիտակագլուխ անգղը, գիշանգղը ժայռաբնակներ են։ Կաթնասուններից հանդիպում են  գայլը, աղվեսը, նապաստակը, լուսանը, հովազը, գորշ արջը, եղնիկը, Ուրծի լեռներում հանդիպում են վայրի ոչխարը՝ մուֆլոնը, բեզոարյան այծը: