Հայաստանի խոշորագույն ներդրողներից մեկը, ռուսաստանյան լեռնարդյունաբերական GeoProMining խումբը տոնում է իր 10-ամյա հոբելյանը մեր երկրում: 2007 թվականին խումբը ձեռք բերեց առաջին խոշոր ակտիվը Հայաստանում, GPM GOLD ընկերությունը, որը շահագործում է Սոտքի ոսկու հանքավայրը և կառավարում Արարատի ոսկու կորզման ֆաբրիկան, իսկ մի փոքր ավելի ուշ – Ագարակի պղնձամոլիբդենային կոմբինատը (ԱՊՄԿ): Այս առիթով ԱրմԻնֆո գործակալության գլխավոր տնօրեն-թղթակից Էմանուիլ Մկրտչյանը զրուցում է խմբի նախագահ Ռոման Խուդոլիի հետ:
Ռոման Նիկոլայի, ամփոփեք, խնդրեմ, ձեր գործունեության 10 տարիները մեր երկրում: Ինչպիսի՞ արդյունավետությամբ կարողացավ ընկերությունն աշխատել, հաշվի առնելով այն, որ ակտիվների ձեռքբերումից հետո իսկույն վրա հասավ համաշխարհային ֆինանսա-տնտեսական ճգնաժամը: Ինչի՞ հաշվին կարողացաք ոչ միայն հաղթահարել այն, այլ նաև արձանագրել եկամտաբերություն:
2007 թվականին մեր կողմից Հայաստանում ձեռք բերված ակտիվները գտնվում էին սարսափելի վիճակում, տեխնիկան, սարքավորումները գրեթե ամբողջությամբ մաշված էին, արտադրության կազմակերպումը և մշակույթը, մեղմ ասած, վատ վիճակում էին: Արտադրության արդյունավետությունը շատ ցածր էր, մեր նախորդները կուտակել էին հսկայական պարտքեր և ոչ միայն բյուջեի և մատակարարների, այլ նաև մյուս կոնտրգործակալների հանդեպ, ինչպես նաև աշխատակիցների աշխատավարձերի գծով: Աշխատավարձի գծով պարտքը կազմում էր 9 ամիս, իսկ աշխատողները գտնվում էին հարկադրված արձակուրդում: Բայց դա դեռ ամենը չէ, ընկերության նախկին սեփականատերերը Սոտքի հանքավայրում արդեն սպառել էին օքսիդային հանքերը, թողնելով միայն հրակայուն սուլֆիդայինները, որոնց հարստացման համար անհրաժեշտ էր կառուցել նոր գործարան, քանի որ Արարատի նախկին գործարանի տեխնոլոգիաները դրա համար նախատեսված չէր:
Հետևաբար, ակտիվների ձեռքբերումից հետո մեր առջև դրվեց լուրջ խնդիր`մշակել նախագիծը և կառուցել սուլֆիդային հրակայուն հանքաքարի մ,շակման գործարանը: «Կորս ռեսուրս» և «Էքստրադա թեքնոլոջի» ինժինիրինգային ընկերությունների հետ համատեղ մեծ ճանապարհ անցանք նախագծման, շինարարության, ամենաժամանակակից տեխնոլոգիաների, մասնավորապես, «Ալբիոն» տեխնոլոգիայի ներդրման ուղղությամբ: Գործարանի գործարկմանը նախապատրաստվեց նաև հանքավայրը: Մենք իրականացրեցինք գլոբալ արդիականացում, ճապոնական «Կոմացո» ընկերությունից գնելով 22 միավոր տեխնիկա`ինքնաթափեր, էքսկավատորներ, բարձիչներ և այլն: Ագարակի պղնձամոլիբդենային կոմբինատում տիրում էր գրեթե նույն վիճակը: Ընդհանուր առմամբ, Հայաստանում մեր ակտիվների ձեռքբերմանը, հաշվի առնելով ձեռքբերումը և տեխնոլոգիական արդիականացումը, ծախսեցինք մոտ 500 մլն.դոլար: Կարծում եմ, չնայած ճգնաժամին և տեխնոլոգիական ու կառավարման բարդ լուծումներին, մենք այդ ուղին հանթահարեցինք արժանապատվորեն:
Ինչպիսի՞ն են ընկերության միջնաժամկետ պլանները, կապված հայկական երկու ակտիվների զարգացման հետ:
Մենք, իհարկե, այդքանով բավարարվել չնենք ուզում, չնայած, կարող եմ ասել, որ ներդրումային տարիքը գրեթե նոր է սկսվում, վերջին տարում: Ներդրումների վերադարձի գործակիցը (ROI) ներդրված միջոցների ծավալների առումով առայժմ նվազագույն է, բայց, այնուամենայնիվ, գործը տեղից շարժվեց: Չէ որ երբ ներդրողը որոշում է մասնակցել այս կամ այն ակտիվին, առաջին հերթին, մտածում է այն մասին, թե որքան ժամանակից կարող է վերադարձնել կատարված ներդրումները, ինչպես նաև ինչ շահութաբերություն կարելի է ակնկալել: 2008 թվականին, Սոտքի ակտիվի ձեռքբերումից հետո, Ընկերությունն արդյունահանել և արտադրանքի էր վերածել ընդամենը 136 կգ ոսկի: Ընթացիկ տարում մենք արդեն արտադրել ենք 4 տոննա: Ինչպես տեսնում եք, տարբերությունը հսկայական է, ինչպիսի թռիչք է տեղի ունեցել: Այսօր Արարատի ֆաբրիկայում վերամշակում ենք 1.3 մլն.տոննա հանքանյութ, միջնաժամկետ հեռանկարում մտադիր ենք ծավալները հասցնել 1.5-1.7 մլն. տոննայի, ինչպես նաև նպատակ ունենք տարեկան արտադրել մինչև 5-6 տոննա ոսկի: Դրա համար պահանջվում են լրացուցիչ ներդրումներ, որոնք ներկայումս սեփական և ներգրաված միջոցների հաշվին կատարում ենք:
Նույնն է տիրում նաև Ագարակում: Մենք լավ հասկանում ենք, որ հանքանյութի ցածր պարունակության և համաշխարհային ցածր գների պայմաներում արտադրությունը եկամտաբեր դարձնել հնարավոր է բացառապես մասշտաբավորման միջոցով: Առաջնային փուլում նախատեսում ենք ավելացնել հանքանյութի մշակման պղնձամոլիբդենային ակտիվը`3.5 մլն.տոննայից մինչև 6 մլն.տոննա: Այդ գործողությունները հնարավորություն կտան, անգամ ցածր գների պայմաներում, աշխատել առանց վնասի: Սա լուրջ խնդիր է, պահանջում է զգալի ներդրումներ: Միայն ընթացիկ տարում GeoProMining-ը ավելի քան 3 մլն.դոլար է ուղղել Ագարակի պղնձա-մոլիբդենային կամբինատի տեխնիկական վերահագեցմանը:
Դուք աշխատում եք Ռուսաստանում, այլ երկրներում, աշխատել եք նաև Վրաստանում: Ինչո՞վ է տարբերվում Հայաստանը, այդյո՞ք մեր երկիրն ունի իր ուժեղ կողմերը, որոնք նրան հետաքրքիր կարող են դարձնել օտարերկրյա ներդրողների համար:
Գիտեք, Հայաստանը մեզ համար դարձել է հայներիք, չէ որ 10 տարին փոքր ժամանակահատված չէ: Այո, մյուս երկրների համեմատ այստեղ կան առավելություններ, որից գլխավորը պատմական լեռնահումքային իրավասու, աշխատասեր ու պրոֆեսիոնալ անձնակազմն է:
Պետք է ռիսկերի նկատմամբ մեծ ախորժակ ունենալ, որպեսզի այդպիսի զգալի ներդրումներ կատարել ճգնաժամային անորոշ ժամանակաշրջանում:
Այո, այդ 10 տարիները մեզ համար սովորական չէին, ինչպես նաև շատերի համար: Մենք ներդրեցինք մեր սեփական միջոցները, ներգրավեցինք փոխառություններ, ներդրեցինք տեխնոլոգիաներում, արտադրությունում, և այդ ամենը`2008 թվականի ճգնաժամի ընթացքում, իսկ հետո, 2012 թվականին, վրա հասավ նոր ճգնաժամը, որը դեռ չի ավարտվել: Այսինքն, մենք, պատկերավոր ասած, այլ պայմաններում գերթե չենք էլ աշխատել: Ղեկավարությունը և անձնակազմը հաղթահարեց այդ խնդիրը, մենք, ի տարբերություն մյուս ընկերությունների, աստիճանաբար զարգանում ենք:
Հետաքրքիր է Ձեր փորձագիտական կարծիքը Հայաստանի փորձագիտական հանրությունում պարբերաբար հնչեցվող հարցի վերաբերյալ, կապված երկրի լեռնահումքային արդյունաբերության անցմանը հումքի ավելի խորը մշակման սեփական հալեցման արտադրությանը, որի ստեղծման նախագիծը Զանգեզուրում արդեն մշակվում էր նախքան 2008-2009 թվականների ճգնաժամը, ինչպես նաև ոչ մեծ աֆինաժային գործարանի ստեղծման հնարավորությանը:
Պղնձի, մոլիբդենի խտանյութի հալեցման գործարանի շինարարության թեման պարբերաբար առաջացել է անցյալ 10 տարիներին: Գիտեմ, որ չինացիներն առաջարկել են կառուցել պղնձի հալեցման գործարան, որը ներկայումս ուսումնասիրվում է: Բայց որպեսզի պղնձի հալեցման սմելթեր գործարանը լինի արդյունավետ, անհրաժեշտ է մշակել առնվազն 80-100 հազար տոննա պղինձ: Նման ծավալների հասնել Հայաստանում, հավանաբար, հնարավոր է, ինչը ձեռնտու կլինի արդյունաբերող ընկերությունների համար, որոնք լոգիստիկայի գծով ունեն վնասներ: Սակայն, այնուամենայնիվ, պետք է ևս մեկ անգամ կշռադատել «կողմ» և «դեմ» տարբերակները, չէ որ մենք գտնվում ենք շուկայում, և տեղական հալորդը իր ծախսերով չպետք է զիջի այսօր գոյություն ունեցող վերամշակողներին:
Ինչ վերաբերվում է աֆինաժային գործարանին, ապա ներկայումս Դորե ձուլվածքը Հայաստանում արտադրում է միայն GPM Gold-ը: Աֆինաժային գործարանի կառուցման համար անհրաժեշտ են հզոր ռեսուրսներ: Անգամ եթե ավելացնենք արդյունահանումը` մինչև 6 տոննա ոսկու, այդ գործարանի չի լինի եկամտաբեր: Երբ շահագործման հանձնվեն մյուս հանքավայրերը, և ոսկու արտադրությունը Դորե համաձուլվածքով հասնի 30 տոննայի, այդ դեպքում այդ հարցի քննարկումը կունենա իմաստ: Բայց պետք է հաշվի առնել, որ աշխարհում կան մեծ թվով աֆինաժային արտադրություններ, միայն Ռուսատսնաում կա 11 գործարան, ու գրեթե բոլորն էլ թերի ծանրաբեռնված են: Եթե գործարան կառուցվի Հայաստանում, դժվար կլինի հասնել մրցունակ ինքնարժեքի, առաջիկայում ես նման հնարավորություն չեմ տեսնում: Որոշներն արդեն սնանկացել են, օրինակ, Կոլիմայի գործարանը Ռուսաստանում: Դա շատ նուրբ հարց է, Դորե արտադրողները, ի տարբերություն խտանյութ արտադրողների, չունեն լոգիստիկայի պրոբլեմներ, նրանց տրանսպորտային ծախսերը մինիմալ են:
Եվ վերջին հարցը: «Ռեսուսներ հանուն բարորության» նշանաբանը, ձեր ընկերության կողմից, հավաբար, պատահական չէ ընտրվել, այլ արվել է սոցիալական քաղաքականության իրականացման նպատակով, հաշվի առնելով, որ Վարդենիսում, Արարատում և Ագարակում գործող ձեռնարկությունները, ըստ էության, քաղաքաստեղծ են, աշխատանքով ապահովելով տեղական աշխատունակ բնակիչների մինչև 70 տոկոսին:
Մենք երկարաժամկետ և բարեխիղճ ներդրողներ ենք: Երբ գնեցինք GPMGold-ը, այնտեղ աշխատում էր 550 մարդ, այժմ աշխատում է 1050 մարդ: Հայաստանի բյուջեին արդեն վճարվել է ավելի քան 170 մլն.դոլար: Ինչ վերաբերվում է աշխատավարձին, մեր ձեռնարկություններում այն ամենաբարձրներից մեկն է ոլորտում:
Հասկանալով, որ մեր ձեռնարկություններն ունեն քաղաքաստեղծ բնույթ, 2011 թվականին ընկերությունը մասնատված նախագծերից անցավ կորպորատիվ սոցիալական պատասխանատվության համակարգային մոտեցմանը և գործարկեց համալիր մի ծրագիր, որն ընդգրկում է սոցիալական կլանքի բոլոր կողմերը, սկսած աշխատակիցների նկատմամբ ուշադիր վերաբերմունքից և վերջացրած շրջակա միջավայրի վրա արտադրոթյան ազդեցության նվազեցումով: Մենք մշտապես համագործակցում ենք պետական և տեղական մարմինների հետ, ինչը թույլ է տալիս առավել նրբանկատորեն արձագանքել բնակիչների հոգսերին, ինչպես նաև բարեգործական միջոցներն ուղղել այն նախագծերին, որոնք առավել արդիական են տեղական բնակչույան համար:
Այսպես, մենք միջոցները ներդնում ենք սոցիալական ծրագրերում, մասնավորապես, ենթակառուցվածքների զարգացմանը հրդեհային անվտանգության և պաշտպանության, էներգամատակարարման, ջրամատակարարման ոլորտներում, իրականացնելով նաև հիվանդանոցների, դպրոցների, մանկապարտեզների վերանորոգում: Սոցիալապես անապահով խավերի աջակցությունը նույնպես ավանդաբար եղել GPM-ի սոցիալական աշխատանքի առաջնահերթություններից մեկը: Մենք օգնություն ենք տրամադրում նաև տեղական կառավարման մարմիններին, զանազան բնապահպանական ծրագրերի իրականացման, ինչպես նաև Վարդենիսի, Արարատի և Ագարակի բնակիչների համար բարեկարգ և հարմարավետ պայմանների ստեղծման գործում: Անցած 10 տարիների ընթացքում սոցիալական ծրագրերի և բարեգործությանը մենք ընդհանուր առմամբ ուղղել ենք մոտ 8 մլն. դոլար:
Հայ գեներալը բացառել է հայ-թուրքական սահմանին որևէ սադրանք, քանի դեռ այնտեղ ծածանվում է Ռուսաստանի դրոշը
ԵՄԱ ղեկավար. Եթե ԵՄ-ը մնա այն միավորումը, որպիսին հանդես է եկել վերջին տարիներին, ապա Հայաստանի անդամակցությունն այդ կառույցին, գործնականում, անհնար է
Քաղաքագետ. Հայաստանի իշխանությունների բոլոր գործողությունները խոսում են այն մասին, որ երկիրը ընթանում է իր պետականության լուծարման ճանապարհով
"Խաղաղության խաչմերուկը" Անկարայի և Բաքվի կողմից Երևանին պարտադրված պանթյուրքական նախագիծ է. Արթուր Խաչատրյան
Ոսկեպարում սկսվել է հանրահավաք հանուն հայոց պետականության
Չկա վերադարձ պատմական Հայաստանի գաղափարին. կոչ է անում Փաշինյանը
Պետդեպարտամենտի նախկին պաշտոնյա. Վաշինգտոնին դա կարող է դուր չգալ, բայց Հայաստանի անվտանգության լավագույն երաշխավորները Ռուսաստանն ու Իրանն են
Տիգրան Ավինյանը՝ Երևանում ծառահատումների կասեցման մասին. Եթե կա այլ գիտական կարծիք, մենք պատրաստ ենք լսել, իսկ եթե ոչ ՝ պետք չէ քաղաքից ժամանակ խլել
Փաշինյանը Հիսուս Քրիստոսի ճանապարհը համեմատել է այն դժվարությունների հետ, որոնց բախվել է իր քաղաքական ուժը
Այսօր Հայաստանում ուժերի գերլարում է պետք՝ բոլոր ունակ մարդկանց համատեղ աշխատանք. վերլուծաբան
Պետությունը շահագրգիռ է Հայաստանում բնակվող բոլոր ազգային համայնքների զարգացման հարցերում. Փաշինյան
ՌԴ ԱԳՆ. Մոսկվան Երեւանի հետ հարաբերություններում "ամրության ստուգում" է անցել
Փաշինյան. արտաքին ուժերը նույնպես դրդել են Ղարաբաղում էթնիկ զտում կազմակերպող հիմնական ուժին
Նախկին քաղաքապետ. Մեր քաղաքական ուժը գնալու է ինստիտուցիոնալ լուծումների ճանապարհով
Դաշնակիցներ, ուղեկիցներ և դաշինքների պատրանքներ. Մարկեդովնովը՝ Հայաստանի արտաքին քաղաքականության մասին՝ նոր իրողություններում
Քաղաքական գործիչ. ՌԴ-ի և ՀԱՊԿ-ի հետ դաշինքի խզումը և Երևանի կողմնորոշումը դեպի Արևմուտք կարող է կործանարար լինել Հայաստանի համար
Քաղաքական գործիչ. հայ ժողովուրդը պետք է ընտրություն կատարի պատերազմի և ՀՀ վարչապետի հրաժարականի միջև
